

2024 yılının sonları ve 2025'in ilk aylarında yaÅŸanan uçak kazaları sosyal medyada birçok içeriÄŸe konu oldu. Yolcu uçaklarının çeÅŸitli faktörlerden dolayı düÅŸmesi ve kaza anlarına ait görüntülerin kısa sürede basına ve sosyal medya platformlarına yansıması sivil havacılık endüstrisinin güvenlik önlemlerine dair tartışmalara yol açtı. Bazı sosyal medya kullanıcıları, son yıllarda uçak kazalarının sayısının arttığı yönünde yorumlarda bulundu.
GeçtiÄŸimiz aylarda yaÅŸanan 'ölüm ve yaralanmalı kazalar'
Azerbaycan Hava Yollarına ait (AZAL), Bakü-Grozni seferini gerçekleÅŸtiren Embraer 190 tipi yolcu uçağı, 25 Aralık 2024 tarihinde Kazakistan'ın Aktau kenti yakınlarında iniÅŸ için piste yaklaÅŸmaya çalıştığı esnada saÄŸ kanadının üzerine yan yatarak infilak etti. Kabininde 67 yolcu ve mürettebat bulunan uçaktaki 38 kiÅŸi hayatını kaybetti. Kazanın ardından yolcu uçağının Rus hava savunma sistemleri tarafından vurulduÄŸu ortaya çıktı. DüÅŸüÅŸ esnasında bir yolculunun cep telefonu kamerasıyla kaydettiÄŸi anlar baÅŸta X (eski adıyla Twitter) olmak üzere dijital platformlarda yoÄŸun
Güney Kore havacılık tarihinin en ölümcül felaketi kabul edilen uçak kazası 29 Aralık 2024 tarihinde yaÅŸandı. Jeju Air'e ait yolcu uçağı iniÅŸ esnasında kontrolden çıkarak pistin sonundaki duvara çarptı. Kabinde bulunan 6'sı mürettebat 179 kiÅŸi hayatını kaybetti. Yolcu uçağının duvara çarptıktan sonra ÅŸiddetle infilak ettiÄŸi görüntüler dünya basınında
Ronald Reagan Havalimanı yakınlarında American Airlines'a ait bir yolcu uçağıyla "Black Hawk" tipi bir askeri helikopter 29 Ocak 2025 tarihinde çarpıştı. Kazada 60 yolcu ve 4 kiÅŸilik mürettebatı taşıyan yolcu uçağı ile 3 askeri personelin bulunduÄŸu helikopter Potomac Nehri'ne düÅŸmüÅŸ, yetkililer kazada kurtulan olmadığını .
Son olarak Kanada’daki Toronto Pearson Uluslararası Havalimanı'na iniÅŸ yapan Delta Air Lines'a ait yolcu jeti sert ÅŸekilde piste çarptıktan sonra kontrolden çıktı. Kanadı piste deÄŸdikten sonra metrelerce sürüklenen ve parçalara ayrılan uçak ters döndü. Can kaybı yaÅŸanmayan olayda 76 yolcu ve 4 mürettebattan 18'i kazayı yaralı olarak atlattı.
Pandemi sonrası veriler havacılık endüstrisiyle ilgili neler anlatıyor?
Associated Press (AP) ve NORC Halkla İliÅŸkiler AraÅŸtırma Merkezi tarafından ABD'de yapılan ankette, Washington'da askeri helikopter ile bir yolcu uçağının çarpıştığı son kazanın ardından, hava yolculuÄŸu emniyetine güven duyan ABD'lilerin oranının yüzde 7 azaldığı gözlemlendi. Dünyanın kalanında da uçuÅŸ güvenliÄŸine dair ortaya çıkan tereddütler ve yitirilen güvenle ilgili tartışmalar basına yansıdı.
Anadolu Ajansı Teyit Hattı bu kapsamda dünya genelindeki kaza verilerini toplayan , , , , ve ´¡Ä±°ù²ú³Ü²õ gibi bazı ÅŸirketlerin verilerini taradı. Kurumlardan gelen çeÅŸitli raporlar incelenerek havacılık endüstrisindeki son geliÅŸmeler ele alındı.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün 2024 yılında yayımladığı verilerine göre, Koronavirüs salgını öncesinde 4.5 milyar yolcu taşıyan havacılık sektörü pandemiyle beraber hızlı bir küçülme yaÅŸadı. 2020'de 1.8 milyar kiÅŸiye düÅŸen yolcu sayısı aşı çalışmalarının ilerlemesi, karantina uygulamalarının gevÅŸetilmesi gibi çeÅŸitli sebeplerden dolayı ilerleyen tarihlerde yükseliÅŸe geçti. Yolcu sayısı 2023 yılı tamamlandığında hala pandemi öncesi dönemin altında kalsa da Grafik 1'de belirtildiÄŸi gibi 4.2 milyar kiÅŸiye ulaÅŸtı. Kalkış yapan uçak sayısı da benzer ÅŸekilde salgın dönemi deÄŸerlerinin üzerine çıkarak 35.25 milyon oldu. (Grafik 2) yer alan 2014-2023 tarihleri arasında, planlanmış ticari operasyonlar kapsamında "Kalkışlar, genel uçak kazaları, ölümcül kazalar, can kayıpları ve kaza oranlarının" yıllar içindeki artış ve azalış eÄŸilimleri de yer aldı. Ölümcül uçak kazalarının ve yaÅŸanan can kayıplarının bazı yıllarda dalgalanma gösterse de genel olarak düÅŸüÅŸ eÄŸiliminde olduÄŸu görüldü.
Özellikle pandemi etkisiyle azalan uçuÅŸların 2021 sonrası yeniden tırmanmasına raÄŸmen, ölümlü kazalar ve can kayıplarının düÅŸtüÄŸü görüldü.
"2023 yılında jet motorlu yolcu uçakları hiçbir kazaya karışmadı"
Benzer nitelikteki bazı raporlar 2024 yılında uçak üretim faaliyeti yürüten ve tarafından da yayımlandı. Boeing raporunda son elli yıl içinde dünya çapında hava yolculuÄŸunun artmasına raÄŸmen kaza oranlarının sürekli düÅŸtüÄŸü belirtildi. Aktarılan verilere göre son 20 yılda ise pistten kalkan ticari uçak sayısı oranında %25 artış olmasına raÄŸmen, kaza oranı %45, ölümcül kaza oranı %68 azaldı.
yolcu uçağı kazalarıyla ilgili bir rapor yayımladı. Raporda yer alan grafikte 2023 yılında jet motorlu yolcu uçaklarının hiçbir ölümlü kazaya karışmadığı belirtildi. Genel grafiÄŸe bakıldığında, havacılık endüstrisinin ortaya çıktığı 1970'lerden beri, pandemi süreci hariç olmak üzere uçuÅŸ sayısının sürekli tırmandığı ancak ölümlü kazaların azaldığı görüldü.
Ancak jet motorlu yolcu uçakları haricinde 2023 yılında çift motorlu turboprop (pervaneli) uçakların karıştığı ölümlü kazalar meydana geldi. 15 Ocak 2023 tarihinde, ATR 72-500 tipi yolcu uçağının Nepal'de düÅŸmesi sonucu 72 kiÅŸi hayatını kaybetti. Güney Sudan ve Tanzanya'da 3. nesil pervaneli uçakların karıştığı baÅŸka kazalar da yaÅŸandı. ´¡Ä±°ù²ú³Ü²õ paylaÅŸtığı raporda, kaza oranlarının diÄŸerlerine göre çok daha nadir olduÄŸuna dikkat çekti.
2005-2023 yılları arasında ticari yolcu uçaklarında kaç can kaybı yaÅŸandı?
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından düzenli olarak yayımlanan son 20 yıl içinde ticari havayolu uçuÅŸlarında (jet motorlu yolcu uçakları, turboprop uçaklar vb.) "2005'te 824, 2006'da 806, 2007'de 645, 2008'de 524, 2009'da 670, 2010'da 707, 2011'de 414, 2012'de 386, 2014'te 911, 2015'te 474, 2016'da 182, 2017'de 50, 2018'de 514, 2019'da 239, 2020'de 298, 2021'de 104, 2022'de 160, 2023'te 72 yolcu" hayatını kaybetti.
Bu raporlarda yer alan veriler derlendiÄŸinde küresel uçak kazası oranı "2005 yılında milyonda 4.4, 2006 yılında milyonda 4.1, 2007 yılında milyonda 4.2, 2008 yılında milyonda 4.8, 2009 yılında milyonda 4.1, 2010 yılında milyonda 4.2, 2011 yılında milyonda 4.2, 2012 yılında milyonda 3.1, 2013 yılında milyonda 2.8, 2014 yılında milyonda 3, 2015 yılında milyonda 2.8, 2016 yılında milyonda 2.1, 2017 yılında milyonda 2.4, 2018 yılında milyonda 2.6, 2019 yılında milyonda 2.9, 2020 yılında milyonda 2.1, 2021 yılında milyonda 1.9, 2022 yılında milyonda 2.2, 2023 yılında milyonda 1.9" olarak belirlendi.
Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) 2024 yılına ait verilerin yer aldığı herhangi bir rapor yayımlamadığı görüldü. Kazaları raporlayan alternatif kaynaklardan biri olan UçuÅŸ GüvenliÄŸi Vakfı tarafından aktarılan 2024 yılı verilerine göre, jet motorlu yolcu uçaklarının karıştığı 5 ölümlü kaza meydana geldi. Bu kazalarda toplamda yolcu ve mürettebatlar dahil olmak üzere 183 kiÅŸi hayatını kaybetti. Bilançoyu tırmandıran uçak kazasının, 29 Aralık 2024 tarihinde Jeju Air'e ait µþ´Ç±ðı²Ô²µ 737'nin pistten çıkarak infilak etmesi sonucu yaÅŸandığı görüldü. Sadece bu kazada kabin memurlarıyla beraber 179 kiÅŸi hayatını kaybetti.
Havacılık endüstrisinin genelindeki bilanço
FSF tarafından dünya genelindeki havayolu uçakları, tek motorlu uçaklar ve özel ÅŸirket jetlerinin karıştığı ölümlü uçak kazalarıyla ilgili bilançonun yer aldığı grafik incelendiÄŸinde, 1990 ve 2023 yılları arasında kazalarının aralıklarla yükseliÅŸ gösterse de genel olarak düÅŸüÅŸ eÄŸiliminde olduÄŸu görüldü.
Bu grafikte yer alan son 5 yıldaki ölümlü uçak kazası sayıları (jet motorlu yolcu uçağı, özel yolcu jetleri, turboprop, piston motorlu uçaklar) 2020 yılında 11 uçak kazası, 2021 yılında 21 uçak kazası, 2022 yılında 22 uçak kazası, 2023 yılında 18 uçak kazası, 2024 yılında 21 uçak kazası" Son yıllarda kazalarda bir dalgalanma görülse de keskin bir yükseliÅŸ olmadığı ortaya çıktı.
Aynı tarihler arasında can kayıplarının da bazı yıllarda artış gösterdiÄŸi ancak 1990 ve 2024 yılları arasında ölümlerin aÅŸağı yönlü seyrettiÄŸi grafiklerde görüldü. Bu grafikte yer alan can kayıpları sadece yolcu jetlerinde yaÅŸanan kazaları deÄŸil, aynı zamanda 3. nesil "Cesna 208 Caravan, Antonov An-2, ATR 72-500, Embraer EMB 110" tipi uçakların karıştığı kazaları da kapsıyor.
ABD'deki kazalarda da ani bir sıçrama söz konusu deÄŸil
tarafından paylaşılan veriler incelendiÄŸinde ise 2005 ve 2025 yılları arasında ABD'deki ölümlü uçak kazası sayısının toplamda 7096 olarak belirtildiÄŸi görüldü. Grafikte benzer ÅŸekilde bazı yıllarda kaza sayılarında artış gözlemlense de genel grafiÄŸin düÅŸüÅŸ eÄŸiliminde olduÄŸu anlaşıldı.
ABD'de ölümlü uçak kazalarının 2025 Ocak'ta geçtiÄŸimiz yıla göre 19'dan 10'a düÅŸtüÄŸü, Åžubat ayında ise 12'den 4'e gerilediÄŸi belirlendi. Benzer ÅŸekilde 2024'ün Kasım ve Aralık aylarında uçak kazası sayılarının bir önceki yıla göre daha az olduÄŸu anlaşıldı.