365bet体育在线世界杯

Çevrim içi düzenlenen konferans谋n ilk oturumunda konu艧an Türkiye'nin 3. Cumhurba艧kan谋 Celal Bayar'谋n torunu Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali, 1960 askeri darbesinin cumhuriyet tarihinin ilk darbesi oldu臒unu an谋msatarak, sonraki darbeleri yapanlar taraf谋ndan örnek al谋nd谋臒谋n谋 söyledi.

Darbenin bir grup subay taraf谋ndan yap谋ld谋臒谋n谋 ifade eden Naskali, "Bu bir subay hareketidir. Bir de sivil kolu vard谋r, o da CHP'dir. 陌ki koldan yürümü艧tür." de臒erlendirmesini yapt谋.

Büyükbabas谋 Bayar'谋n darbe günü ya艧ad谋klar谋n谋 anlatan Naskali, Bayar'谋n Çankaya Kö艧kü'ne kendisini almaya gelen subaylar谋 "Milletin reyiyle geldim, milletin reyiyle giderim. Siz kim oluyorsunuz?" sözleriyle kar艧谋lad谋臒谋n谋 aktard谋.

Naskali, Bayar'谋n gelenleri silah谋n谋 çekerek vurmak istedi臒ini ancak bu karar谋ndan vazgeçti臒ini belirterek, "陌çinden bir ses katil olma diyor. Bunun üzerine silah谋 kendi 艧aka臒谋na çeviriyor. Silah tutukluk yap谋nca f谋rsattan istifade odadaki subaylar, üzerine yürüyerek silah谋 elinden al谋yorlar." diye konu艧tu.

Yass谋ada yarg谋lamalar谋na da de臒inen Naskali, "Yass谋ada yarg谋lamalar谋 darbeyi hakl谋 göstermek için haz谋rlanm谋艧 bir gösteriydi. Mahkeme heyeti Milli Birlik Komitesinin güdümünde çal谋艧acak kimselerden olu艧uyordu. Yass谋ada kararlar谋 önceden verilmi艧 kararlard谋 haliyle. Sümen alt谋nda haz谋r bekleyen bir dosyayd谋. Keza idam haz谋rl谋klar谋 da mahkeme bitmeden çok önce ba艧lam谋艧t谋." ifadelerini kulland谋.

Darbecilerin devletin kurumlar谋n谋 kendi zihniyetlerine göre yeniden tasarlad谋klar谋n谋 anlatan Naskali, ordudan 235 general ve 5 bine yak谋n subay, astsubay谋n emekli edildi臒ini, üniversitelerde "147'ler" olarak bilinen ö臒retim üyelerinin görevden uzakla艧t谋r谋ld谋臒谋n谋, Yarg谋tay谋n 241 üyesinden 66's谋n谋n, Dan谋艧tay谋n 54 üyesinden 28'inin, kürsüde bulunan 3 bin 123 hakim ve savc谋dan 520'sinin r谋zalar谋 d谋艧谋nda emekli edildiklerini aktard谋.

Darbeyi ayakta tutma, hat谋rlatma çal谋艧malar谋n谋n da yap谋ld谋臒谋n谋 dile getiren Naskali, "陌nönü hükümeti, 1962'de 27 May谋s'谋 milli bayram olarak ilan etti ve 20 y谋l kadar 27 May谋s kutlanmaya mecbur b谋rak谋ld谋." diye konu艧tu.

Naskali, darbecilerin kendilerini me艧ru göstermek için belli ad谋mlar att谋klar谋n谋 ifade ederek, "Darbe yapanlar谋n me艧ru olma kayg谋s谋 var. Ortaya birtak谋m sebepler sürülmesi gerekiyor, bir zemin gerekiyor. Bugün de darbe zemini haz谋rl谋klar谋na benzeyen sözler duydu臒umda arkas谋nda böyle bir dü艧üncenin oldu臒unu dü艧ünüyorum." de臒erlendirmesini yapt谋.

"Milletin s谋rt谋na saplanm谋艧 bir hançer"

Gazeteci yazar Yavuz Donat ise 27 May谋s 1960 darbesini "izleri hala duran, milletin s谋rt谋na saplanm谋艧 bir hançer" olarak tan谋mlad谋.

1960 darbesinin siyaset üzerindeki etkilerinin hala görüldü臒ünü belirten Donat, "1960 darbesinin getirdi臒i en büyük kötülüklerden biri ülkemizde siyaset ve siyasetçi dü艧manl谋臒谋n谋n kurumsalla艧t谋r谋lmas谋d谋r ve bu dü艧manl谋k halen devam etmektedir. 27 May谋s darbelerin annesi, babas谋d谋r. Türk siyasetinin üzerinden öyle bir t谋r geçti ki hala etkilerini atabilmek mümkün de臒ildir." diye konu艧tu.

Donat, 27 May谋s darbesiyle Türkiye'de yeni bir s谋n谋f olu艧tu臒una i艧aret ederek, "Sistemin gizli efendileri. Bunlar hala vard谋r. Halka 'Haso, Memo' diye bakanlar, 'profesörün oyu ile da臒daki çoban谋n oyu bir midir' diye bakanlar." ifadelerini kulland谋.

Darbenin etkilerinin devam etti臒ini dile getiren Donat, 艧unlar谋 kaydetti:

"27 May谋s'谋n üzerinden bu kadar zaman geçti ama ruhu ya艧谋yor. E臒er ya艧amasayd谋 'ordu göreve' pankart谋 as谋lmazd谋, 'Genelkurmay'谋n 谋艧谋klar谋 yan谋yor' denilmezdi, Kenan Evren'e gidip 'Pa艧am daha ne duruyorsun' denilmezdi. Bugün hala Türkiye'de darbe a艧k谋yla yan谋p tutu艧an sözde demokrat, demokrasiye inanmayan, milli iradeye inanmayan bir kesim vard谋r. Darbe ba艧ar谋l谋 olsa alk谋艧layacak çok ki艧i vard谋, birtak谋m siyasetçiler de dahil. Birtak谋m ki艧iler hala darbenin özlemiyle, hasretiyle yan谋p tutu艧maktad谋r. Allah Türkiye'yi bir daha o günlere götürmesin."

"Darbeyi yapanlar bugüne kadar etkisini sürdürecek bir güç olu艧turmu艧tur"

Akademisyen yazar Rasim Koç ise 27 May谋s'谋n ülkenin hem bürokratik yap谋s谋n谋 hem de devlet yönetim i艧leyi艧ini bozdu臒unu söyledi.

Darbeyi yapanlar谋n ordu içindeki az谋nl谋k grup oldu臒unu, 38 ki艧ilik bu grubun kendi içinde de farkl谋 fikirler ta艧谋d谋臒谋n谋 anlatan Koç, darbeden sonra grup içinde tasfiyeler gerçekle艧ti臒ini an谋msatt谋.

27 May谋s'谋n kendinden sonraki darbelere etkisinin büyük oldu臒unu dile getiren Koç, "Darbeyi yapanlar bugüne kadar etkisini sürdürecek bir güç olu艧turmu艧tur." ifadesini kulland谋.

Koç, 27 May谋s'ta Demokrat Parti'nin kapat谋ld谋臒谋n谋, CHP'nin kurumsal kimli臒inin devam etti臒ini aktararak, "Sadece bir partiye kar艧谋 i艧lenmi艧 bir darbedir. 15 Temmuz'da da tek bir parti hedef al谋nm谋艧t谋r. 2007'de de tek bir parti hedef al谋nm谋艧t谋r. Bunlar birbirinin devam谋 olan, temelinde hukuk, demokrasi, özgürlük olmayan, belli bir zümrenin vesayetine dayal谋 bir iktidar anlay谋艧谋." de臒erlendirmesinde bulundu.

"Ciddi manada uyan谋k olmal谋y谋z"

TBMM D谋艧i艧leri Komisyonu Ba艧kan谋 Akif Ça臒atay K谋l谋ç ise konferans谋n ikinci oturumunda konu艧tu. K谋l谋ç, bugün ileti艧im kanallar谋n谋n kötü amaçlar için de kullan谋ld谋臒谋n谋 ifade ederek, "Önümüzdeki dönemde demokrasi d谋艧谋, hak, hukuk d谋艧谋 müdahalelere kalk谋艧acak olanlar谋n sadece bildi臒imiz, konvansiyonel diye tabir etti臒imiz araçlar谋 kullanmayaca臒谋n谋, sosyal medyay谋 ciddi manada suiistimal edeceklerini, sahte haberlerle kamuoyu olu艧turma yoluna gideceklerini dü艧ünüyorum." dedi.

1960 darbesinden sonra iktidar谋 kötülemek için radyo ve gazetelerin kullan谋ld谋臒谋n谋, "gençlerin k谋yma makinelerine konuldu臒u" haberlerinin yap谋ld谋臒谋n谋 an谋msatan K谋l谋ç, "艦unu görmek laz谋m, o darbelerin arkas谋ndaki güçler o gün o imkanlar谋 kullan谋yordu, bugün ba艧ka imkanlar谋 kullanmaya çal谋艧谋yor. Geleneksel anlamda anlad谋臒谋m谋z darbeyi yapmaya gerek duymadan birtak谋m manipülasyonlarla sonuç elde etmeye çal谋艧谋yorlar. Onun için bu konuda ciddi manada uyan谋k olmal谋y谋z." ifadelerini kulland谋.

艦u an Türkiye'de siyasetin içerisinde muhalefetin farkl谋 unsurlar谋n谋n da bulundu臒u bir alg谋 operasyonu çal谋艧mas谋 oldu臒unu söyleyen K谋l谋ç, "Bunu Meclis'te de ya艧谋yoruz. Do臒ru olmayan bilgiler üzerine alg谋 operasyonlar谋 kurulup, bir tak谋m yasa d谋艧谋, demokrasi d谋艧谋 müdahalelerin sanki alg谋sal anlamda altyap谋s谋 haz谋rlanmaya çal谋艧谋l谋yor gibi bir alg谋 tabii ki hepimizde olu艧uyor." de臒erlendirmesini yapt谋.

Ülkenin, milletin hassasiyetleri noktas谋nda gösterilmesi gereken duru艧unun aç谋k oldu臒unu dile getiren K谋l谋ç, "Bunlar谋 ortaya koyarken ç谋k谋p da 15 Temmuz'u kontrollü, organize, tiyatro veya önüne ba艧ka s谋fatlar getirerek adland谋rmaya çal谋艧mak darbeci zihniyetin de臒irmenine su ta艧谋maktan ba艧ka bir noktaya gitmez." dedi.

"Demokrasi bilincinin geli艧mesi aç谋s谋ndan önemli"

Cumhurba艧kanl谋臒谋 Güvenlik ve D谋艧 Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Burhanettin Duran ise 1960 darbesinin verdi臒i zarar谋 çok yönlü de臒erlendirmenin demokrasi bilincinin geli艧mesi aç谋s谋ndan önemli oldu臒una dikkati çekti.

Türkiye'de darbelerin ortak noktalar谋na de臒inen Duran, "Toplumsal ve siyasal gruplar aras谋ndaki çat谋艧malar谋 art谋ran bir ortam谋n olu艧turuldu臒unu, ekonominin bu 艧ekilde olumsuz bir havayla ele al谋nd谋臒谋n谋 ve sürekli siyasetin ba艧ar谋l谋 olamad谋臒谋 kampanyas谋n谋n yürütüldü臒ünü, içeride medya eliyle psikolojik bir harbin yükseltildi臒ini, kurumsal krizin yarat谋lmaya çal谋艧谋ld谋臒谋n谋 gördük. Bunlar 1960 darbesine has de臒ildi. 17-25 Aral谋k, M陌T t谋rlar谋 gibi olaylar da böyleydi." diye konu艧tu.

Bugün ülkede demokrasi konusunda daha güçlü bir toplumsal bilinç oldu臒unu anlatan Duran, "15 Temmuz'da Cumhurba艧kan谋 Erdo臒an'谋n ça臒r谋s谋yla meydanlara inen insanlar asl谋nda 1960 darbesiyle de hesapla艧t谋lar ve onu tarihe gömdüler. Bundan sonra vesayetçi hiçbir grubun bu ülkenin kaderini belirleyemeyece臒inin tarihini yazd谋lar. 15 Temmuz gecesine dair yapt谋臒谋m谋z ara艧t谋rmalarda 艧unu gördük. 陌nsanlar Erdo臒an'a Menderes'in kaderini ya艧atmak istemedikleri için meydandayd谋lar." ifadelerini kulland谋.

"Darbeci gelene臒in ba艧lang谋c谋"

Cumhurba艧kanl谋臒谋 Hukuk Politikalar谋 Kurulu Ba艧kan Vekili Mehmet Uçum, 1960 darbesinin cumhuriyet tarihi aç谋s谋ndan darbeci gelene臒in ba艧lang谋c谋 oldu臒unu, etkilerinin sonraki dönemlerde de kendini gösterdi臒ini anlatt谋.

Cumhuriyetin egemenli臒i kay谋ts谋z, 艧arts谋z millete veren bir sistem oldu臒una i艧aret eden Uçum, "1960 darbesi sadece demokratik düzene kar艧谋 yap谋lm谋艧 bir darbe de臒ildir, ayn谋 zamanda cumhuriyete kar艧谋 da bir darbedir." dedi.

Darbelerin tamam谋n谋n demokrasi kar艧谋tl谋臒谋 üzerinden tart谋艧谋ld谋臒谋n谋 ancak ayn谋 zamanda cumhuriyet kar艧谋tl谋臒谋 oldu臒unu anlatan Uçum, sözlerini 艧öyle sürdürdü:

"Cumhuriyete kar艧谋 olmas谋n谋n sonuçlar谋 milli egemenli臒in parçalanmas谋 艧eklinde bir sistem kurulmas谋yla ba臒lant谋l谋d谋r. 1961 Anayasas谋'na bak谋ld谋臒谋nda egemenlik ilkesine ili艧kin düzenleme de臒i艧tirilmi艧tir. 1921 ve 1924 anayasalar谋nda 'Egemenlik kay谋ts谋z, 艧arts谋z milletindir' hükmü vard谋r. Bunun yan谋na kurumsal yap谋lar koymam谋艧, yetkili organlar tayin etmemi艧tir. 1961 Anayasas谋'nda 'Egemenlik kay谋ts谋z, 艧arts谋z millete aittir.' dedikten sonra egemenli臒in anayasada belirtilen yetkili organlar eliyle kullan谋labilece臒ine ili艧kin düzenleme koymu艧tur. Bunu 1982 Anayasas谋 da tekrar etmi艧tir. Bu bilinçlidir. Amac谋 milli egemenli臒i s谋n谋rlamakt谋r. Esas itibar谋yla halk谋n iradesiyle, seçimler yoluyla, halkoylamalar谋 yoluyla, di臒er inisiyatifleriyle kullanmas谋 gereken egemenlik, milli egemenlik ve kurumsal egemenlik olarak ikiye bölünmü艧tür."

Di臒er ülkelerde darbeci geleneklerin bir 艧ekilde tasfiye edildi臒ini ancak Türkiye'de 1960 darbesinden sonra 50 y谋ldan fazla etkisini ve varl谋臒谋n谋 sürdürdü臒ünü kaydeden Uçum, "Bunun asli sebebi, darbeci gelene臒in hukuksal sistematik içerisinde bir egemenlik pozisyonu olu艧turmas谋d谋r." diye konu艧tu.

1960 darbesiyle yap谋lan düzenlemelerin kal谋nt谋lar谋n谋n 1982 Anayasas谋'nda da görüldü臒ünü aktaran Uçum, 艧öyle konu艧tu:

"Milli egemenli臒e ortak olmu艧, demokrasiye kar艧谋t pozisyonda yap谋lanm谋艧 bu kurumsal egemenli臒i tümden tasfiye etmemizin yolu yeni sivil demokratik bir anayasay谋 kabul etmemizden geçiyor. Reform sürecini tamamlayacak hedef yeni, sivil bir anayasa olmak zorunda. 2023 sürecinde Say谋n Cumhurba艧kan谋'n谋n gündeme getirdi臒i, Cumhur 陌ttifak谋'n谋n sahip ç谋kt谋臒谋 yeni anayasa hedefi, di臒er partilerin her ne kadar sistem de臒i艧ikli臒i üzerinden de ele alsalar yeni anayasa çal谋艧malar谋 Türkiye'nin yeni anayasa ihtiyac谋n谋n ne denli güçlü oldu臒unu ortaya koymaktad谋r."