365bet体育在线世界杯

KONYA - MEL陌KE KINACI

Gazneliler, 碍补谤补丑补苍濒谋濒补谤 ve Selçuklular gibi tarihte önemli yer etmi艧 Türk devletlerince önce Orta Asya'da sonra Anadolu'da in艧a edilen kervansaraylar, hem konukseverli臒in hem de ince mimari anlay谋艧 ve ticari hassasiyetin izlerini ta艧谋yor.

Anadolu'da geçmi艧te do臒udan bat谋ya güneyden kuzeye birçok güzergahta yapt谋r谋lan yüzlerce kervansaray da Türklerin ticarete verdi臒i önemi, konukseverli臒ini ve sosyal devlet anlay谋艧谋n谋 yans谋tan en önemli eserler aras谋nda bulunuyor.

Necmettin Erbakan Üniversitesi (NEÜ) Sosyal ve Be艧eri Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Dr. Ö臒r. Üyesi Zekeriya 艦im艧ir, AA muhabirine yapt谋臒谋 aç谋klamada, Türk-陌slam tarihinde kervansaraylar谋n ilk örneklerine Orta Asya'da "ribat" ad谋yla rastland谋臒谋n谋 söyledi.

Önce s谋n谋r boylar谋nda askeri amaçla yap谋lan bu yap谋lar谋n daha sonra tekke, zaviye ve hanlara dönü艧tü臒ünü belirten 艦im艧ir, "陌lk kervansaray olarak Gazneli Mahmut döneminde yap谋lan 'Ribat-谋 Mahi' dedi臒imiz bir yap谋 var. Daha sonra 碍补谤补丑补苍濒谋濒补谤 ve Büyük Selçuklu döneminde Orta Asya'da, Horasan bölgesinde çe艧itli kervansaraylar谋n yap谋ld谋臒谋n谋 biliyoruz." dedi.

Yol emniyetine önem verilmi艧

Anadolu Selçuklu döneminde 12. yüzy谋ldan itibaren yo臒un bir kervansaray faaliyetine rastland谋臒谋na i艧aret eden 艦im艧ir, 艧öyle konu艧tu:

"Selçuklu sultanlar谋 ticaretin geli艧mesi için yol emniyetine önem vermi艧, yakla艧谋k 30-40 kilometre aral谋klarla kervansaraylar yapt谋rm谋艧t谋r. Yol güzergah谋nda kervanlar谋n konaklad谋臒谋 mekanlar halinde Anadolu kuzeyden güneye, do臒udan bat谋ya kervansaraylarla donat谋lm谋艧t谋r. Kervansaraylar hem ticari hem de meskun mahal d谋艧谋nda oldu臒u için askeri nitelikte yap谋lard谋r. Çünkü her an dü艧man veya e艧kiya taarruzuna maruz kalabilir. Onun için daha çok içe dönük karakterde yap谋lard谋r. D谋艧tan masif, yüksek duvarlarla çevrilidir ve tek giri艧i vard谋r. Pencereler genellikle mazgal 艧eklindedir. Çok güvenli yerlerdir. Kervandaki ki艧iler buraya geliyor, 3 güne kadar ücretsiz kalabiliyor. Yeme, içme ücretsiz sunuluyor. Baz谋 kervansaraylarda doktorlar谋n dahi bulundu臒unu biliyoruz. Baz谋lar谋nda veterinerler kervanda bulunan hayvanlar谋n bak谋m谋yla ilgileniyor."

艦im艧ir, bu yap谋lar谋n devrin sultanlar谋, emirleri ve önemli devlet adamlar谋 taraf谋ndan yap谋ld谋臒谋n谋 dile getirerek, 艧unlar谋 kaydetti:

"Bu, Türklerin sosyal devlet anlay谋艧谋n谋 gösteriyor. 陌nsanlar kervansaraylarda 3 güne kadar ücretsiz kal谋yorlar ve herhangi bir minnet göstermeleri beklenmiyor. Aksaray'daki 厂耻濒迟补苍丑补苍谋'n谋n taç kap谋s谋 üzerinde, 'El-minnetü lillah' yazar. Minnet, sadece Allah'ad谋r. Oray谋 yapt谋ran ki艧ilere, sultanlara minnet duyulmas谋na gerek yok, minnet edilecek olan sadece Allah't谋r. Dolay谋s谋yla bunlar sosyal devlet anlay谋艧谋n谋n birer yans谋mas谋 olarak görülebilir."

"Her türlü ihtiyac谋n谋 kervansaraylarda giderebiliyor"

Aç谋k ve kapal谋 avludan olu艧an mimarinin, kervansaraylarda en yayg谋n görülen plan oldu臒una dikkati çeken 艦im艧ir, 艧öyle devam etti:

"Örnekleri Anadolu'da çoktur. Konya civar谋nda K谋z谋lören ve Kuruçe艧me, Aksaray'daki 厂耻濒迟补苍丑补苍谋, A臒z谋kara ve Alay Han, Kayseri'deki Karatay Han谋 bu yayg谋n modele göre yap谋lm谋艧t谋r. Sadece kapal谋 k谋s谋mdan olu艧an kervansaraylar da vard谋r ve örnekleri son derece s谋n谋rl谋d谋r. Alanya yak谋nlar谋ndaki 艦arapsa Han谋 buna örnektir. Bir de karma tip dedi臒imiz hanlar var. Bunlar da iç içe mekanlardan olu艧ur. Avluda kervan geldi臒inde yüklerini bo艧altabilir. Yaz谋n insanlar orada bar谋n谋r, ambar olarak kullan谋l谋r. Kapal谋 k谋s谋mda yine bar谋nma yerleri var. Sahanlara göre düzenleme yap谋lm谋艧. Hamamlar ve çe艧meler bulunuyor. Suyun az oldu臒u yerlerde sarn谋çlar yap谋lm谋艧. 陌nsanlar her türlü ihtiyac谋n谋 kervansaraylarda giderebiliyor."

艦im艧ir, daha çok ta艧tan yap谋lan kervansaraylar谋n en dikkati çeken bölümlerinin taç kap谋lar谋 oldu臒una de臒inerek, 艧u bilgileri aktard谋:

"Kervansaraylar geleneksel mimarimizi yans谋tan eserlerdir. Özellikle taç kap谋lar ana cephede yap谋n谋n ihti艧am谋n谋 ve yapt谋ran ki艧inin prestijini yans谋tmak üzere en özenli malzemelerin seçildi臒i, en güzel süslemenin bulundu臒u mekanlard谋r. Di臒er yap谋larda oldu臒u gibi kervansaraylarda da geometrik süslemenin yo臒un kullan谋ld谋臒谋n谋 görüyoruz. Bunun yan谋nda Rumi motifler, yap谋lar谋n kitabelerinde ayet ve hadislerin yer ald谋臒谋n谋 görüyoruz. Aç谋k ve kapal谋 avlulu kervansaraylarda iki taç kap谋n谋n varl谋臒谋n谋 görüyoruz. 厂耻濒迟补苍丑补苍谋 bunun uyguland谋臒谋 en güzel örneklerden biridir."

En önemli örne臒i 厂耻濒迟补苍丑补苍谋

Alaaddin Keykubat döneminde 1223 y谋l谋nda yapt谋r谋lan 厂耻濒迟补苍丑补苍谋'n谋n en güzide eserlerden biri oldu臒unu vurgulayan 艦im艧ir, 艧unlar谋 kaydetti:

"Taç kap谋s谋 mermerden yap谋lm谋艧, süsleme aç谋s谋ndan son derece yo臒un ve güzel bezemelere sahiptir. Konya'daki Alaaddin Camisi'ni yapan 艦aml谋 usta Muhammet Bin Havlan taraf谋ndan yap谋lm谋艧t谋r. K谋z谋lören Han谋, Konya'ya yakla艧谋k 30-40 kilometre mesafededir. 1206 y谋l谋nda 1. G谋yasettin Keyhüsrev’in ikinci saltanat döneminde yap谋lm谋艧t谋r. Sultanlar谋n yapt谋rd谋臒谋 hanlara sultan hanlar谋 diyoruz. Bunun d谋艧谋nda Obruk Han, A臒z谋karahan, Alay Han, Isparta'daki E臒irdir Han谋, Denizli'deki Akhan, Afyon yak谋nlar谋ndaki 陌shakl谋 Kervansaray谋 önemli örneklerdendir."

Anadolu'da do臒udan bat谋ya, güneyden kuzeye, birçok güzergahta ayakta kalm谋艧 yap谋lar bulundu臒unu bildiren 艦im艧ir, 艧u görü艧leri dile getirdi:

"Sadece izini bildi臒imiz, hiç izi kalmam谋艧 ama tarihi kaynaklardan bildi臒imiz yüzlerce, belki binlerce kervansaray var. Kültür ve Turizm Bakanl谋臒谋n谋n çal谋艧malar谋 sonucu bu kervansaraylar UNESCO Geçici Miras Listesi'ne al谋nm谋艧t谋r. Türk konukseverli臒ini ve ticarete verilen önemi gösteren kervansaraylar, mimarl谋k tarihi ve geleneksel süsleme sanatlar谋 aç谋s谋ndan son derece önemli yap谋lard谋r. Bunlar谋n iyi 艧ekilde korunup, do臒ru fonksiyonlar verilerek, bizden sonra gelecek nesillere aktar谋lmas谋 için gerekli gayret gösterilmelidir."