Meyve yapra臒谋ndan elde edilecek bitkisel proteinle daha az sera gaz谋 sal谋nacak
ODTÜ Kimya Bölümü Ö臒retim Üyesi Doç. Dr. Süreyya Özcan Kabasakal, "Üzüm, elma, kavun ve çilek yapraklar谋 üzerinde çal谋艧谋yoruz çünkü bu ürünlerin özellikle üretim hacmi çok geni艧 ve do臒al olarak at谋k hacmi de çok fazla." dedi.

Ankara
H谋zla artan dünya nüfusu ve sa臒l谋kl谋 beslenme ihtiyac谋 nedeniyle proteine ve alternatif protein kaynaklar谋na ilgi art谋yor. Protein ihtiyac谋 genellikle hayvansal ürünlerden kar艧谋lanmaya çal谋艧谋l谋rken iklim de臒i艧ikli臒iyle mücadeleye katk谋 sa臒layan bitkisel protein üretimi üzerindeki ara艧t谋rmalar da gün geçtikçe önem kazan谋yor.
Tar谋m sektöründe küresel iklim de臒i艧ikli臒ine uyum sa臒layacak yenilikçi ve sürdürülebilir teknolojilerin geli艧tirilmesi, yayg谋nla艧t谋r谋lmas谋 ve uygulanmas谋 amac谋yla hayata geçirilen Türkiye Tar谋msal Üretiminde Küresel 陌klim De臒i艧ikli臒ine Uyumlu Sürdürülebilir Tar谋m Teknolojileri Platformu (S-ATP) bünyesinde, tar谋m tabanl谋 g谋da teknolojileri konusunda "Sürdürülebilir Alternatif Bitkisel Protein Zinciri" ba艧l谋kl谋 bir ara艧t谋rma sürdürülüyor.
Ara艧t谋rmas谋n谋n yürütücüsü Kabasakal, AA muhabirine, protein denilince akla öncelikle yumurta, et gibi hayvansal kaynaklar谋n geldi臒ini fakat hayvansal proteinlerin üretiminde daha fazla enerji ve alana ihtiyaç duyuldu臒u ve sera gaz谋 sal谋m谋n谋n da çok daha yüksek oldu臒u dü艧ünüldü臒ünde, bitkisel proteinlerin hayvansal proteinlere k谋yasla sürdürülebilir bir alternatif oldu臒unu söyledi.
Tüm ye艧il yaprakl谋 bitkilerde bulunan Rubisko isimli enzimin dünyada en çok bulunan protein oldu臒unu belirten Kabasakal, "Gün geçtikçe artan protein ihtiyac谋, vegan ve vejetaryen beslenmeye yönelimin artmas谋 gibi nedenlerle bitkisel içerikli proteinlere daha fazla ihtiyaç duyuluyor ve yapraklar da kuru bazda yüzde 16 ila yüzde 20 protein içeriyor. O yüzden iyi bir kaynak." dedi.
Üzüm, elma, kavun ve çilek yapraklar谋 üzerinde çal谋艧谋l谋yor
Ara艧t谋rma kapsam谋nda öncelikle farkl谋 kaynaklardan protein elde ederek bunlar谋n besin de臒erlerine ve alerjen içeriklerine bakacaklar谋n谋, bu ürünleri biyoteknolojik i艧lemler uygulayarak büyük ölçüde safla艧t谋r谋p karakterize edeceklerini ve bitkisel proteinlerin g谋da uygulamalar谋 üzerinde çal谋艧acaklar谋n谋 anlatan Kabasakal, 艧öyle devam etti:
"Özellikle vegan ve vejetaryen beslenmeye yönelik e臒ilimin artmas谋 ba艧ka ihtiyaçlar谋 da gündeme getirdi. Farkl谋 yapraklar谋n, farkl谋 protein içerikleri incelenip en yayg谋n ve en yüksek bolluktaki protein içeri臒i olan kaynaklar hedeflenip taran谋yor. Biz de bu çal谋艧mam谋zda 4 farkl谋 ürün üzerinden gidece臒iz ve protein miktar谋 en fazla olan üründen protein tozu elde etmeyi hedefliyoruz. Üzüm, elma, kavun ve çilek yapraklar谋 üzerinde çal谋艧谋yoruz. S-ATP platformunda farkl谋 ürünler üzerinde de çal谋艧谋l谋yor ama bu ürünlerin özellikle üretim hacmi çok geni艧 ve do臒al olarak at谋k hacmi de çok fazla. Biz bu ürünlerin yapraklar谋n谋n da sürdürülebilir i艧lemler sonucunda katma de臒ere dönü艧mesini hedefliyoruz."
"G谋dalara eklenerek protein içerikleri zenginle艧tirilebilir"
Ara艧t谋rma fikrinin bitkisel proteine artan talebi fark etmeleriyle ortaya ç谋kt谋臒谋n谋 aktaran Kabasakal, bu yüzden at谋k olarak dü艧ünülen meyve yapraklar谋n谋 de臒erlendirme yoluna giderek yaprak proteinlerini ve bunun sonucunda da besin de臒eri yüksek, soya proteinlerine benzer yap谋da bir aminoasit profili tespit ettiklerini kaydetti.
Kabasakal, ara艧t谋rma süreci hakk谋nda, "Çal谋艧maya ba艧layal谋 yakla艧谋k bir y谋l oldu. 艦u an ön denemeler a艧amas谋nday谋z. Farkl谋 yöntemler kullanarak proteinleri yapraklardan safla艧t谋rmaya, uzakla艧t谋rmaya çal谋艧谋yoruz. Buradaki bir hedefimiz de ye艧il teknolojileri kullanmak. Enerji ve kimyasal miktar谋n谋 azaltacak teknolojiler uygulamaya çal谋艧谋yoruz." sözlerini sarf etti.
Elde edilecek protein tozlar谋n谋n g谋da endüstrisi için önemli bir ham madde olaca臒谋n谋 ve bu tozlar谋n birçok g谋daya entegre edilebilece臒ini ifade eden Kabasakal, "Bunu bir ham madde olarak dü艧ünebilirsiniz. G谋dalara eklenerek protein içerikleri zenginle艧tirilebilir ya da sporcu içerecekleri ile direkt tüketilebilir. Biz de projemizde farkl谋 uygulama alanlar谋na, süt teknolojilerine bakaca臒谋z. 艦ekerleme endüstrisini dü艧ünüyoruz. F谋r谋nlanm谋艧 ürünlere ekmek, kraker gibi ürünlere uygulamay谋 planl谋yoruz. Herkesin eri艧ebilece臒i g谋da kaynaklar谋, hedefimiz." diye konu艧tu.
Kabasakal, bitkisel proteinlerin sadece vegan veya vejetaryen beslenmeyi tercih edenlerin günlük besin ihtiyaçlar谋n谋 kar艧谋layabilmeleri için de臒il ayn谋 zamanda dezavantajl谋 bölgede ya艧ay谋p sa臒l谋kl谋 g谋daya ula艧amayanlar için de önemli bir alternatif oldu臒unun alt谋n谋 çizdi.
"Hayvansal protein üretiminin neden oldu臒u dezavantajlar谋 azaltacakt谋r"
Proteinlerin hasat sonras谋 al谋nan yapraklar谋n ön temizleme i艧leminden geçirilmesinin ard谋ndan farkl谋 yöntemlerle küçük parçalara ay谋r谋l谋p çözelti ortam谋na geçirilerek elde edildi臒ini anlatan Kabasakal, bu a艧amada kullan谋lan farkl谋 çözücülerle protein verimini art谋rmaya çal谋艧t谋klar谋ndan bahsetti.
Tozlar谋n farkl谋 g谋dalarda kullan谋m谋n谋 te艧vik etmek amac谋yla endüstriler için reçete geli艧tirme çal谋艧malar谋 da yap谋laca臒谋n谋 bildiren Kabasakal, "G谋da uygulamalar谋nda bu protein tozlar谋n谋 farkl谋 ürünlere entegre etmeye çal谋艧aca臒谋z. Bunun d谋艧谋nda projemizin bir ba艧ka aya臒谋nda da yine S-ATP Platformu çerçevesinde devam eden 谋slah çal谋艧malar谋ndaki 谋slah öncesi ve sonras谋 protein de臒i艧imlerini incelemeyi hedefliyoruz." dedi.
Yapraklardan protein elde edilmesinin alternatif protein kaynak üretmenin yan谋 s谋ra uzun vadede çevresel kirlili臒in azalt谋lmas谋na da katk谋 sa臒layaca臒谋 de臒erlendirmesinde bulunan Kabasakal, hayvansal tar谋m谋n bitkisel tar谋ma k谋yasla yakla艧谋k 2 kat daha fazla sera gaz谋 sal谋m谋na neden oldu臒u bilgisini payla艧t谋.
Kabasakal, konu艧mas谋n谋 艧öyle tamamlad谋:
"Projemiz sonucunda elde edece臒imiz bitkisel bazl谋 proteinler hem g谋da döngüsüne entegre olacak hem de bitkisel proteinler hayvansal proteinlere olan ihtiyac谋 azaltaca臒谋 için sera gaz谋 gibi, iklim de臒i艧ikli臒i gibi hayvansal protein üretiminin neden oldu臒u dezavantajlar谋 azaltacakt谋r."
Anadolu Ajans谋 web sitesinde, AA Haber Ak谋艧 Sistemi (HAS) 眉zerinden abonelere sunulan haberler, 枚zetlenerek yay谋mlanmaktad谋r. Abonelik i莽in l眉tfen ileti艧ime ge莽iniz.