Moskova
Azerbaycan'谋n ev sahipli臒inde ba艧layacak Birle艧mi艧 Milletler (BM) 陌klim De臒i艧ikli臒i 脟er莽eve S枚zle艧mesi 29. Taraflar Konferans谋 (COP29), jeopolitik 莽at谋艧malar ve k眉resel istikrars谋zl谋klar谋n ya艧and谋臒谋 bir d枚nemde iklim de臒i艧ikli臒iyle m眉cadelede gerekli finansman谋n sa臒lanmas谋 g眉ndemiyle toplanacak.
T眉m d眉nya iklim de臒i艧ikli臒i nedeniyle orman yang谋nlar谋, seller, kurakl谋k ve su k谋tl谋臒谋 gibi felaketlerle ba艧a 莽谋kmaya 莽al谋艧谋rken 眉lkeler hem ulusal hem de k眉resel iklim hedeflerine ula艧abilmek ye艧il enerjiye ge莽i艧 ve karbondan ar谋nd谋rma gibi s眉rd眉r眉lebilir 莽枚z眉mler aramaya devam ediyor.
Ba艧ta ekonomik gerek莽eler, 眉lkelerin s枚z konusu hedeflere ula艧mas谋nda engel te艧kil ederken COP29 bu engellerin a艧谋lmas谋na y枚nelik at谋labilecek ortak ad谋mlar谋n m眉zakere edilmesi konusunda 枚nemli bir platform olu艧turacak.
- D眉nyan谋n 2 b眉y眉k kirleticisi ABD ve 脟in鈥檌n liderleri kat谋lmayacak
COP29, k眉resel 谋s谋nma ile m眉cadelede gelinen noktay谋 ve iklim de臒i艧ikli臒iyle ilgili di臒er 枚nemli g眉ndem maddelerini masaya yat谋rmak i莽in bu y谋l 11-22 Kas谋m tarihlerinde Bak眉鈥檇e d眉zenlenecek.
Azerbaycan'谋n bug眉ne kadarki en b眉y眉k uluslararas谋 etkinli臒i olacak COP29鈥檜n ilk 2 g眉n眉nde, yakla艧谋k 100 眉lkenin devlet ve h眉k眉met ba艧kanlar谋n谋n kat谋laca臒谋 Devlet Ba艧kanlar谋 Zirvesi d眉zenlenecek ve Cumhurba艧kan谋 Recep Tayyip Erdo臒an鈥櫮眓 da bu zirveye kat谋lmas谋 bekleniyor.
50 binden fazla delegenin kat谋lmas谋 beklenen ve 11-12 Kas谋m tarihlerinde d眉zenlenecek D眉nya 陌klim Eylem Zirvesi鈥檔de Cumhurba艧kan谋 Erdo臒an ve di臒er liderlerin ger莽ekle艧tirmesi beklenen konu艧malar 枚nem ta艧谋yacak.
陌ngiltere Ba艧bakan谋 Keir Starmer, Ukrayna Devlet Ba艧kan谋 Volodimir Zelenskiy, 陌talya Ba艧bakan谋 Ba艧bakan Giorgia Meloni ve ABD Ba艧kan谋 Temiz Enerji 陌novasyonu ve Uygulamas谋ndan Sorumlu Dan谋艧man谋 John Podesta da zirveye kat谋lmas谋 beklenen isimler aras谋nda yer al谋yor.
脰te yandan, k眉resel 谋s谋nmay谋 olumsuz y枚nde en fazla etkileyen 眉lkeler ABD鈥檔in Ba艧kan谋 Joe Biden ve 脟in鈥檌n Devlet Ba艧kan谋 艦i Cinping'in zirve kat谋lmayaca臒谋 a莽谋klan谋rken Avrupa Birli臒i (AB) Komisyonu Ba艧kan谋 Ursula von der Leyen ile Brezilya, Japonya, Avustralya ve Meksika'dan liderlerin de kat谋l谋m g枚stermesi beklenmiyor.
- 陌klim 鈥渁larm鈥� veriyor
COP29, 眉lkelerin 艦ubat 2025'e kadar Paris 陌klim Anla艧mas谋 kapsam谋nda sera gaz谋 emisyonlar谋n谋 azaltmaya y枚nelik g眉ncellenmi艧 planlar sunmalar谋 i莽in belirlenen son tarihin k谋sa bir s眉re 枚ncesinde ger莽ekle艧ecek.
S枚z konusu taahh眉tler, Paris 陌klim Anla艧mas谋'n谋n k眉resel s谋cakl谋klardaki art谋艧谋 engelleme hedefinin merkezinde yer al谋rken BM tahminlerine g枚re, bug眉ne kadarki taahh眉tler d眉nyan谋n 1,5 santigratl谋k 谋s谋nma limitini s谋n谋rlamay谋 ba艧aramad谋. Mevcut politikalar谋n, 2100'a kadar d眉nyada yakla艧谋k 2,6 ila 3,1 santigratl谋k bir art谋艧谋n ya艧anmas谋na neden olmas谋 bekleniyor.
Atmosferdeki karbondioksit ve metan birikimi bug眉ne kadar kaydedilen en y眉ksek seviyedeyken fosil yak谋tlar, s枚z konusu emisyonlar谋n yakla艧谋k y眉zde 90'谋n谋 olu艧turuyor.
- Finansman konusunda 鈥淣CQG鈥� zirvede 枚n plana 莽谋kacak
COP29鈥檇a yap谋lacak g枚r眉艧melerde bu y谋l ele al谋nacak 莽ok say谋da konunun aras谋nda Yeni Toplu Nicelenmi艧 Hedef (NCQG) ba艧l谋臒谋 枚ne 莽谋kacak.
Geli艧mi艧 眉lkelerin iklim de臒i艧ikli臒iyle m眉cadele i莽in y谋ll谋k 100 milyar dolar taahh眉d眉ne at谋fta bulunan NCQD, s枚z konusu taahh眉d眉n y谋l sonunda sona ermesiyle ba艧lamas谋 gereken yeni y谋ll谋k iklim finansman谋 hedefine i艧aret ediyor.
陌klim uzmanlar谋, yeni y谋ll谋k iklim finansman谋n daha y眉ksek olmas谋 gerekti臒i konusunda uyar谋larda bulunurken katk谋 sa臒layan 眉lkeler ise finansman谋n yaln谋zca kendi b眉t莽elerinden kar艧谋lanmas谋na itiraz ediyor.
Liderler, geli艧en ekonomilerin iklim de臒i艧ikli臒ini azaltmalar谋na ve bunlara uyum sa臒lamalar谋na ge莽i艧lerine yard谋mc谋 olacak kaynaklar谋n nas谋l finanse edilece臒ini ele alacaklar谋 COP29鈥檇a, 脟in ve K枚rfez 眉lkelerinin bu konuda atabilecekleri ilave ad谋mlar谋n da g眉ndeme gelmesi bekleniyor.
Uzmanlar, COP29 kapsam谋nda 枚zel sekt枚r眉n NCDQ鈥檇eki rol眉n眉 tan谋maya y枚nelik verilebilecek g眉莽l眉 siyasi sinyallerin, yat谋r谋mc谋lara 2025 sonras谋 iklimle ilgili at谋lacak ad谋mlar konusunda y枚n verirken 眉lkelerin finansman eksiklikleri konusundaki kararl谋klar谋n谋 g枚sterece臒ini belirtiyor.
Ara艧t谋rmalar, iklim finansman谋n谋n 脟in hari莽 geli艧mekte olan 眉lkeler i莽in 2030'a kadar y谋lda 2,4 trilyon dolara 莽谋kmas谋 gerekti臒ini ve yaln谋zca temiz enerji yat谋r谋mlar谋nda 1 trilyon dolara ihtiya莽 duyuldu臒unu g枚steriyor.
- COP28鈥檇e var谋lan anla艧man谋n uygulanmas谋
Ge莽en y谋l Dubai鈥檇e d眉zenlenen COP28鈥檇e yakla艧谋k 200 眉lke enerji sistemlerinde fosil yak谋tlardan uzakla艧ma konusunda anla艧maya varm谋艧t谋.
Buna g枚re, 眉lkeler 2050'ye kadar k眉resel enerji sekt枚r眉n眉n net s谋f谋r emisyona ula艧mas谋, fosil yak谋tlardan uzakla艧ma, yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030'a kadar 眉莽 kat谋na ve enerji verimlili臒inde ilerleme h谋z谋n谋n da iki kat谋na 莽谋kar谋lmas谋 konusunda taahh眉tlerde bulunmu艧tu.
Buna ra臒men fosil kaynak kullan谋m谋 veya ticareti konusunda k眉resel bazda kayda de臒er bir de臒i艧im ya艧anmazken Suudi Arabistan, Rusya ve ABD gibi 眉lkeler petrol ve do臒al gaz 眉retimine ili艧kin yeni projeler geli艧tirmeye devam ediyor.
COP29鈥檇a fosil yak谋tlar konusunda 眉zerine anla艧maya var谋labilecek daha somut ad谋mlar谋n iklim de臒i艧ikli臒ine olumlu katk谋 vermesi beklenirken yenilenebilir enerji kapasitesinin art谋r谋lmas谋na y枚nelik bu y谋l at谋lan ad谋mlar谋n da taraflarca isti艧are edilmesi bekleniyor.
- 2024'眉n "en s谋cak y谋l" olaca臒谋 kesinle艧ti
Avrupa Birli臒i'nin (AB) d眉nya g枚zlem platformu Copernicus鈥檛an 7 Kas谋m鈥檇a yap谋lan a莽谋klamada, 2024'眉n kay谋tlardaki "en s谋cak y谋l" olaca臒谋n谋n belli oldu臒unun kesinle艧ti臒i ifade edilmi艧ti.
2024'眉n 10 ay谋 i莽in ortalama k眉resel s谋cakl谋k anomalisi, 1991-2020 ortalamas谋n谋n 0,71 santigrat derece 眉zerinde 枚l莽眉l眉rken bu d枚nem i莽in kay谋tlardaki en y眉ksek de臒ere kar艧谋l谋k gelen bu 枚l莽眉m, 2024'眉n kay谋tlardaki en s谋cak y谋l olaca臒谋n谋 艧imdiden kesinle艧tirdi.
Copernicus 陌klim De臒i艧ikli臒i Servisi (C3S) M眉d眉r Yard谋mc谋s谋 Samantha Burgess, s枚z konusu verinin COP29鈥檜n amac谋na ula艧mas谋 i莽in h谋zland谋r谋c谋 bir etki olu艧turmas谋 gerekti臒ini kaydetmi艧ti.
D眉nyan谋n en b眉y眉k kirleticilerinden ABD鈥檇e d眉zenlenen ve Cumhuriyet莽i Donald Trump鈥櫮眓 zaferiyle sonu莽lanan ba艧kanl谋k se莽iminin olas谋 etkilerinin de COP29鈥檇a g眉ndeme gelecek konular aras谋nda yer almas谋 bekleniyor.
Birinci ba艧kanl谋k d枚neminde Paris 陌klim Anla艧mas谋鈥檔dan 莽ekilen Trump鈥櫮眓 ikinci ba艧kanl谋k d枚neminde de fosil yak谋t 眉retimine 枚ncelik verme olas谋l谋臒谋 iklim de臒i艧ikli臒i konusunda uzmanlar nezdinde endi艧e yaratan bir unsur olarak 枚ne 莽谋k谋yor.