Londra
D眉nyada 2024'te devreye giren yeni k枚m眉r kapasitesi, son 20 y谋l谋n en d眉艧眉k seviyesinde ger莽ekle艧ti, 脟in ile Hindistan d谋艧谋ndaki geli艧tirilmekte olan k枚m眉r kapasitesi de azalma e臒ilimini 10'uncu y谋la ta艧谋d谋.
Uluslararas谋 sivil toplum kurulu艧u Global Energy Monitor'眉n, K眉resel K枚m眉rl眉 Santral Takip莽isi Projesi kapsam谋nda bu y谋l 10'uncusunu haz谋rlad谋臒谋 "Y眉kseli艧 ve 脟枚k眉艧" raporu yay谋mland谋. Rapor, d眉nyadaki neredeyse t眉m k枚m眉rl眉 termik santralleri ve bu alandaki planlar谋 kaps谋yor.
Rapora g枚re ge莽en y谋l d眉nyada 44 gigavatl谋k yeni k枚m眉r santrali kapasitesi devreye al谋nd谋.
Bu, son 20 y谋l谋n en d眉艧眉k seviyesi olarak 枚ne 莽谋karken d眉nyada k枚m眉r kullan谋m谋n谋n d眉艧眉艧 g枚sterdi臒inin g眉莽l眉 i艧areti olarak de臒erlendiriliyor. D眉nyada ge莽en y谋l devreye al谋nan 44 gigavatl谋k yeni k枚m眉r kapasitesine kar艧谋l谋k, 25,2 gigavatl谋k kurulu g眉莽te termik santral kapand谋. B枚ylece k眉resel k枚m眉r kapasitesi, 2024'te 18,8 gigavatla y谋ll谋k bazda y眉zde 1'in alt谋nda art谋艧 g枚sterdi.
Ge莽en y谋l devreye giren 44 gigavatl谋k yeni k枚m眉r kapasitesi, ayn谋 zamanda 2004-2024 d枚neminde devreye al谋nan y谋ll谋k ortalama 72 gigavatl谋k kapasitenin de yakla艧谋k 30 gigavat alt谋nda kald谋.
Avrupa Birli臒i'nde (AB) devreden 莽谋kar谋lan k枚m眉r santrali kapasitesinin 4 kat artmas谋, ge莽en y谋l devreye al谋nan toplam k枚m眉r kapasitesindeki art谋艧谋n s谋n谋rl谋 kalmas谋nda etkili oldu.
AB'de 2023'te 2,7 gigavatl谋k k枚m眉r santralleri devreden 莽谋kar谋l谋rken bu miktar 2024'te 11 gigavata y眉kseldi. Almanya, kullan谋m谋na son verilen santral kapasitesinde 6,7 gigavatla ba艧谋 莽ekti, Birle艧ik Krall谋k da son k枚m眉r santralini kapatt谋.
ABD'de ge莽en y谋l emekli edilen k枚m眉r santrali kapasitesi 4,7 gigavatla 2015'ten beri en d眉艧眉k seviyeye geriledi. ABD'de kalan k枚m眉r kapasitesinin yar谋s谋n谋n 2035'e kadar kapat谋lmas谋n谋n planlanmas谋na ra臒men baz谋 enerji 艧irketleri bu planlar谋 geciktiriyor.
- 脟in ile Hindistan, d眉nyan谋n genelinden ayr谋艧谋yor
D眉nyada 脟in ile Hindistan d谋艧谋ndaki geli艧tirilmekte olan k枚m眉r kapasitesi de d眉艧眉艧 e臒ilimini 10'uncu y谋la ta艧谋d谋. Geli艧tirilme a艧amas谋ndaki kapasite, 2015'teki 445 gigavat seviyesinden 2024'te 80 gigavata geriledi.
脰te yandan 脟in, 2024'te rekor seviyede yeni k枚m眉r santrallerinin in艧as谋na ba艧lad谋. Kontrol alt谋na al谋nmamas谋 halinde bu yeni santrallerin, 眉lkenin 2025'te k枚m眉r t眉ketiminin zirveye ula艧mas谋n谋n ard谋ndan d眉艧眉艧e ge莽me taahh眉d眉n眉 tehlikeye atma riski bulunuyor.
Hindistan da ge莽en y谋l rekor seviyede yeni k枚m眉r santrali 枚nerisinde bulundu. H眉k眉met, k枚m眉r kullan谋m谋n谋 azaltma taahh眉d眉nde bulunmas谋na ra臒men bu plan谋n ne zaman ba艧layaca臒谋na ili艧kin net takvim belirlemedi.
Endonezya ile Malezya'n谋n k枚m眉rden 莽谋k谋艧 taahh眉tleri, Filipinler'in k枚m眉r santrali izinlerini durdurma karar谋 ve Vietnam'daki adil d枚n眉艧眉m planlar谋n谋n geli艧tirilmesi gibi fakt枚rlere ba臒l谋 olarak G眉neydo臒u Asya'da da yeni k枚m眉r projelerinin say谋s谋 giderek azal谋yor.
G眉neydo臒u Asya'da 2024'te yeni k枚m眉r santrali teklifinde bulunan tek 眉lke Endonezya olurken Latin Amerika'da ise k枚m眉r santrali 枚nerileri b眉y眉k 枚l莽眉de azald谋. Brezilya ve Honduras'ta uzun s眉redir k枚m眉r santrali projeleri beklemedeyken Panama, 2026'ya kadar k枚m眉rden tamamen 莽谋kma taahh眉d眉nde bulundu.
B枚ylece ge莽en y谋l yaln谋zda 8 眉lke, yeni k枚m眉r santrali 枚nerisi yapt谋. Bu say谋, 2023'te 12 idi. Ekonomik Kalk谋nma ve 陌艧birli臒i 脰rg眉t眉 (OECD) 眉yesi 38 眉lkede yeni k枚m眉r santrali 枚nerileri 2015'teki 142 seviyesinden 5'e d眉艧t眉.
Global Energy Monitor'眉n K眉resel K枚m眉r Santrali Takip莽isi Proje Y枚neticisi Christine Shearer, rapora ili艧kin de臒erlendirmesinde, ge莽en y谋l devreye al谋nan k枚m眉r kapasitesindeki rekor d眉艧眉艧e dikkati 莽ekerek, "Ge莽en y谋l temiz enerji d枚n眉艧眉m眉n眉n tam h谋zla ilerlemesine ba臒l谋 olarak k枚m眉r眉n gelecekte kar艧谋la艧aca臒谋 durumlar谋n habercisi oldu ancak 枚zellikle d眉nyan谋n en zengin 眉lkelerinde k枚m眉r enerjisinin Paris Anla艧mas谋'na uygun 艧ekilde a艧amal谋 kald谋r谋lmas谋n谋 sa臒lamak i莽in hala 莽al谋艧mak gerekiyor." ifadelerini kulland谋.
- T眉rkiye, d眉nyadaki e臒ilimleri takip ediyor
Rapora g枚re, T眉rkiye ise 2010'dan bu yana 92 gigavat谋n 眉zerinde k枚m眉r santrali projesini iptal etti. Bu miktar, 艧u anda i艧letmede olan k枚m眉r santrali kapasitesinin neredeyse 5 kat谋na denk geliyor.
艦u anda T眉rkiye'deki tek yeni santral projesi, Kahramanmara艧'taki Af艧in-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen 688 megavatl谋k iki 眉nite olarak 枚ne 莽谋k谋yor.
Avrupa 陌klim Eylem A臒谋 T眉rkiye 陌klim ve Enerji Politikalar谋 Sorumlusu Elif Cansu 陌lhan, T眉rkiye'nin 2015'ten beri neredeyse t眉m k枚m眉rl眉 termik santral projelerini iptal ederken yenilenebilir enerji kurulumlar谋n谋 h谋zland谋rarak d眉nyadaki e臒ilimleri takip etti臒ini belirterek, "Raporda da g枚rd眉臒眉m眉z gibi k枚m眉r, t眉m d眉nyada tedav眉lden kalk谋yor. T眉rkiye鈥檇e kalan son termik santral projesi olan Af艧in Elbistan A Santrali ek 眉niteleri de iptal edilir ve adil bir k枚m眉rden 莽谋k谋艧 plan谋 yap谋l谋rsa k枚m眉r b枚lgelerinin ve T眉rkiye'nin ekonomisi g眉莽lenirken yurtta艧lara insana yak谋艧谋r, iklime uyumlu i艧 f谋rsatlar谋 sa臒lanabilir." de臒erlendirmesinde bulundu.
Fosil Yak谋tlar谋n 脰tesi Kampanyac谋s谋 Duygu Kutluay da T眉rkiye'de elektrik ihtiyac谋n谋n tamam谋n谋n yenilenebilir enerji kaynaklar谋ndan kar艧谋land谋臒谋 daha refah bir gelecek i莽in ba艧ta k枚m眉r olmak 眉zere fosil yak谋tlardan 莽谋kmak gerekti臒i g枚r眉艧眉n眉 dile getirdi.