ORSAM Kuzey Afrika Koordinat枚r眉 Dr. Kaan Devecio臒lu, Oru莽 Reis Sismik Ara艧t谋rma Gemisinin eyl眉lde听Somali'ye do臒al gaz ve petrol aramak 眉zere gitmesini ve bunun听罢眉谤办颈测别-Somali听enerji听颈艧产颈谤濒颈臒颈ndeki 枚nemini AA Analiz i莽in kaleme ald谋.
***
Enerji听ve Tabii Kaynaklar Bakan谋 Alparslan Bayraktar,听罢眉谤办颈测别听ile听Somali听aras谋nda imzalanan 鈥淗idrokarbon Arama ve 脺retim Anla艧mas谋鈥� 莽er莽evesinde,听罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali听denizlerinde 3 blokta do臒al gaz ve petrol arayaca臒谋n谋 ve bu kapsamda MTA Oru莽 Reis Sismik Ara艧t谋rma Gemisinin destek gemileriyle birlikte eyl眉l sonunda听Somali鈥檡e gidece臒ini belirtti.
Bu kapsamda iki 眉lke aras谋nda yap谋lan bu anla艧man谋n ne anlama geldi臒i, her iki akt枚r i莽in faydalar谋n谋n neler oldu臒u ve听罢眉谤办颈测别鈥檔in hangi 眉lkelerden bo艧alan yeri doldurdu臒u, meselenin anla艧谋lmas谋 ad谋na faydal谋 olacakt谋r.
- 陌kili ili艧kiler i莽in bu anla艧ma ne ifade ediyor?
罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali听ve genel olarak Afrika 眉lkeleriyle ili艧kileri, 枚zellikle 2005'ten itibaren dikkate de臒er bir geli艧im g枚sterdi. Bu geli艧imin ba艧lang谋c谋nda, 2011 y谋l谋nda听罢眉谤办颈测别听Cumhurba艧kan谋 Recep Tayyip Erdo臒an鈥櫮眓 Mogadi艧u鈥檡a ailesiyle birlikte yapt谋臒谋 tarihi ziyaret 枚nemli bir d枚n眉m noktas谋 oldu. Bu ziyaretin ard谋ndan, iki 眉lke aras谋nda 莽e艧itli alanlarda bir莽ok stratejik anla艧ma imzalanarak听颈艧产颈谤濒颈臒颈听derinle艧tirildi. 2024 y谋l谋n谋n 艧ubat ay谋nda imzalanan 鈥淪avunma ve Ekonomik 陌艧birli臒i 脟er莽eve Anla艧mas谋鈥� ise ili艧kilerde bir kilometre ta艧谋 olarak 枚ne 莽谋k谋yor.
Bu ba臒lamda, 脟er莽eve Anla艧mas谋 kapsam谋nda听罢眉谤办颈测别听ve听Somali听aras谋nda imzalanan 鈥淗idrokarbon Arama ve 脺retim Anla艧mas谋鈥�, iki 眉lke aras谋ndaki ili艧kilerin ne kadar derinle艧ti臒inin bir g枚stergesidir. Anla艧ma,听罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali鈥檇eki petrol ve do臒al gaz kaynaklar谋n谋 ara艧t谋rmas谋n谋, de臒erlendirmesini, geli艧tirmesini ve 眉retimini kaps谋yor. Bu听颈艧产颈谤濒颈臒颈, yaln谋zca听罢眉谤办颈测别鈥檔in Afrika k谋tas谋ndaki stratejik konumunu g眉莽lendirmekle kalm谋yor, ayn谋 zamanda听Somali鈥檔in ekonomik ba臒谋ms谋zl谋k ve istikrar sa臒lama potansiyelini de art谋r谋yor.
罢眉谤办颈测别鈥檔in bu anla艧ma ile听Somali鈥檇eki听enerji听sekt枚r眉ne yapaca臒谋 yat谋r谋mlar,听Somali鈥檔in ekonomik kalk谋nmas谋n谋 h谋zland谋racak ve 眉lkenin听enerji听altyap谋s谋n谋 modernize edecektir. Ayn谋 zamanda, bu听颈艧产颈谤濒颈臒颈,听Somali鈥檔in b枚lgesel bir听enerji听merkezi olma hedefini destekler nitelikte olup, 眉lkeye yabanc谋 yat谋r谋m 莽ekme konusunda da 枚nemli bir rol oynayacakt谋r.听罢眉谤办颈测别听i莽in ise bu anla艧ma,听enerji听kaynaklar谋n谋 莽e艧itlendirme stratejisinin bir par莽as谋 olarak de臒erlendiriliyor ve Afrika k谋tas谋nda uzun vadeli ekonomik ve siyasi n眉fuzunu peki艧tirme amac谋na hizmet ediyor.
Bu anla艧ma,听罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali鈥檇eki insani yard谋m, altyap谋 projeleri ve e臒itim alan谋ndaki yat谋r谋mlar谋n谋n bir devam谋 niteli臒indedir ve iki 眉lke aras谋ndaki 莽ok boyutlu听颈艧产颈谤濒颈臒颈nin g眉莽lenmesine katk谋 sa臒layacakt谋r.听罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali鈥檇eki varl谋臒谋, sadece听enerji听alan谋nda de臒il, ayn谋 zamanda g眉venlik, tar谋m, sa臒l谋k ve e臒itim gibi 莽e艧itli sekt枚rlerde de geli艧iyor.听罢眉谤办颈测别'nin bu varl谋臒谋,听Somali听halk谋n谋n refah谋n谋 art谋rmas谋na ve 眉lkenin s眉rd眉r眉lebilir kalk谋nmas谋na destek oluyor.
-听罢眉谤办颈测别听ve听Somali听i莽in getirileri
Jeo-sismik 莽al谋艧malar听Somali鈥檔in en az 30 milyar varil petrol ve gaz rezervine sahip olabilece臒ine i艧aret ediyor. Dolay谋s谋yla, hidrokarbon kaynaklar谋n谋n etkin kullan谋m谋,听Somali听ekonomisinin yeniden canlanmas谋na ve 眉lkenin听enerji听ba臒谋ms谋zl谋臒谋na ula艧mas谋na b眉y眉k katk谋 sa臒l谋yor. Bu s眉re莽,听Somali鈥檔in d谋艧 yard谋ma ba臒谋ml谋l谋臒谋n谋 azaltarak, ekonomik istikrar谋n谋 peki艧tirecektir. Anla艧ma kapsam谋nda, petrol ve gaz 眉retimi i莽in gerekli altyap谋n谋n geli艧tirilmesi hedefleniyor. Bu altyap谋, sondaj platformlar谋ndan ihracat terminallerine kadar geni艧 bir yelpazeyi kapsayarak,听Somali鈥檔in听enerji听sekt枚r眉nde uluslararas谋 standartlara ula艧mas谋n谋 sa臒layacakt谋r.听Somali鈥檔in bu kaynaklardan elde edece臒i gelir, siyasi istikrar ve g眉venlik a莽谋s谋ndan da olumlu etkiler olu艧turacak, 眉lkenin i莽 dinamiklerini g眉莽lendirecektir.
罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali鈥檇eki varl谋臒谋, Afrika鈥檇aki stratejik etkisini art谋rmak a莽谋s谋ndan 枚nemli bir referans noktas谋 olu艧turuyor. Bu anla艧ma,听罢眉谤办颈测别鈥檔in b枚lgesel istikrar hedefiyle uyumlu olarak Afrika鈥檇aki n眉fuzunu geni艧letiyor ve听enerji听g眉venli臒ini sa臒lamak i莽in kaynaklar谋n谋 莽e艧itlendirmesine olanak tan谋yor.听罢眉谤办颈测别, Karadeniz鈥檇e 2020'de ger莽ekle艧tirdi臒i b眉y眉k听enerji听ke艧finden elde etti臒i deneyimi听Somali鈥檇eki projelere yans谋tarak, uluslararas谋听enerji听眉retiminde 枚nemli bir akt枚r olarak konumlanacakt谋r. Ayr谋ca, T眉rk 艧irketleri听Somali鈥檇e petrol ve gaz kaynaklar谋n谋n ara艧t谋r谋lmas谋, de臒erlendirilmesi, geli艧tirilmesi ve rafinaj operasyonlar谋 gibi bir莽ok alanda 枚nemli f谋rsatlar ve deneyimler elde edecektir. Bu听颈艧产颈谤濒颈臒颈, sadece ekonomik de臒il, ayn谋 zamanda听罢眉谤办颈测别鈥檔in b枚lgedeki diplomatik ve stratejik g眉c眉n眉 peki艧tirecek niteliktedir.
-听罢眉谤办颈测别听Somali鈥檇e hangi bo艧lu臒u dolduruyor?
Somali听sular谋nda, Chevron, Eni, ExxonMobil ve Shell gibi uluslararas谋 petrol 艧irketleri 1950鈥檒i y谋llarda petrol aramaya ba艧lasa da 眉lkede 1991 y谋l谋nda i莽 sava艧谋n ortaya 莽谋kmas谋ndan dolay谋 bu faaliyetlere son verildi. Takip eden y谋llarda da听Somali听sular谋nda ara艧t谋rma yapan baz谋 眉lkeler ve 艧irketler, siyasi istikrars谋zl谋k ve g眉venlik sorunlar谋 nedeniyle projelerini tamamlamakta zorland谋. Son olarak, 2022 y谋l谋nda ABD merkezli Coastline Exploration adl谋 艧irket,听Somali听h眉k眉metinden 7 ayr谋 deniz blo臒u sat谋n alarak arama faaliyetlerine ba艧lad谋. Ancak pek 莽ok medya organ谋nda bu 艧irketin istikrars谋z siyasi iklim ve lojistik sorunlar谋 nedeniyle 枚nemli gecikmeler ya艧ad谋臒谋 rapor edildi.
Buradan hareketle,听罢眉谤办颈测别'nin听Somali鈥檇eki varl谋臒谋 daha 枚nce听Somali听sular谋nda faaliyet g枚steren ancak projelerini tamamlayamayan veya erteleyen Bat谋l谋 ve b枚lgesel g眉莽lerin b谋rakt谋臒谋 bo艧lu臒u dolduruyor. Birle艧ik Arap Emirlikleri (BAE) gibi baz谋 眉lkeler ve b眉y眉k Bat谋l谋 petrol 艧irketleri,听Somali鈥檇e kar艧谋la艧t谋klar谋 zorluklar ve istikrars谋zl谋k nedeniyle faaliyetlerini azaltarak tamamen durdurdular.
罢眉谤办颈测别, bu bo艧lu臒u doldurarak听Somali鈥檡e sadece ekonomik yat谋r谋m yapmakla kalmad谋, ayn谋 zamanda g眉venlik deste臒i sa臒layarak kapsaml谋 bir听颈艧产颈谤濒颈臒颈听modeli sundu.
罢眉谤办颈测别鈥檔in听Somali鈥檡e y枚nelik bu proaktif yakla艧谋m谋, 眉lkenin听enerji听kaynaklar谋n谋n verimli bir 艧ekilde de臒erlendirilmesine olanak tan谋yor. Ayr谋ca,听罢眉谤办颈测别鈥檔in sa臒lad谋臒谋 g眉venlik deste臒i,听Somali鈥檇e istikrar谋n sa臒lanmas谋na katk谋da bulunarak yabanc谋 yat谋r谋mlar i莽in daha g眉venli bir ortam olu艧turuyor. Bu durum,听Somali鈥檔in听enerji听sekt枚r眉nde yeniden yap谋lanmas谋na ve uluslararas谋听enerji听piyasas谋nda 枚nemli bir oyuncu olmas谋na zemin haz谋rl谋yor.听罢眉谤办颈测别鈥檔in bu stratejik ad谋m谋, hem ekonomik hem de diplomatik a莽谋dan iki 眉lke aras谋ndaki ili艧kileri derinle艧tirirken,听罢眉谤办颈测别鈥檔in b枚lgedeki etkisini ve n眉fuzunu da art谋r谋yor.
Sonu莽 olarak,听罢眉谤办颈测别-Somali听Hidrokarbon Arama ve 脺retim Anla艧mas谋, iki 眉lke aras谋ndaki derinle艧en stratejik听颈艧产颈谤濒颈臒颈nin bir g枚stergesidir.听罢眉谤办颈测别, bu anla艧mayla听Somali鈥檇e听enerji听altyap谋s谋n谋 modernize ederek听Somali鈥檔in ekonomik kalk谋nmas谋n谋 h谋zland谋rmay谋 ve听enerji听ba臒谋ms谋zl谋臒谋n谋 art谋rmay谋 hedefliyor. Bu听颈艧产颈谤濒颈臒颈听ayn谋 zamanda,听罢眉谤办颈测别鈥檔in Afrika鈥檇aki stratejik konumunu g眉莽lendiriyor ve听enerji听kaynaklar谋n谋 莽e艧itlendirme stratejisini destekliyor.听罢眉谤办颈测别鈥檔in,听Somali听sular谋nda daha 枚nce faaliyet g枚steren ancak projelerini tamamlayamayan Bat谋l谋 ve b枚lgesel g眉莽lerin bo艧lu臒unu doldurmas谋,听Somali鈥檇eki istikrar谋 ve yabanc谋 yat谋r谋m 莽ekme potansiyelini art谋rarak iki 眉lke aras谋ndaki 莽ok boyutlu听颈艧产颈谤濒颈臒颈ni de g眉莽lendirecektir.
[Dr. Kaan Devecio臒lu, ORSAM Kuzey Afrika Koordinat枚r眉d眉r.]
*Makalelerdeki fikirler yazar谋na aittir ve Anadolu Ajans谋n谋n edit枚ryal politikas谋n谋 yans谋tmayabilir.