Moskova
Rusya ile Ukrayna aras谋nda 艦ubat 2022'den bu yana devam eden sava艧,聽办眉谤别蝉别濒聽ekonomide tar谋mdan, turizm ve ula艧谋ma, enerjiden lojisti臒e 莽ok say谋da sekt枚rde dengeleri de臒i艧tirdi.
脺莽眉nc眉 y谋l谋n谋 geride b谋rakan Rusya-Ukrayna sava艧谋, 枚zellikle her 眉lkenin 枚nemli roller oynad谋臒谋 enerji alan谋nda etkilere yol a莽t谋.
Kovid-19 salg谋n谋n谋n ard谋ndan toparlanmaya 莽al谋艧an tedarik zincirlerindeki k谋r谋lganl谋klar tekrar 枚n plana 莽谋karken, 眉lkelerin kritik sekt枚rlerdeki ba臒谋ml谋l谋klar谋 g眉ndeme geldi.
Sava艧tan 枚nce聽办眉谤别蝉别濒聽petrol arz谋n谋n yakla艧谋k y眉zde 14'眉n眉, do臒al gaz arz谋n谋n ise y眉zde 9'unu sa臒layan Rusya'n谋n enerji ihracat yollar谋, sava艧谋n ard谋ndan ya艧anan yapt谋r谋m 艧oklar谋yla derinden sars谋ld谋.
Ukrayna sava艧谋 枚ncesinde Avrupa Birli臒i'nin (AB) en b眉y眉k do臒al gaz tedarik莽isi konumunda bulunan Rusya, yakla艧谋k 50 y谋l s眉ren boru hatt谋 yat谋r谋mlar谋yla 2022'ye kadar AB'deki pazar pay谋n谋 y眉zde 40鈥檃 kadar 莽谋karm谋艧t谋.
Sava艧 kaynakl谋 yapt谋r谋mlar nedeniyle m眉艧terilerini ABD, Katar gibi s谋v谋la艧t谋r谋lm谋艧 do臒al gaz (LNG) tedarik莽ilerine ve 眉retimini art谋ran Norve莽'e kapt谋ran Rusya, ge莽en y谋l AB'ye yakla艧谋k 15 milyar metrek眉p do臒al gaz sevk ederken, s枚z konusu hacim 2021'de 201,7 milyar metrek眉p seviyesindeydi.
Rus gaz谋n谋 Avrupa'ya ta艧谋yan ana boru hatlar谋 Kuzey Ak谋m 1, Kuzey Ak谋m 2 ve Yamal-Avrupa sava艧谋n ard谋ndan at谋l duruma d眉艧erken, Ukrayna 眉zerinden sevkiyat da 1 Ocak itibar谋yla durmu艧tu.
Rusya'n谋n halihaz谋rda Avrupa'ya boru hatt谋yla do臒al gaz sevkiyat谋nda tek g眉zergah谋 olarak T眉rk Ak谋m 枚n plana 莽谋k谋yor.
Sava艧 枚ncesinde y谋ll谋k yakla艧谋k 17 milyon ton LNG g枚nderen ABD, sava艧谋n ard谋ndan k谋taya 2023'te 50 milyon ton LNG tedarik etti.
Rusya, Avrupa'da ya艧ad谋臒谋 pazar kayb谋n谋 telafi etmek i莽in sevkiyat谋n谋 ba艧ta 脟in olmak 眉zere Asya 眉lkelerine y枚nlendirmek i莽in ad谋mlar at谋yor.
Sibirya'n谋n G眉c眉 boru hatt谋yla 脟in'e sevkiyat谋n谋 s眉rd眉ren Rus enerji 艧irketi Gazprom, ilave tedarik i莽in Sibirya'n谋n G眉c眉 2 adl谋 projeyi 脟in ile hayata ge莽irmeyi planl谋yor.
- Tar谋mda arz endi艧eleri ya艧and谋
Sava艧 枚ncesinde Rusya ve Ukrayna,聽办眉谤别蝉别濒聽bu臒day arz谋n谋n yakla艧谋k y眉zde 30'unu, arpa arz谋n谋n y眉zde 32'sini ve ay莽i莽e臒i ya臒谋n谋n y眉zde 50'sini kar艧谋larken, iki 眉lke aras谋nda ba艧layan 莽at谋艧malar tar谋mdaki dengeleri de de臒i艧tirdi.
Ukrayna'n谋n Karadeniz 眉zerinden tah谋l 眉r眉nleri sevkiyat谋 sava艧la birlikte durma noktas谋na gelirken, T眉rkiye ve Birle艧mi艧 Milletler arabuluculu臒unda hayata ge莽irilen Karadeniz Tah谋l Giri艧imi sayesinde deniz yolu ihracat谋 tekrar ba艧lad谋.
Karadeniz Tah谋l Giri艧imi, Rusya ve Ukrayna aras谋ndaki uzla艧mazl谋klar nedeniyle Temmuz 2023'te ask谋ya al谋n谋rken, T眉rkiye聽办眉谤别蝉别濒聽g谋da g眉venli臒ine 枚nemli katk谋 sa臒layan giri艧imin tekrar hayata ge莽irilmesi i莽in diplomatik 莽abalar谋n谋 devam ettiriyor.
Sava艧 nedeniyle 枚zellikle M谋s谋r, L眉bnan ve Somali gibi tah谋l ithalat谋n谋 a臒谋rl谋kl谋 olarak Rusya ve Ukrayna'dan ger莽ekle艧tiren Afrika 眉lkelerinde g谋da fiyatlar谋nda art谋艧 ya艧and谋.
D眉nyan谋n en b眉y眉k g眉bre ihracat莽谋lar谋ndan Rusya'ya y枚nelik kapsaml谋 yapt谋r谋mlar da bu 眉r眉n眉n聽办眉谤别蝉别濒聽pazarlara eri艧iminde sorunlar谋n devam etmesine neden oluyor.
Rusya, tar谋mda kaybetti臒i Bat谋l谋 pazarlar谋 ise Afrika 眉lkeleriyle telafi etmek i莽in ad谋mlar atarken, Rusya Tar谋m Bakanl谋臒谋 verilerine g枚re, 眉lkenin Afrika'ya tar谋m 眉r眉nleri ihracat谋 2024'te 枚nceki y谋la k谋yasla y眉zde 19 art谋艧 kaydetti.
- Hava ta艧谋mac谋l谋臒谋 ve lojistik de etkilendi
Sava艧谋n derinden etkiledi臒i聽办眉谤别蝉别濒聽sekt枚rler aras谋nda havac谋l谋k ve lojistik de yer al谋yor.
Ukrayna, sava艧谋n ba艧lad谋臒谋 g眉n hava sahas谋n谋 sivil u莽u艧lara kapat谋rken, AB, 28 艦ubat 2022'de hava sahas谋n谋 Rus u莽aklar谋na kapatt谋.
Rusya da ayn谋 g眉n hava sahas谋n谋 AB dahil 36 眉lkeye yasaklarken, s枚z konusu kar艧谋l谋kl谋 k谋s谋tlamalar hala devam ediyor.
Yap谋lan 莽e艧itli ara艧t谋rmalarda, t眉m uluslararas谋 u莽u艧lar谋n yakla艧谋k y眉zde 5 ila 10'unun, hava sahalar谋na y枚nelik k谋s谋tlamalar nedeniyle g眉zergahlar谋n谋 de臒i艧tirmek veya uzatmak zorunda kald谋臒谋 tahmin ediliyor.
U莽u艧larda ya艧anan aksamalar nedeniyle Avrupa'ya Rus turistlerin seyahatleri etkilenirken, Avrupal谋 hava yolu 艧irketleri de Asya'ya u莽u艧larda Rus hava sahas谋n谋 kullanmad谋klar谋 i莽in 脟inli 艧irketlere kar艧谋 haks谋z rekabete maruz kald谋klar谋n谋 dile getiriyor.
Lojistikte ise AB ve ABD'nin Rus tankerlerine y枚nelik kapsaml谋 yapt谋r谋mlar谋 枚n plana 莽谋karken, Rusya'n谋n s枚z konusu yapt谋r谋mlardan ka莽谋nmak i莽in art谋k "g枚lge filo" ad谋 verilen 莽ok say谋da g眉zergahlar谋 gizlenebilen tankerler kulland谋臒谋 枚ne s眉r眉l眉yor.