365bet体育在线世界杯

Fatih Sultan Mehmet Vak谋f Üniversitesi (FSMVÜ) Ö臒retim Üyesi ve Ortado臒u ve Afrika Ara艧t谋rmac谋lar谋 Derne臒i (ORDAF) Ba艧kan谋 Prof. Dr. Zekeriya Kur艧un, ABD Ba艧kan谋 Donald Trump'谋n Körfez ülkelerine yapt谋臒谋 ziyaretlerin sat谋r aralar谋n谋 AA Analiz için kaleme ald谋.

***

Ünlü 陌ngiliz casus Thomas Edward Lawrence, uzun y谋llar boyunca yapt谋臒谋 gözlemlerini 1. Dünya Sava艧谋'n谋n sonunda 27 maddede toplay谋p kendisinden sonra da Arap co臒rafyas谋nda faaliyet göstereceklere adeta bir talimat olarak yay谋mlam谋艧t谋r. Önce Kahire'de 陌ngiliz Sava艧 Bürosu'nun yay谋mlad谋臒谋 Arab Bulletin'de, akabinde de muhtelif yerlerde yay谋mlanan bu talimat k谋l谋kl谋 önerilerin, ABD Ba艧kan谋 Trump taraf谋ndan da okundu臒u anla艧谋lmaktad谋r.

Lawrence, talimatnamesinin birinci maddesinde bölgede faaliyet göstereceklerin öncelikle "kötü bir ba艧lang谋c谋n bedelini ödememek için" Arap muhataplar谋na güven telkin etmelerini ve ilk etapta olumlu intiba vermeleri gerekti臒ini sal谋k veriyordu. Trump'谋n birinci döneminde Körfez'e yapt谋臒谋 ziyaretinin aksine ikinci turunda bu tavsiyeye uydu臒u görülmektedir. Lawrence'in "Araplar hakk谋nda mümkün olan her 艧eyi ö臒renin" tavsiyesinin Trump'谋n dan谋艧manlar谋nca ciddiye al谋nd谋臒谋 anla艧谋lmaktad谋r. Zira Trump'谋n birinci ziyaretinde ortaya koydu臒u do臒rudan amir pozisyonunu b谋rak谋p daha e艧it 艧artlarda görünmeye çal谋艧mas谋 da bunu göstermektedir.

ABD Ba艧kan谋 Trump'谋n 13-16 May谋s'ta Körfez'e yapt谋臒谋 görkemli ziyaret s谋ras谋nda konu艧malar谋, mesajlar谋 ve davran谋艧lar谋, eskiye nazaran bölgesel gerçeklerle yüzle艧meyi ö臒rendi臒ini ortaya koymu艧tur. Elbette hem ABD'nin bölgedeki tarihsel rolünden ald谋臒谋 gücünü ve kendi karakterindeki vazgeçilmez gururunu da sergilemeyi ihmal etmeyen Trump'谋n, bu sefer isteklerini dikte etmek yerine kar艧谋 taraf谋n talepleri haline dönü艧türmeyi ba艧ard谋臒谋n谋 söylemek mümkündür.

Nitekim gerek Suudi Arabistan'da gerek Katar ve Birle艧ik Arap Emirlikleri'nde (BAE) kendisine gösterilen ilgi ve nadir uygulanan geleneksel kar艧谋lama törenleri, muhataplar谋n谋n da bu ziyareti benimsediklerini ve ABD Ba艧kan谋'n谋n varl谋臒谋n谋n göze batmad谋臒谋n谋 göstermi艧tir. Zira Trump, 2018'deki ziyaretinde küre etraf谋nda nefret uyand谋ran ve husumetleri besleyen görüntüsünün aksine bu sefer her bir ülkeyi kendi 艧artlar谋na göre muhatap alm谋艧 ve onlar谋n duymak istedikleri kavramlar谋 s谋kça kullanarak yeni dönemdeki siyasetinin i艧aretlerini de vermi艧tir.

Trump, gerek iç politikada gerekse de d谋艧 politikada sergiledi臒i de臒i艧ken davran谋艧lar谋 yüzünden "güvenilmez" oldu臒u intiba谋n谋 uyand谋ran bir siyasetçi olmas谋na ra臒men bu ziyaretin temel amac谋n谋n karakteriyle uyumlu olmas谋, ona en az谋ndan 艧imdilik güven duyulmas谋n谋 sa臒lam谋艧t谋r. Kim bilir belki bu durum da onun de臒i艧ken karakterinin bir sonucudur. Trump, her halükarda Körfez'de bilinenden farkl谋 görünüp isteklerini muhataplar谋n谋n istekleri haline dönü艧türmeyi ba艧arm谋艧t谋r.

Trump, Körfez'den ne istedi?

Ticaret sava艧lar谋n谋 Oval Ofis'i teslim ald谋臒谋 ilk gün ba艧latan Trump, istediklerini masas谋ndan verdi臒i emirlerle alamayaca臒谋n谋 fark etmi艧tir. Çin ve onunla i艧 yapan herkese sava艧 açman谋n beklenen neticeleri vermeyece臒ini h谋zla anlayan Trump, Çin'in en önemli ticari orta臒谋 durumuna gelen Körfez'i kendi yan谋na çekip Körfez ülkelerinin kaynaklar谋n谋 kullanarak daha ba艧ar谋l谋 olaca臒谋n谋 kavram谋艧t谋r.

Zira, her ne kadar kendisinin de Suudi Arabistan'da vurgulad谋臒谋 gibi 2. Dünya Sava艧谋'ndan itibaren bölgeyle olan ili艧kileri ABD'yi patron durumuna yükseltmi艧 olsa da zemin özellikle tüketim sayesinde zaman içinde ABD'nin aleyhinde kaymaya ba艧lam谋艧t谋r. Körfez ülkelerinde artan nüfus ve ortaya ç谋kan yeni ihtiyaçlar, bölgeyi ba艧ta Çin olmak üzere ba艧ka pazarlara da açm谋艧t谋r. Siyaseti bir tüccar mant谋臒谋yla yapan ve bunu da her f谋rsatta aç谋kça ortaya koyan Trump, Körfez'de bütün dünyaya çat谋艧ma ve sava艧 de臒il, ticaret istedi臒ini ilan etmi艧tir. Nitekim Suudi Arabistan, Katar ve özellikle BAE ile yapt谋臒谋 i艧 ve yat谋r谋m anla艧malar谋yla istedi臒ini de alm谋艧t谋r.

Trump'谋n bu gezisinde pek fark edilmeyen ana slogan谋 "sat谋n alma zaman谋" olmu艧tur. Bu slogan, ticareti önceleyen Trump'谋n taleplerini, ticaretten ho艧lanan Körfez liderlerini de mutlu ederek taleplerin e艧itlenmesine imkan vermi艧tir. Elbette bu slogan Körfez sermayesinin ve son y谋llarda farkl谋 taraflara kaymaya ba艧layan Körfez devlet fonlar谋n谋n ABD'de yat谋r谋m yapmas谋n谋n önünü açarken, asl谋nda gizli bir mesaj da vermektedir. Son 10 y谋ld谋r bölgede genç liderler aras谋ndaki rekabet zaman zaman aralar谋nda husumet, bazen de blokla艧may谋 sa臒larken; bu liderler ülke d谋艧谋nda yapt谋klar谋 harcamalarla istedikleri bölgesel veya küresel prestiji sa臒layamad谋. Bu noktada Trump'谋n 2018'de kabaca "Ben yoksam siz yoksunuz." ifadesiyle nefret uyand谋ran mesaj谋n谋 bu sefer "sat谋n alma zaman谋" gibi yumu艧ak ve Körfez liderlerinin kabul edebilecekleri bir slogana dönü艧türmesi, bir prestij sat谋n alabilecekleri imas谋d谋r. Bu yeni sloganla bu liderlere ABD ile ticaret sayesinde kendi savunma ihtiyaçlar谋 ve kalk谋nma araçlar谋n谋 alabilecekleri söylenmi艧tir. Ayr谋ca, Körfez ülkelerine sahip olduklar谋 kaynaklarla hiçbir etik sorgulamas谋 yap谋lmadan dünya liglerinde varl谋k gösterebilecekleri ima edilmi艧tir.

Bölgesel sorunlar için çözüm üretildi mi?

Trump'谋n aç谋k görü艧melerinde ülkelerin gücünden, liderlerin kahramanl谋k ve sava艧ç谋l谋klar谋ndan, sahip olduklar谋 kültürden ve bugüne kadar yapt谋klar谋 yat谋r谋mlardan büyük harflerle konu艧urken, bölgede akan kandan, Gazze'nin gelece臒inden söz etmemesi de dikkat çekmi艧tir. Bu noktada kamuoyu önünde tart谋艧谋lmasa da kulislerden gelen bilgilerden Trump'谋n ilk döneminde asr谋n bar谋艧 plan谋 olarak sundu臒u ve esas谋nda Filistinlileri yok sayan Abraham Anla艧malar谋 projesi hala gündemindedir. Zaten Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'谋n giri艧imiyle önüne ç谋kar谋lan Suriye Cumhurba艧kan谋 Ahmed 艦ara'ya, Abraham Anla艧malar谋'na kat谋lmas谋n谋 aç谋kça teklif etmesi de geçmi艧 iddias谋nda 谋srarc谋 oldu臒unu göstermi艧tir.

ABD Ba艧kan谋 muhtemelen tüccar kimli臒iyle Suriye üzerindeki ambargolar谋n kald谋r谋laca臒谋n谋 ilan ederken, yeni bir pazarl谋k konusu açm谋艧t谋r. Bütünüyle kendi elinde olmasa da böyle bir irade göstermesi, Suriye'nin gelece臒i aç谋s谋ndan önemli geli艧me olsa da Trump gibi birinin bunu 陌srail lehine pazarl谋k konusu yapmad谋臒谋n谋 dü艧ünmek mümkün de臒ildir. Hatta kendisi yapmasa bile ABD'deki müesses nizam, bu durumu mutlaka kullanacakt谋r.

Sonuç olarak Trump'谋n Körfez ziyaretinin en önemli yönlerinden bir tanesi, bölgesel meselelerde Cumhurba艧kan谋 Recep Tayyip Erdo臒an'谋n inisiyatifi ve Türkiye'nin rolünün vazgeçilmez oldu臒unu hat谋rlatmas谋d谋r. Gerek Trump'谋n muhataplar谋yla konu艧malar谋 s谋ras谋nda s谋k s谋k Cumhurba艧kan谋 Erdo臒an'谋 ve onunla olan güçlü ili艧kilerini vurgulamas谋, gerekse de Suriye Cumhurba艧kan谋 艦ara ile yap谋lan toplant谋ya Cumhurba艧kan谋 Erdo臒an'谋n son anda çevrim içi 艧ekilde davet edilmesi, bu konudaki yakla艧谋m谋 aç谋kça ortaya koymu艧tur. Bu 艧ekilde her ne olursa olsun bölgede Türkiye d谋艧ar谋da tutularak bir 艧eyin yap谋lamayaca臒谋 teyit edildi臒i gibi bölge liderleriyle kurulan ili艧kiler de bir noktada Cumhurba艧kan谋 Erdo臒an'a onaylat谋lm谋艧t谋r. Ancak bütün bu olumlu görüntülere ra臒men bölgenin temel meseleleri hala eski konumunu korumaktad谋r ve yeni çözümler beklemektedir.

[Prof. Dr. Zekeriya Kur艧un, Fatih Sultan Mehmet Vak谋f Üniversitesi (FSMVÜ) Ö臒retim Üyesi ve Ortado臒u ve Afrika Ara艧t谋rmac谋lar谋 Derne臒i (ORDAF) Ba艧kan谋d谋r.]

*Makalelerdeki fikirler yazar谋na aittir ve Anadolu Ajans谋n谋n editoryal politikas谋n谋 yans谋tmayabilir.