襤娶硃紳, ABD'nin hava sald覺r覺lar覺na nas覺l cevap verecek?
Tahran için en uygun seçenek ABD'yi daha fazla çat覺malar覺n içine çekmeden 襤莽娶硃勳梭'in can覺n覺 yakacak sald覺r覺lar覺 iddetlendirmek ve çat覺may覺 zamana yaymak olacakt覺r.
襤莽喧硃紳莉喝梭
Milli 襤stihbarat Akademisi Bakan Yard覺mc覺s覺 Dr. Hakk覺 Uygur, ABD sald覺r覺lar覺n覺n ard覺ndan 襤娶硃紳'覺n atabilecei ad覺mlar覺 AA Analiz için kaleme ald覺.
***
ABD Hava Kuvvetlerinin 22 Haziran Pazar günü sabah覺n erken saatlerinde a覺r bombard覺man uçaklar覺yla 襤娶硃紳'覺n nükleer tesislerine sald覺rmas覺, 7 Ekim 2023 ile balayan 13 Haziran 2025'te 襤莽娶硃勳梭'in 襤娶硃紳'a sald覺r覺lar覺 ile devam eden bölgesel gelimelerde yeni bir dönüm noktas覺n覺 tekil ediyor. ABD'li yetkililerin aç覺klad覺klar覺na göre sald覺r覺da bata Fordo olmak üzere Natanz ve 襤sfahan'daki nükleer tesisler B-2 a覺r bombard覺man uçaklar覺 ve seyir füzeleri ile hedef al覺nd覺. ABD Bakan覺 Donald Trump, yapt覺覺 aç覺klamada sald覺r覺n覺n baar覺l覺 olduunu, 襤娶硃紳'覺n nükleer tesislerinin büyük hasar ald覺覺n覺 ve nükleer program覺n覺n yok edildiini ileri sürdü. Trump ayr覺ca sald覺r覺lar覺n sona erdiini, 襤娶硃紳 misillemede bulunmazsa ABD güçlerinin 襤娶硃紳'a tekrar sald覺rmayaca覺n覺 da ifade etti. Hat覺rlanacak olursa, uluslararas覺 bas覺nda bir süredir 襤莽娶硃勳梭'in tek ba覺na bu tesislere kal覺c覺 hasar vermesinin mümkün olmad覺覺, bunun için gerekli platform ve mühimmatlar覺n yaln覺zca ABD'de olduu yönünde haberler öne ç覺k覺yordu.
AA'n覺n WhatsApp kanallar覺na kat覺l覺n, önemli gelimeler cebinize düsün.
Gündemdeki gelimeler, özel haber, analiz, fotoraf ve videolar için
Anl覺k gelimeler için
襤娶硃紳'覺n uzun soluklu stratejisi
Asl覺na bak覺lacak olursa 13 Haziran öncesi yapt覺覺m覺z analizlerde, 襤娶硃紳'覺n askeri sald覺r覺 riskine ramen uranyum zenginletirmesi bata olmak üzere kritik nükleer teknolojiden vazgeçmesinin beklenmemesi gerektiinin alt覺n覺 çizmitik. 襤lk bak覺ta uzlamaz ya da irrasyonel görülen bu siyasetin 襤娶硃紳 襤slam Cumhuriyeti'nin temel stratejileri aç覺s覺ndan süreklilik gösteren bir yakla覺m olduunun alt覺n覺 çizmek gerekiyor. Ülkeyi 35 y覺ld覺r demir yumrukla yöneten 襤娶硃紳 lideri Ayetullah Ali Hameney, 襤娶硃紳'覺n "nükleer eikte bir ülke olma" statüsünün, nükleer silah üretmeyi içermedii için ülkeyi d覺 bask覺lardan koruyaca覺n覺 düünüyordu. Dier yandan bu politika 襤娶硃紳'覺n nükleer silah üretmeye çok yak覺n bir noktada durmas覺na ve herhangi bir f覺rsat ya da ciddi tehdit olmas覺 durumunda h覺zl覺 bir ekilde nükleer silah üretmesine olanak salayacakt覺.
Bununla birlikte 襤娶硃紳'覺n uluslararas覺 hukuk dairesinde ve Nükleer Silahlar覺n Yay覺lmas覺n覺 Engelleme Anlamas覺 (NPT) çerçevesinde nükleer faaliyet göstermesi 襤莽娶硃勳梭'in tek yanl覺 sald覺r覺lar覺na engel olmad覺. 襤莽娶硃勳梭 sürpriz bask覺n unsurunu kulland覺覺 ve uzun süredir 襤娶硃紳 içine yerletirdii hücrelerin aktif ekilde yer ald覺覺 sald覺r覺larla Tahran'a oldukça büyük bir darbe vurmay覺 baard覺. Özellikle hava savunma sistemlerinin yak覺n mesafeden f覺rlat覺lan küçük çapl覺 mühimmatlarla sald覺r覺n覺n ilk aamas覺nda yok edilmesi ülke hava sahas覺n覺n neredeyse tamamen 襤莽娶硃勳梭'in kontrolü alt覺na girmesine yol açt覺. 襤莽娶硃勳梭 sonraki on günlük süreçte ise 襤娶硃紳 içindeki çeitli askeri, lojistik ve nükleer tesisleri hedef al覺rken; 襤娶硃紳 ise ilk günlerdeki ak覺nl覺覺 at覺ktan sonra giderek daha etkili kar覺 füze sald覺r覺lar覺 düzenlemeye balad覺.
ABD iin neresinde?
ABD'nin tavr覺 13 Haziran sonras覺 gelimelerde oldukça belirleyici oldu. Özellikle ilk günlerin ard覺ndan 襤娶硃紳'覺n nükleer kapasitesinin tamamen yok edilmesinin ya da ülkenin kesin bir yenilgiye urat覺lmas覺n覺n ancak ABD'nin dorudan çat覺malara müdahil olmas覺yla gerçekleebilecei ortaya ç覺kt覺. Oysa Trump, seçim kampanyas覺ndan bu yana ülkesini savalardan uzak tutmak istediini söylüyordu. Dahas覺 MAGA taban覺n覺n büyük ölçüde d覺 müdahalelere kar覺 olduu da biliniyor. Eer ABD sald覺r覺s覺 bu noktada kal覺r ve ileri gitmezse Trump bir yandan 襤莽娶硃勳梭'i 襤娶硃紳 kar覺s覺nda yaln覺z b覺rakmam覺, dier yandan sürekli vurgulad覺覺 gibi yeni bir kapsaml覺 sava balatmam覺 olacakt覺r.
Öte yandan 襤娶硃紳'覺n son günlerde ABD'nin görüme tekliflerini reddetmesinin arka plan覺nda ise Trump'覺n "arts覺z teslim" payla覺m覺nda vurgulad覺覺 üzere ülkenin bütün nükleer faaliyetlerini hatta füze gücünün yok edilmesini ön art olarak dayatmas覺ndan kaynaklan覺yor. Böyle bir durum 襤娶硃紳'覺n kesin teslim olmas覺 anlam覺na geliyor ve Libya senaryosu olarak tan覺mlanan seçenei gösteriyor.
襤娶硃紳 ne yapacak?
襤娶硃紳'覺n önünde 13 Haziran'dan sonra kolay bir seçenek olmad覺覺 aikar. ABD ve 襤莽娶硃勳梭 taraf覺n覺n bask覺lar覺yla Libya modelini kabul etmesi ve on y覺llard覺r yat覺r覺m yapt覺覺 bütün nükleer altyap覺s覺ndan vazgeçmesi, ülke içi dengeler aç覺s覺ndan rejim deiiklii ile edeer görülebilir. Devrimin ba覺ndan itibaren büyük zorluklarla ina ettii bölgesel savunma a覺 önemli ölçüde yok edilen ülkenin bir de iç politikada anlam ta覺yan iddial覺 söylemlerinin aksine k覺sa bir askeri kampanyan覺n ard覺ndan teslim görüntüsü vermesi yöneticilerin zaten iyice k覺r覺lganlaan iç meruiyetlerini tamamen ortadan kald覺racakt覺r.
Öte yandan, 22 Haziran sonras覺 askeri çat覺man覺n iddetlenmesi ve 襤娶硃紳'覺n ABD ile tam ölçekli bir çat覺maya girmesi, kar覺 tarafa vurduu darbe ne kadar büyük olursa olsun Tahran'覺 on y覺llarca geriye götürecek bir tahribata neden olabilir. Dolay覺s覺yla Tahran için en uygun seçenek ABD'yi daha fazla çat覺malar覺n içine çekmeden 襤莽娶硃勳梭'in can覺n覺 yakacak sald覺r覺lar覺 iddetlendirmek ve çat覺may覺 zamana yaymak olacakt覺r. Bu noktada Trump'覺n dorudan yeni bir sald覺r覺ya yeil 覺覺k yakmamas覺 襤莽娶硃勳梭'in tek ba覺na sald覺r覺lar覺 sürdürmesini zorlat覺racak ve 襤莽娶硃勳梭'deki y覺k覺m覺n derinlemesi Netanyahu hükümetini zor durumda b覺rakacakt覺r.
Son bir nokta olarak, Rusya ve Çin'in 襤娶硃紳'daki çat覺malar覺 yak覺ndan izlediklerini öngörebiliriz. 襤莽娶硃勳梭'in sald覺r覺lar覺n覺 istihbarat ve teknoloji a覺rl覺kl覺 yürütmesi ve 襤娶硃紳'覺n zaaflar覺n覺n da bu alanda younlamas覺 nedeniyle ABD'nin küresel liderliine meydan okuyan iki ülke kendileri aç覺s覺ndan bölgede önemli bir rol oynayan Tahran yönetimine bu zeminde katk覺 salayabilir. Böylesi bir muhtemel yard覺m覺 nitelii gerei ispatlamak zor olsa da sahadaki etkisini görmek mümkün olabilir. Yak覺n gelecekte 襤娶硃紳'覺n sald覺r覺lar覺nda gözle görülür bir etki art覺覺 ya da hava savunma konusunda belirgin baar覺lar görülmesi halinde Tahran'覺n üçüncü ülkelerden destek ald覺覺 sonucunu ç覺karabiliriz. Böyle bir durumda "kolay ve h覺zl覺 bir zafer" hedefiyle balayan bir sava覺n daha uzun döneme yay覺lan y覺pratma sava覺na dönüüne ahitlik edebiliriz.
[Dr. Hakk覺 Uygur, Milli 襤stihbarat Akademisi Bakan Yard覺mc覺s覺d覺r.]
* Makalelerdeki fikirler yazar覺na aittir ve Anadolu Ajans覺n覺n editoryal politikas覺n覺 yans覺tmayabilir.
