陌蝉迟补苍产耻濒
陌klim kriziyle birlikte deniz suyunda meydana gelen s谋cakl谋k art谋艧谋 bal谋klar谋n k谋y谋dan uzakla艧mas谋na yol a莽arken yetersiz ekipmanla denize a莽谋lmak zorunda kalan bal谋k莽谋lar, a艧谋r谋 hava olaylar谋 kar艧谋s谋nda savunmas谋z kal谋yor.
AA'n谋n iklim krizinin bal谋k莽谋l谋k sekt枚r眉 眉zerindeki etkilerine y枚nelik haz谋rlad谋臒谋 haber dosyas谋n谋n ilk b枚l眉m眉nde a艧谋r谋 hava olaylar谋n谋n bal谋k莽谋lar 眉zerinde olu艧turdu臒u riskler ele al谋nd谋.
BM G谋da ve Tar谋m 脰rg眉t眉 (FAO) verilerine g枚re bal谋k莽谋l谋k ve k眉lt眉r bal谋k莽谋l谋臒谋 sekt枚r眉nde yakla艧谋k 58,5 milyon ki艧i istihdam edilirken bu ki艧iler ve bakmakla y眉k眉ml眉 olduklar谋 yak谋nlar谋 da dikkate al谋nd谋臒谋nda d眉nya genelinde yakla艧谋k 600 milyon ki艧i ge莽imini bu sekt枚rden sa臒l谋yor. Uluslararas谋 脟al谋艧ma 脰rg眉t眉 (ILO) verilerine g枚re sekt枚rdekilerin yakla艧谋k y眉zde 37'si tam zamanl谋, y眉zde 23'眉 yar谋 zamanl谋 莽al谋艧谋rken di臒er k谋sm谋 d枚nemsel 莽al谋艧anlar olu艧turuyor.
Okyanuslar谋n 谋s谋nmas谋, asitlenmesi, oksijen kayb谋 gibi iklim krizinin yol a莽t谋臒谋 sorunlar ise bal谋k莽谋l谋k sekt枚r眉n眉 ve bu sekt枚rde 莽al谋艧an milyonlarca ki艧inin gelirlerini ve can g眉venliklerini tehdit ediyor.
ABD鈥檇eki Cornell 脺niversitesi akademisyenlerinin yapt谋臒谋 bir 莽al谋艧ma k眉莽眉k 枚l莽ekli faaliyetler y眉r眉ten bal谋k莽谋lar谋n bo臒ulmalar谋nda hava ko艧ullar谋n谋n di臒er etmenlere g枚re daha fazla 枚ne 莽谋kt谋臒谋n谋 ortaya koydu.
陌klim de臒i艧ikli臒inin bal谋k莽谋l谋k 眉zerindeki etkisini ara艧t谋ran bilim insanlar谋, d眉nyan谋n en b眉y眉k ikinci g枚l眉 olan, Do臒u Afrika鈥檇aki Victoria G枚l眉 眉zerinde avlanan bal谋k莽谋lar 眉zerinde 莽al谋艧t谋.
Eyl眉l-Kas谋m 2021 d枚neminde b枚lgedeki bal谋k莽谋larla, son bir y谋ldaki bal谋k莽谋 枚l眉mlerinin detaylar谋n谋 konu艧an ara艧t谋rmac谋lar bu 枚l眉mleri hem yetersiz ekipman, donan谋m eksikli臒i hem de hava ko艧ullar谋 ve iklim de臒i艧ikli臒i fakt枚rleri 眉zerinden de臒erlendirdi.
- Bo臒ulan bal谋k莽谋lar谋n 莽o臒u deneyimliydi
Toplam 141 bo臒ulma vakas谋n谋n incelendi臒i 莽al谋艧man谋n sonu莽lar谋na g枚re bo臒ulmalar谋n y眉zde 41,8'i k枚t眉 hava ko艧ullar谋 nedeniyle meydana gelirken, bu ko艧ullar谋n y眉zde 47,5鈥檌ne dalgal谋 sular, y眉zde 46,8鈥檌ne g眉莽l眉 r眉zgarlar, y眉zde 12,1鈥檌ne ise 艧iddetli ya臒谋艧lar e艧lik etti.
Bo臒ulma olaylar谋nda teknelerin y眉zde 85,1'inin bak谋m谋n谋n yeterli oldu臒u, hayat谋n谋 kaybeden bal谋k莽谋lar谋n da sekt枚rde 枚nemli deneyime sahip olduklar谋 ve y眉zde 75'ten fazlas谋n谋n 3 y谋ldan fazla s眉redir bal谋k莽谋l谋k yapt谋臒谋 枚臒renildi.
T眉m bu verilerden yola 莽谋kan ara艧t谋rmac谋lar, bal谋k莽谋lar谋n 枚l眉mlerinde, beklenmedik ya da h谋zla de臒i艧en hava ko艧ullar谋n谋n etkili olabilece臒i sonucuna vard谋. 脰zellikle b枚lgedeki pek 莽ok ki艧inin tek ge莽im kayna臒谋n谋n bal谋k莽谋l谋k olmas谋n谋n, bu ki艧ileri k枚t眉 hava ko艧ullar谋na ra臒men bal谋k av谋na 莽谋kmaya zorlamas谋 da 枚l眉mleri art谋ran bir di臒er fakt枚r olarak de臒erlendirildi.
脟al谋艧may谋 y眉r眉ten akademisyenlerden, ABD鈥檇eki Cornell 脺niversitesi Veteriner Fak眉ltesi Kamu ve Ekosistem Sa臒l谋臒谋 B枚l眉m眉 脰臒retim 脺yesi Do莽. Dr. Kathryn Fiorella, AA muhabirine, d眉nyan谋n bal谋k莽谋l谋k yap谋lan bir莽ok b枚lgesinde art谋k k谋y谋ya yak谋n yerlerde yeteri kadar bal谋k olmad谋臒谋n谋 s枚yledi.
- "En y眉ksek risk Do臒u Afrika, G眉neydo臒u Asya ve Latin Amerika'da"
Bu durumda, iklim de臒i艧ikli臒inin yan谋 s谋ra a艧谋r谋 avlanman谋n da etkisi oldu臒una de臒inen Fiorella 艧枚yle devam etti:
"Yap谋lan ara艧t谋rmalar art谋k bal谋k莽谋lar谋n bal谋k yakalayabilmek i莽in k谋y谋dan daha fazla uzakla艧malar谋 gerekti臒ini g枚steriyor ki bu da navigasyon ekipman谋na ve hava uyar谋 sistemlerine sahip olmayan bal谋k莽谋lar谋 daha tehlikeli bir duruma sokuyor. 脰te yandan bal谋k莽谋lar谋n daha uza臒a gitmek zorunda kalmas谋, riskli bir durumun olu艧mas谋 halinde k谋y谋dan onlara yard谋m gitmesini de zorla艧t谋r谋yor. Bal谋k莽谋lar hava ko艧ullar谋n谋n art谋k daha d眉zensiz oldu臒u g枚r眉艧眉n眉 payla艧谋yor. D眉nyadaki bal谋klar谋n 眉莽te ikisi k眉莽眉k 枚l莽ekli bal谋k莽谋lar taraf谋ndan avlan谋yor. Bunlar谋n y眉zde 90'谋 ekonomik olarak geli艧mekte olan 眉lkelerdeki tropik b枚lgelerde faaliyet g枚steriyor. 脰rne臒in Do臒u Afrika, G眉neydo臒u Asya ve Latin Amerika'da 莽ok yo臒un bal谋k莽谋l谋k yap谋l谋yor. Risklerin en y眉ksek olabilece臒i yerlerin oralar oldu臒unu d眉艧眉n眉yorum."
Fiorella bal谋k莽谋lar谋n daha g眉vende 莽al谋艧abilmeleri i莽in can yele臒i, erken uyar谋 sistemleri gibi gerekli ekipman谋n sa臒lanmas谋, ayr谋ca risklere kar艧谋 e臒itilmeleri gerekti臒ini kaydetti.
- "Ya臒mur sezonunda tehlike art谋yor"
Bal谋k莽谋l谋臒谋n 枚nemli bir ge莽im kayna臒谋 oldu臒u Do臒u Afrika 眉lkesi Zanzibar'da n眉fusun yakla艧谋k y眉zde 20'si ge莽imini bal谋k莽谋l谋ktan sa臒l谋yor.
Almanya merkezli Potsdam 陌klim Etkisi Ara艧t谋rma Enstit眉s眉'n眉n raporuna g枚re k眉resel 谋s谋nma Zanzibar'daki bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerini pek 莽ok y枚nden etkiliyor. 脰zellikle sular谋n 谋s谋nmas谋 sonucu bal谋klar谋n k谋y谋sal alanlardan uzakla艧mas谋 ve ya臒mur sezonlar谋nda dalgalar谋n 艧iddetinin artmas谋 bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerini riskli hale getiriyor.
Zanzibar'谋n g眉neyindeki Kizimkazi Dimbani b枚lgesinde ya艧ayan bal谋k莽谋 Ishaka Issa Hajj, b枚lgedeki pek 莽ok ki艧i gibi ge莽imini bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerinden sa臒lad谋臒谋n谋 s枚yledi.
B枚lgede ya艧ayanlar谋n ekonomik durumlar谋n谋n iyi olmad谋臒谋n谋 ifade eden Hajj, "Yeterli ekipmana ve sa臒lam teknelere sahip olmayanlar daha 莽ok k谋y谋da bal谋k莽谋l谋k yap谋yorlar. Ko艧ullar谋 daha iyi olanlar ise denize a莽谋l谋p daha ileride avlanabiliyor." dedi.
K谋y谋dan uzakla艧t谋k莽a daha b眉y眉k bal谋klar yakalayabildiklerinden ve bunun iyi bir gelir getirdi臒inden bahseden Hajj, "Eskiden k谋y谋 b枚lgelerde 莽ok daha fazla bal谋k vard谋, ama 艧imdi daha az. Art谋k yeteri kadar bal谋k avlayabilmek i莽in k谋y谋dan daha fazla uzakla艧mam谋z gerek. 脰te yandan denize a莽谋lmam谋z olduk莽a tehlikeli, 枚rne臒in bazen hava g眉zelken 莽谋k谋yoruz ve ya臒murun ya臒aca臒谋n谋 kestiremiyoruz, bu da bizi tehlikeye at谋yor. Di臒er yandan ya臒mur sezonunda tehlike daha da art谋yor. Bir莽ok bal谋k莽谋 b枚yle durumlarda i艧ini yapam谋yor ve ba艧ka i艧ler bakmak zorunda kal谋yor. Ava 莽谋kanlar aras谋nda ise yaralananlar hatta 枚lenler oluyor." diye konu艧tu.
Bal谋k莽谋lar谋n 莽ok zor ko艧ullarda faaliyetlerine devam etmeye 莽al谋艧t谋臒谋n谋 dile getiren Hajj g眉venlikleri i莽in daha b眉y眉k ve sa臒lam teknelere ihtiya莽lar谋 oldu臒unu vurgulad谋.