陌蝉迟补苍产耻濒
陌klim 陌莽in 350 Derne臒i ile S眉rd眉r眉lebilir Ekonomi ve Finans Ara艧t谋rmalar谋 Derne臒i (SEF陌A), Borsa 陌蝉迟补苍产耻濒'da i艧lem g枚ren ilk 30 艧irketin (BIST 30) iklim karnelerini inceledi.
Dernekten yap谋lan a莽谋klamaya g枚re, ilki ge莽en y谋l yay谋mlanan "BIST 30 Firmalar谋n谋n G枚r眉n眉m眉" adl谋 raporun 2023 verileri, 艧irketlerin iklim krizi ile m眉cadele yolunda att谋klar谋 ad谋mlar谋n halen gerekli seviyeye ula艧mad谋臒谋n谋 g枚zler 枚n眉ne seriyor.
Raporda, Borsa 陌蝉迟补苍产耻濒'da i艧lem g枚ren, hem i艧lem hacmi hem de piyasa de臒eri en y眉ksek 30 艧irketin olu艧turdu臒u BIST 30'da yer alan bankac谋l谋k harici 26 艧irketin iklim de臒i艧ikli臒ine yakla艧谋m谋 be艧 kriterde de臒erlendirildi.
Bu kriterler, fosil yak谋t varl谋klar谋yla/yat谋r谋mlar谋yla etkile艧im seviyesi, "Net-S谋f谋r" i莽in hedef tarih, karbon ayak izi ve "Karbon N枚tr" i莽in hedef tarih, temiz enerji yat谋r谋mlar谋 ve enerji verimlili臒i uygulamalar谋, ESG (脟evresel, Sosyal, Y枚neti艧imsel) ile benzer derecelendirmeler.
- Y眉ksek ve ciddi y眉ksek riskli 艧irket oran谋 y眉zde 38
Ge莽en y谋la g枚re, raporda incelenen 艧irketlerin ESG karnelerinde iyile艧me g枚r眉l眉rken, kriterlerin tamam谋 g枚z 枚n眉nde bulunduruldu臒unda T眉rkiye'nin en b眉y眉k 艧irketlerinin halen T眉rkiye'nin 2053 Net-S谋f谋r Hedefi'ne ula艧abilme yolunda gerekli ad谋mlar谋 atmad谋klar谋 g枚r眉l眉yor.
2022'de BIST 30 Endeksi'nin (Bankac谋l谋k hari莽) y眉ksek ve ciddi y眉ksek riskli 艧irket oran谋 y眉zde 44 ve d眉艧眉k riskli 艧irket oran谋 y眉zde 8 iken, 2023'te y眉ksek ve ciddi y眉ksek riskli 艧irket oran谋n谋n y眉zde 38, d眉艧眉k riskli 艧irket oran谋n谋n y眉zde 19 oldu臒u g枚r眉l眉yor.
Bu kapsamda, 眉莽 艧irket (SASA Polyester, T眉rk Telekom眉nikasyon, Vestel Elektronik) orta risk grubundan d眉艧眉k risk grubuna, iki 艧irket ise (B陌M, Pegasus) y眉ksek risk grubundan orta risk grubuna y眉kseldi. Hekta艧 ise y眉ksek risk grubundan, ciddi risk grubuna ge莽erek gerileme kaydeden tek 艧irket oldu.
Raporda ise karbon emisyonlar谋 konusunda 艧irketlerin ayn谋 performans谋 ortaya koyamad谋klar谋 g枚r眉l眉yor. Buna g枚re 10 艧irketin 2022'ye g枚re Kapsam-1 emisyonlar谋 artarken sadece 7 艧irketin emisyonlar谋 azalm谋艧 durumda. 9 艧irketin ise emisyonlar谋n谋 raporlamad谋臒谋 g枚r眉l眉yor.
- "艦irketler, 2053'e y枚nelik 眉lke hedefini destekleyecek bir plana sahip de臒il"
A莽谋klamada g枚r眉艧lerine yer verilen S眉rd眉r眉lebilir Ekonomi ve Finans Ara艧t谋rmalar谋 Derne臒i (SEF陌A) Finansal Ara艧t谋rmalar Direkt枚r眉 陌brahim 脟ift莽i, her ne kadar ESG skorlar谋nda birtak谋m iyile艧meler olsa da, ge莽en y谋l oldu臒u gibi bu y谋l yapt谋klar谋 de臒erlendirmede 艧irketlerin 2053'e y枚nelik 眉lke hedefini destekleyecek 艧ekilde belirlenmi艧 veya kamuoyu ile payla艧谋lm谋艧 bir plana sahip olmad谋klar谋n谋n g枚zlemlendi臒ini belirtti.
脟ift莽i, "Bu durum, 艧irketlerin uzun vadeli s眉rd眉r眉lebilirlik stratejilerini olu艧turmadaki eksikliklerini ortaya koymaktad谋r. Analizimiz, bu organizasyonlar谋n iklim de臒i艧ikli臒i ile m眉cadele stratejilerini ve i艧 planlar谋n谋 艧effafl谋k ilkeleri 莽er莽evesinde detayl谋 bir 艧ekilde a莽谋klamalar谋n谋n gereklili臒ini vurgulamaktad谋r. Bu ara艧t谋rma 莽er莽evesinde 枚ne 莽谋kan bir di臒er konu ise, firmalar谋n uzun vadeli hedeflerin 枚tesinde, 枚zellikle k谋sa vadeli ara hedefler payla艧mas谋n谋n gereklili臒idir. Artan say谋da 艧irketin net-s谋f谋r hedefi olmas谋 olumlu bir geli艧meyken bu hedefe hangi yolla ula艧谋laca臒谋n谋n payla艧谋lmas谋 hedefin ger莽ek莽ili臒i ve inan谋l谋rl谋臒谋n谋 destekleyecektir. 陌lerleyen s眉re莽lerde ger莽ekle艧tirilecek ara艧t谋rmalar谋n daha kar艧谋la艧t谋r谋labilir bir veri setinin analiz edilmesi yoluyla, daha somut 莽谋kt谋lara ula艧abilece臒ine inan谋yoruz." ifadelerini kulland谋.
- 16 艧irketin net-s谋f谋r hedefi yok
Raporda, T眉rkiye'nin 2053'e kadar net-s谋f谋r sera gaz谋 emisyonlu bir ekonomiye ula艧ma taahh眉d眉 paralelinde, 2022 itibar谋yla, BIST 30'da yer alan ve bankac谋l谋k d谋艧谋 sekt枚rlerde faaliyet g枚steren 26 艧irketten 16's谋n谋n net-s谋f谋r hedefi i莽in herhangi bir tarihi olmad谋臒谋, 15 艧irketin ise karbon-n枚tr olma yolunda bir hedef tarih payla艧mad谋臒谋 g枚r眉l眉yor. Ayr谋ca, bu 艧irketlerden 11'inin her iki hedef tarihi de bulunmuyor.
Raporda incelenen bir di臒er konu da 艧irketlerin "S谋n谋rda Karbon D眉zenleme Mekanizmas谋 (SKDM)" kapsam谋nda yapt谋klar谋 haz谋rl谋k ve 莽al谋艧malar. T眉rkiye'nin AB'ye olan ciddi ihracat hacmi g枚z 枚n眉ne al谋nd谋臒谋nda, SKDM uygulamas谋ndan en 莽ok etkilenecek 眉lkelerden biri olmas谋 bekleniyor.
Bu ba臒lamda, raporda incelenen 26 艧irketten 9'unun (Aksa Enerji, Aselsan, Hekta艧, Koza Alt谋n, Koza Anadolu Metal, Pegasus, TAV Havalimanlar谋, T眉rk Hava Yollar谋, T眉rk Telekom) SKDM kapsam谋nda herhangi bir faaliyeti bulunmad谋臒谋 g枚r眉l眉yor.
Di臒er 16 艧irketin ise takip etmekten, etki analizleri yapmaya ve fizibilitelerine karbon fiyat谋 dahil etmeye uzanan geni艧 bir kapsamda SKDM'ye haz谋rland谋klar谋 dikkati 莽ekiyor.
陌klim 陌莽in 350 Derne臒i T眉rkiye Koordinat枚r眉 Efe Baysal da T眉rkiye'nin 2053 net-s谋f谋r emisyona ula艧ma hedefini yakalayabilmesi i莽in 艧irketlerin h谋zl谋 bir emisyon azalt谋m politikas谋 izlemesinin gereklili臒ine dikkati 莽ekerek, 艧unlar谋 kaydetti:
"Ne var ki B陌ST 30 firmalar谋n谋n 2022'de de bu konuda gereken ad谋mlar谋 atma konusunda halen gerekli h谋zda yol alamad谋klar谋 g枚r眉lm眉艧t眉r. 陌klim krizinden 莽谋k谋艧谋n ve T眉rkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesinin tek yolu en az karar al谋c谋lar kadar 艧irketlerin de karbonsuzla艧ma 莽al谋艧malar谋n谋 bir an 枚nce ba艧latmalar谋d谋r. 陌klim 陌莽in 350 Derne臒i olarak, B陌ST 30 艧irketlerine, bu konuda di臒er 艧irketlere de 枚rnek olacak ve yol g枚sterecek ad谋mlar谋 h谋zla atmalar谋, T眉rkiye'nin 2053 hedefini tutturabilmesi i莽in 眉zerlerine d眉艧en sorumluluklar谋 ger莽ekle艧tirmeleri 莽a臒r谋s谋nda bulunuyoruz."