陌蝉迟补苍产耻濒
Yery眉z眉ndeki jeotermal ve n眉kleer enerji hari莽 t眉m enerjilerin kayna臒谋 g眉ne艧tir. K枚m眉r, petrol ve do臒al gaz milyonlarca y谋l 枚nce yery眉z眉ne d眉艧en g眉ne艧 谋艧谋nlar谋n谋n bitkiler taraf谋ndan emilip depolanan halidir. Ancak g眉ne艧 谋艧谋臒谋n谋n emilmesi i莽in atmosferdeki karbondiokside ihtiya莽 vard谋r. Bu yak谋tlar谋 yakt谋臒谋m谋z zaman da milyonlarca y谋l boyunca emilen karbondioksit hemen atmosfere yay谋l谋r. Bu, atmosferin 谋s谋 dengesini bozdu臒u i莽in iklim de臒i艧ikli臒i dedi臒imiz 枚nemli soruna yol a莽ar. Peki bu soruna neden olmadan enerji 眉retmemiz m眉mk眉n m眉?
- T眉rkiye enerjisini nas谋l 眉retiyor?
Atmosfere karbondioksit sal谋p iklimi de臒i艧tirmeden enerji 眉retmemiz m眉mk眉n. R眉zgar, g眉ne艧, jeotermal ve n眉kleer bunun 莽e艧itli y枚ntemleri. Bu enerji kaynaklar谋ndan r眉zgar ve g眉ne艧 do臒a ko艧ullar谋na do臒rudan, n眉kleer ise dolayl谋 olarak ba臒l谋. Yani, n眉kleer ve termik santraller hava 莽ok s谋cak oldu臒u zaman 眉retimde zorlan谋r. R眉zgar esmedi臒i zaman elektrik 眉retmeniz m眉mk眉n olmuyor. Geceleri ise g眉ne艧 谋艧谋臒谋ndan faydalanamad谋臒谋m谋z i莽in elektrik 眉retemiyoruz. Bu engelin 眉stesinden gelmenin de ucuz bir y枚ntemi yok. R眉zgar谋n esip elektrik enerjisinin 眉retildi臒i b枚lgelerle elektrik enerjisine ihtiya莽 duyulan b枚lgeler aras谋ndaki mesafe de kar艧谋m谋zdaki 枚nemli sorunlardan bir tanesi. Bir de elbette r眉zgar enerjisi 眉retecek santraller olduk莽a pahal谋. Bu nedenle de her isteyen evinin bah莽esine bir r眉zgar santrali konduram谋yor. Ayr谋ca termik santrallerde yak谋t oldu臒u m眉ddet莽e elektrik 眉retmek m眉mk眉n, fakat r眉zgar i莽in ayn谋 艧ey ge莽erli de臒il.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl谋臒谋n谋n 2023 verilerine g枚re, 眉lkemizin fosil yak谋tlara dayal谋 47,4 gigavat kurulu g眉c眉 mevcut. Buna kar艧谋l谋k r眉zgar enerjisi 11,8 gigavat, g眉ne艧 enerjisi ise 11,3 gigavat kurulu g眉ce sahip. R眉zgar enerjisinin kurulu g眉c眉 fosil yak谋tlar谋n d枚rtte birinden az. 2023'te termik santrallerden elde etti臒imiz elektrik enerjisi 190,6 teravatsaat, r眉zgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisi ise 34,4 teravat oldu. Aradaki fark 5 kattan fazlad谋r.
- Termik santraller karl谋 de臒il
脺lkemizde termik santrallerde kullan谋lan yak谋tlar谋n sadece y眉zde 21鈥檌 yerli kaynaklardan sa臒lan谋yor, geri kalan谋 ise ithal ediliyor. Bu yak谋tlar, ekonomimize en y眉ksek maliyetlerden birini getiriyor. Bu durumda ithal yak谋tla 莽al谋艧an termik santraller yerine r眉zgar enerjisine yat谋r谋m yapmak hem 莽evresel hem de ekonomik a莽谋dan 眉lkemizin yarar谋na olacakt谋r. Enerji 眉retim politikam谋z da bu y枚nde ilerliyor. Ancak yenilenebilir enerji kaynaklar谋na yapt谋臒谋m谋z yat谋r谋m谋n daha da h谋zland谋r谋lmas谋 gerekiyor.
R眉zgar ve g眉ne艧 santralleri orta ve uzun vadede termik santrallerin yerini almak zorunda. Bunun iki 枚nemli sebebi vard谋r. 脰ncelikle, termik santrallerin yak谋t谋 pahal谋 ve bu yak谋t谋n 枚nemli bir k谋sm谋n谋 ithal ediyoruz. Ancak daha da 枚nemlisi, bu yak谋t s眉rd眉r眉lebilir bir yak谋t de臒il. Yery眉z眉nde kolay eri艧ilebilir fosil yak谋tlar谋n 枚nemli bir k谋sm谋n谋 t眉kettik, geri kalan谋n谋 hem 莽谋kartmas谋 daha zor oldu臒undan hem de az bulundu臒undan maliyeti dayan谋lmaz olacakt谋r. Bunun 枚tesinde, fosil yak谋tlar谋n olu艧turdu臒u 莽evresel kirlili臒i, sa臒l谋k sorunlar谋n谋 ve iklim de臒i艧ikli臒ini de unutmamam谋z gerekir. Dolay谋s谋yla biz istesek de istemesek de 莽ok ge莽meden enerjiyi yenilenebilir kaynaklardan sa臒lamaya ba艧lamak zorunday谋z. Bu alanda ge莽 kal谋nd谋臒谋nda bunun bedeli olduk莽a y眉ksek olacakt谋r.
- T眉rkiye s眉rd眉rebilirlik i莽in ad谋m atmal谋
Ancak r眉zgar ve g眉ne艧 gibi yenilenebilir enerji kaynaklar谋n谋n s眉reklilik sorununa bir 莽枚z眉m bulmam谋z gerekir. Uzun vadede bu sorunun 莽枚z眉m眉 sadece 眉lkesel de臒il neredeyse k眉resel ba臒lamda bir b眉t眉nle艧ik sistem 眉zerinden ge莽er. Ancak g眉n眉m眉z 艧artlar谋nda bu t眉r 莽al谋艧malar hen眉z planlama a艧amas谋ndad谋r.
Dolay谋s谋yla en az谋ndan orta vadede kendi 莽枚z眉mlerimizi 眉retmek zorunday谋z. Yenilenebilir enerjinin s眉reklilik sorununa getirilebilecek en kolay 莽枚z眉m elektrik arz谋n谋, yani kurulu g眉c眉 fazlas谋yla art谋rmaktan ge莽iyor. 脺lkemizin her taraf谋na kurulacak r眉zgar santralleri bu sorunun en basit 莽枚z眉m眉d眉r. 脺lkemizin her yan谋nda geceleri ayn谋 anda r眉zgar esmeyi b谋rakmayaca臒谋ndan bir b枚lgede 眉retilecek elektrik enerjisi da臒谋t谋m sistemi arac谋l谋臒谋yla t眉m 眉lkeye yeterli olacakt谋r. Ancak bu basit 莽枚z眉mle ilgili en 枚nemli problem, yat谋r谋m maliyeti. Gerekli olan kurulu g眉c眉n iki kat谋n谋 kurdu臒unuzda s眉reklilik problemine bir 莽枚z眉m 眉retirsiniz, ancak bunun maliyeti de olduk莽a y眉ksektir. G眉n眉m眉zde bu tarz yat谋r谋mlar谋 枚zel sekt枚r yapt谋臒谋ndan bu maliyetin ta艧谋nabilmesi ger莽ek莽i de臒il.
陌kinci 莽枚z眉m enerjiyi depolamakt谋r. Yani r眉zgar fazla esti臒i zaman 眉retilen enerjinin bir k谋sm谋n谋 depolayarak r眉zgar谋n azald谋臒谋 zamanlarda sistemi desteklemek m眉mk眉nd眉r. T眉rkiye 艧u anda 莽al谋艧malar谋n谋 bu y枚nde y眉r眉t眉yor. Ancak depolama da olduk莽a maliyetli bir 莽枚z眉md眉r. Bug眉n i莽in depolama dedi臒imizde akl谋m谋za y眉ksek kapasiteli piller geliyor. Hidrojen ya da hidrolik gibi daha kolay depolama 莽枚z眉mleri geli艧tik莽e depolama bir alternatif olarak geli艧ecektir.
Son bir 莽枚z眉m de 眉lkemizde anl谋k olarak enerji planlamas谋 yapmakt谋r. Yaln谋z burada da ihtiyac谋n olduk莽a 眉zerinde bir 眉retim kapasitesi gerekiyor. R眉zgar ve g眉ne艧 oldu臒u m眉ddet莽e di臒er kaynaklar谋 kapat谋p, r眉zgar ve g眉ne艧 olmad谋臒谋 zaman o kaynaklar谋 devreye sokmak asl谋nda en ak谋lc谋 莽枚z眉m. Ancak bu 莽枚z眉m眉n uygulanmas谋 i莽in de b眉y眉k hidroelektrik ve n眉kleer santrallere ihtiya莽 duyulur. Bu 莽枚z眉m ak谋lc谋 olsa da bug眉nk眉 ekonomik 艧artlar alt谋nda uygulanmas谋 olduk莽a zor.
G眉nden g眉ne artan r眉zgar enerjisi potansiyelimiz gelecekte g眉ne艧 enerjisiyle birlikte 眉lkemizin t眉m ihtiyac谋n谋 kar艧谋lama imkan谋na sahiptir. Ancak bu y枚ndeki planlaman谋n 艧imdiden haz谋rlan谋p uygulamaya konulmas谋 bizi gelecekteki enerji krizlerinden de koruyacakt谋r.