Doç. Dr. Enis Doko: 鈥淗edonizm, toplum içerisinde anlam krizine yol aç谋yor"
Halil 陌brahim Medet
18.06.2025
陌蝉迟补苍产耻濒
"Yemek, e臒lence, cinsellik, film izlemek鈥� Popüler kültür de bunu pazarl谋yor. Sosyal medya, reklamlar, diziler bize hep hedonist bir ya艧am tarz谋 gösteriyor. Bu hedonist ya艧am tarz谋 maneviyat谋 zedeliyor"
Daha fazlas谋 için Instagram’dan
Tüketim kültürü, dijitalle艧me ve özellikle gençler aras谋nda yayg谋nl谋k kazanan hedonizm, toplum içerisinde anlam krizine yol aç谋yor.
陌bn Haldun Üniversitesi Felsefe Bölümü Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Enis Doko, küreselle艧me ve hazc谋l谋臒a ba臒l谋 olarak yayg谋nl谋k kazanan anlam krizini 础测谤谋尘肠谋濒谋办 Hatt谋'na anlatt谋.
Enis Doko, teknoloji ve t谋ptaki ilerlemelere ra臒men psikolojik sorunlar谋n artt谋臒谋n谋 ve bunun sebebinin insanlar谋n ya艧ad谋klar谋 hayata bir anlam bulamamas谋 oldu臒unu belirterek, "Geçmi艧te insanlar hayatlar谋na 'daha adil olmal谋y谋m, daha erdemli olmal谋y谋m' gibi hedefler koyard谋. Bu hedefler dinden veya felsefeden gelirdi. Bugün hedefler de臒i艧ti: Daha çok para kazanmak, daha fazla gezmek, daha çok yemek yemek… Ama hedonizm anlam vermez." dedi.
Hedonizmin insanlara mutluluk, huzur ve tatmin vermedi臒inin bilimsel olarak kan谋tland谋臒谋n谋 kaydeden Doko, hedonizmin ba臒谋ml谋l谋臒a yol açt谋臒谋n谋 ve bu nedenle hep daha fazlas谋n谋 isteyen insanlarda depresyon ve anksiyeteye neden oldu臒unu bildirdi.
Doko, gerçek bir maneviyat, anlam ve huzurun ancak sa臒lam bir inançla mümkün oldu臒unu ve küresel ça臒daki anlam krizi noktas谋nda 陌slam'谋n önemli bir panzehir olabilece臒ini belirterek, dini terk edenlerin astroloji, kuantum, yeni ça臒 hareketleri ve ki艧isel geli艧im gibi yerlerde tatmin aramas谋n谋 ra臒men bunlar谋n da tatmin sa臒lamad谋臒谋n谋 ifade etti.
"陌slam alemi, küreselle艧meye haz谋r de臒ildi"
Ateizm ve deizmin gençler aras谋nda önceki nesillere göre daha yayg谋n oldu臒unu ancak bunun gençlerin ço臒unun ateist veya deist oldu臒u anlam谋na gelmedi臒ini söyleyen Doko, bu durumun Türkiye'ye özgü olmad谋臒谋n谋 ve tüm 陌slam ülkelerinde benzer bir e臒ilim gözlemlendi臒ini anlatt谋.
Doko, inançla ilgili bu kararlar谋n her zaman rasyonel veya ak谋lc谋 olarak al谋nmad谋臒谋n谋 artan hedonizmle de ba臒lant谋s谋 oldu臒una dikkati çekerek 艧unlar谋 söyledi:
"Yani hayat谋n amac谋 haz almak olarak görülüyor: Yemek, e臒lence, cinsellik, film izlemek… Popüler kültür de bunu pazarl谋yor. Sosyal medya, reklamlar, diziler bize hep hedonist bir ya艧am tarz谋 gösteriyor. Bu hedonist ya艧am tarz谋 maneviyat谋 zedeliyor. Maneviyat zedelenince, ki艧i 'Müslüman谋m' dese bile din hayat谋nda etkin bir rol oynam谋yor. Sadece kimlik düzeyinde bir ba臒l谋l谋k kal谋yor. Dolay谋s谋yla as谋l yükselen e臒ilim bence ateizm ya da deizm de臒il, hedonizm."
Hedonizmin insan谋 günaha, dünyevili臒e ve yüzeyselli臒e sevk etti臒ini ve böyle bir ya艧am tarz谋nda ki艧i inansa bile dinin hayat谋n küçük bir parças谋 haline geldi臒ine i艧aret eden Doko, bunun sonucunda hem dünyada her 艧eyin tad谋n谋 ç谋karay谋m, hem de ibadet edip cennete gideyim gibi bir dü艧üncenin ortaya ç谋kt谋臒谋n谋 belirtti.
Doko, ateizmin ve deizmin yükseli艧 sebepleri aras谋nda hedonizmin yer almas谋na kar艧谋n tek sebebin bu olmad谋臒谋n谋 ve küreselle艧menin de bu trendde önemli bir faktör oldu臒unu vurgulayarak, "Eskiden bir köyde do臒du臒unuzda köy imam谋 sizin dini otoritenizdi. Bugün ise bir genç internette çok farkl谋 dini yorumlarla, mezheplerle, hatta ateist ve agnostik fikirlerle kar艧谋la艧谋yor. Bu süreç televizyonla ba艧lad谋, internetle daha da h谋zland谋. Bu da sadece Türkiye’de de臒il, tüm 陌slam dünyas谋nda benzer bir de臒i艧imi aç谋kl谋yor. Çünkü 陌slam alemi küreselle艧meye haz谋r de臒ildi. Alimler, modern sorunlara, farkl谋 dinlerden gelen ele艧tirilere yeterince yan谋t geli艧tiremedi." diye konu艧tu.
"Ahlaki gerçeklerin en iyi aç谋klamas谋 Tanr谋'n谋n varl谋臒谋d谋r"
陌nternet gibi tüketim kültürünün de insanlar谋 inançs谋zl谋臒a ve hazc谋l谋臒a itti臒ini aktaran Doko, sosyal medyada sürekli kendini gösterme, yalanc谋 profiller olu艧turma gibi davran谋艧lar谋n maneviyat谋 zedeledi臒ini söyledi.
Doko, nesnel ahlak ile inanç aras谋nda bir ba臒 oldu臒unu ve Tanr谋s谋z evrensel ahlaki yükümlülükleri bulman谋n mümkün olmad谋臒谋n谋 belirterek sözlerini 艧u 艧ekilde tamamlad谋:
"Bunu söyleyerek 'Ateist ahlaks谋zd谋r" demiyorum. Ama ateizm nesnel ahlak谋 aç谋klayamaz. Toplumun ço臒unlu臒u bir suçu normal görse bile, ona hala yanl谋艧t谋r diyebiliyorsak, bu nesnel ahlakt谋r. T谋pk谋 dünya düz diyene ra臒men hâlâ yuvarlak olmas谋 gibi. Ahlak谋n baz谋 özellikleri vard谋r: Gözlemsel de臒ildir. Yani 'öldürmek yanl谋艧t谋r' ifadesini bir yerde görmezsiniz. Ahlaki yarg谋lar deneyle kan谋tlanamaz. 陌kincisi, ahlaki nitelikler sadece bilinçli, iradeli varl谋klara atfedilir. Bir sandalyeye 'adil' diyemeyiz, ama bir insana diyebiliriz. Bu da ahlak谋n temelinin iradeli bir varl谋kta olmas谋 gerekti臒ini gösterir. Üçüncüsü, ahlak bize güçlü emirler verir. 'H谋rs谋zl谋k yapmamal谋y谋m' gibi. Bunlar sadece 艧artl谋 emirler de臒il. Vazgeçilemez yükümlülüklerdir. Bu tür evrensel, ba臒lay谋c谋 ve zamandan ba臒谋ms谋z ahlaki gerçekliklerin en iyi aç谋klamas谋 Tanr谋’n谋n varl谋臒谋d谋r."
di臒er haberler
