365bet体育在线世界杯

Manisa Demirci'de 1946 y谋l谋nda do臒an Ali R谋za Temel, 1967'de Bal谋kesir 陌mam-Hatip Okulu'nu, 1971'de 陌zmir Yüksek 陌slam Enstitüsünü bitirdi ve 1967-1975 y谋llar谋 aras谋nda vaizlik yapt谋. 

1976'da Haseki 贰臒颈迟颈尘 Merkezi'nde ileri seviyede 陌slami ilimler tahsil eden Temel, buray谋 bitirdi臒inde ayn谋 merkezde asistan olarak görevlendirildi.

Brüksel 陌slam Kültür Merkezinde 1982-1987 y谋llar谋 aras谋nda Türk temsilci olarak görev yapan Temel, ayn谋 merkezdeki 陌slam Enstitüsü'nde Kucr'an ilimleri dersleri okuttu.

Evli ve iki çocuk babas谋 olan Temel, 2011 tarihinde emekliye ayr谋lmakla birlikte, halen Haseki Dini Yüksek 陌htisas Merkezi'nde Arapça ve tefsir dersleri okutmaya devam ediyor.

Ali R谋za Temel, "Türkiye'nin Ya艧ayan 陌lim Hazineleri" haber dosyas谋 kapsam谋nda AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayarak hayat hikayesi, ilmi çal谋艧malar谋, köklü din e臒itiminin önemi ve 陌slam dünyas谋nda son dönemde varl谋k gösteren "艧iddet" ve "terör" e臒ilimli ak谋mlarla ilgili de臒erlendirmelerde bulundu.

Ülkemizin zor zamanlar geçirdi臒i y谋llarda yeti艧tiniz, Türkiye'nin farkl谋 dönemlerine 艧ahitlik ettiniz. Ya艧ad谋臒谋n谋z çe艧itli zorluklara ra臒men ilim ve bilgi yolunda yürümeye gayret ettiniz. Sizi k谋saca tan谋yabilir miyiz? Ki艧isel serüveninizi, ilim ve kültür yolculu臒unuzu bizimle payla艧abilir misiniz?

Derler ki "Her 艧ey için engel vard谋r ama ilim için çok engeller vard谋r." Tabii ki hayat zaten zorluktur, macerad谋r. Alemde Allah'谋n program谋 i艧liyor. 1946 y谋l谋nda Manisa'n谋n Demirci ilçesine ba臒l谋 Çanakç谋 köyünde dünyaya geldim, daha do臒rusu getirildim. Arapçada meçhul kullan谋l谋r bu "vulide" ve "tüvüffiye" do臒mak ve ölmek çünkü biz kendi irademizle gelmiyor ve gitmiyoruz; Cenab-谋 Hakk'谋n program谋na göre getiriliyor ve götürülüyoruz. Biz de 46'da dünyaya getirildik, o günün 艧artlar谋 mahrumiyetti. Köyde ilkokul yoktu mesela, dokuz ya艧谋na kadar çiftli臒imizde s谋臒谋r güdüyordum, çoband谋m. Sonra rahmetli dedemin delaletiyle ekmek torbas谋n谋 b谋rakt谋m, do臒ru Bal谋kesir'in Bigadiç ilçesine ba臒l谋 Çömlekçi köyüne okumaya geldim. Bir de amcam vard谋 imamd谋, onun himayesinde ilkokulu okuduk. 陌lkokulumuz tek odayd谋, be艧 s谋n谋f ayn谋 odada tek ö臒retmenle be艧 seneyi tamamlad谋k. Yazlar谋 Kur'an-谋 Kerim okuduk, haf谋zl谋臒a çal谋艧t谋k. Bak谋n 艧urada önemli bir husus var; 1955'li y谋llarda bir hürriyet vard谋. Millet 40'l谋 y谋llar谋n ceberruti anlay谋艧谋ndan biraz kopmu艧tu ama hala jandarma korkusu ya艧ad谋臒谋m谋z谋 hat谋rl谋yorum. "Jandarma geliyor!" denildi臒i zaman, Kuran-谋 Kerim'i koltu臒umuzun alt谋na al谋p, camiyi terk etti臒imizi ve sakland谋臒谋m谋z谋 hat谋rlar谋m. O zaman Arapça okuyanlar falan camide de臒il, köyün ormanl谋k semtlerinde okurlard谋, eskiden tevarüs eden bir korku vard谋.

Allah rahmet eylesin, velinimetim, çok haf谋z yeti艧tiren Ethem Temel hocam, amcam ileri bir görü艧lü bir insand谋.1958'de Bal谋kesir'de aç谋lan 陌mam Hatip Okulu'na (陌HL) beni kaydettirdi. 1960'da 陌HL'ye intisap ettik ve yedi sene okuduk. O zamanlar yedi sene, 40 çe艧it ders okudu臒umuzu hat谋rl谋yorum. O zamanlar bize pek iyi gözle bakmazlard谋... Hatta "Ölü y谋kay谋c谋s谋 m谋 olacaks谋n谋z?" diye küçümserlerdi. Elhamdülillah okulu ba艧ar谋yla bitirdik. Bunlar谋 k谋yas olsun diye anlat谋yorum, övünmek için de臒il, örnek olsun diye söylüyorum. 陌HL'nin be艧inci s谋n谋f谋ndayken, Bal谋kesir'in me艧hur Za臒nos Pa艧a Camisinde vaaz ettim. Bal谋kesir'in mahalli gazetelerinde yaz谋 yaz谋yordum. Günümüzde 陌lahiyat Fakültesi'ni bitirenlere bak谋yorum, içlerinde istisnalar vard谋r ama çok arkada艧谋m谋za kürsüleri emanet edemiyoruz. O zaman谋n e臒itim kalitesi yüksekti, hatta o dönemde 陌HL'nin son s谋n谋f谋nda Arapça kitap tercüme eden hocalar ve talebe arkada艧lar谋m谋z vard谋. 1967'de 陌HL'yi bitirdi臒im zaman do臒rudan, imtihans谋z bir 艧ekilde Turgutlu'ya vaiz tayin edildim. Bir yandan da 陌zmir Yüksek 陌slam Enstitüsü'nde okuyacakt谋m. 艦imdi 陌lahiyat谋 bitirenler do臒rudan vaiz bile olam谋yorlar, oysa biz imtihans谋z müftü bile olabiliyorduk. Turgutlu'ya vaiz oldu臒um zaman 21 ya艧谋ndayd谋m ve ya艧l谋 hocalar gülerek, "Bundan da vaiz olur mu?" diyordu. Bizi çocuk görüyorlard谋. Elhamdulillah mahcup olmad谋k hem Yüksek 陌slam Enstitüsü'ne devam ettim, hem de vaizlik görevini ifa ettik. Bana "genç vaiz" demi艧lerdi. Daha sonra 1969'da izdivaç yapt谋k, evlendik iki çocu臒umuz oldu 艧imdi dört torunumuz var.

Turgutlu vaizli臒i esnas谋nda nasip oldu, vekaleten hacca gitmi艧tim. Orada çok sevdi臒im, güzel hat谋ralar谋 olan Ali Yakup Cenkçiler Hocaefendi vard谋 ve ona hizmet etme imkan谋 buldum. Sonra kendisi bana, 1976'da 陌蝉迟补苍产耻濒'da Haseki 陌htisas 贰臒颈迟颈尘 Merkezi'nin aç谋ld谋臒谋n谋 haber verdi, 谋srar etti ve onun talebi üzerine Turgutlu'dan 陌蝉迟补苍产耻濒'a geldim. Haseki'nin ilk kursiyerlerindenim. Ankara'da 700 ki艧i müracaat etmi艧ti, biz 70 ki艧i olarak ba艧lam谋艧t谋k ve 47 ki艧i olarak Haseki'yi bitirdik elhamdülillah. Haseki'de 30 ayl谋k bir e臒itim süresi vard谋. 贰臒颈迟颈尘 Merkezi, dini ve ana kaynaklardan rahat istifade edebilmeyi sa臒layan bir alt yap谋 olu艧turmak maksad谋yla aç谋lm谋艧t谋. 陌lahiyat Fakültesi'nden sonra mezun olanlar, imtihanla al谋n谋yordu. Tedrisat tamamen Arapça idi ve Türkçe konu艧mak yasakt谋. Biz elhamdülillah, 30 ay谋 ba艧ar谋yla bitirdik, sonra asistan olarak buraya hoca tayin edildim.

Elhamdülillah ilimden kopmad谋k, 1982-87 y谋llar谋 aras谋nda Brüksel 陌slam Merkezi'nde bir Türk temsilciye ihtiyaç vard谋. ve görevli olarak gittim. Be艧 sene Brüksel'de hem Türklere hem de Araplara hizmet ettim. 陌slam Enstitüsü kurulmu艧tu ve Ulumu'l-Kur'an (Kur'an 陌limleri) dersleri okuttum. Dini fetvalara yaz谋l谋 olarak cevap verirdik, Türk ve Arap camilerinde de hizmette bulunduk. Buradaki bu 陌slam Merkezi'nin enteresan bir hikayesi vard谋r. Belçikal谋 bir mimar taraf谋ndan, M谋s谋r El-Ezher Camii esas al谋narak 艧ark eserleri müzesi olarak kurulmu艧. Oras谋 müze iken, 1967 sava艧谋nda bir petrol ambargosu, krizi ya艧and谋. Rahmetli Kral Faysal oray谋 ziyaret edince, -Allah öyle planlam谋艧 demek ki- "Buray谋 陌slam merkezi yaparsan谋z, size kar艧谋 petrol ambargosunu kald谋r谋r谋m." demi艧. Bu görü艧meden sonra o bina 陌slam merkezi haline geldi.

Haseki de e臒itim tamamen Arapça olarak takrir edilirdi. Arapçan谋n, lisan谋n üç ciheti vard谋r; okudu臒unu anlamak, yazmak ve konu艧mak. Bizde okudu臒unu anlayan çoktu fakat pratik konu艧ma zaaf谋 ve yazma eksikli臒i vard谋. Konu艧ma ve yazma cihetleri de hallolsun diye prati臒e a臒谋rl谋k verildi ve imtihanlar dahil bütün e臒itim Arapça gerçekle艧tirildi.

Daha sonra talep üzerine Brüksel'e intikal ettik ve be艧 sene orada kald谋m. Brüksel 陌slam Merkezi'nde de elhamdülillah ilimden kopmad谋k, kütüphanede bulundum. Hatta dini fetvalara yaz谋l谋 cevaplar haz谋rlam谋艧t谋m. Belçika hükümeti 陌slamiyeti resmi din olarak kabul etti臒i için oradaki din dersi hocalar谋n谋n maa艧谋n谋 Belçika hükümeti kar艧谋lard谋 ve din kültürü ö臒retmenlerini de sanki Diyanet 陌艧leri Ba艧kanl谋臒谋 gibi biz tayin ederdik. 1987'de Türkiye'ye döndü臒ümde, maa艧谋n谋 Belçika'dan alan 400'den fazla din kültürü hocas谋 vard谋. Belçika'da, 陌slam Enstitüsü'nde Ulumu'l-Kur'an (Kur'an 陌limleri) dersleri okuttuk, çe艧itli hizmetler gördük, Türk ve Arap camilerinde hutbeler okuduk. Ramazan aylar谋nda Belçika'n谋n 36 hapishanesini ziyaret eder ve Müslüman mahkumlara hediyeler götürürdük. O kadar mahrumiyet içerisinde bulunurlard谋 ki hat谋rl谋yorum mesela Afrikal谋 bir Müslüman mahkumu sekiz sene hiç arayan-soran olmam谋艧. Mahkumlar bizi beklerdi, biz gidince oras谋 bir bayram yeri gibi olurdu. Brüksel maceras谋ndan sonra bendeniz 1987'de tekrar Haseki'ye döndüm ve buradaki e臒itime devam ettik. Temel olarak okuttu臒um dersler, Ulumu'l-Kur'an ve tefsir dersleriydi. Bunun yan谋nda belagat ve akait derslerine de girdi臒im oldu.

"47 senelik görevim esnas谋nda 47 cumay谋 bo艧 geçirmedim"

Hayat yolculu臒unuzda sizi etkileyen 艧ahsiyetlerden ve sizi motive eden hususlardan bahsedebilir misiniz? 

Elhamdülillah Brüksel'de iken me艧hur 陌slam alimleri ile de tan谋艧ma f谋rsat谋m谋z oldu. Mesela Muhammet Hamidullah hocay谋 konferansa ça臒谋rm谋艧t谋k. Moris Bükey (Maurice Bucaille) gibi me艧hur, Müslüman olmu艧 Frans谋z alimlerle, Muhammed Ma'rûf ed-Devâlîbî gibi zevatla tan谋艧t谋k. Oradan, ilimden kopmayarak tekrar yine Haseki'ye döndük elhamdülillah.

Resmi ve sivil e臒itim kurumlar谋nda da faaliyetleriniz var, bunlardan biraz bahsedebilir misiniz?

Daha sonra ya艧 karar谋yla emekli olduk. Hatta espri olarak, "ya艧 karar谋" derken, "Yüksek Askeri 艦ura de臒il, 65 ya艧 sebebiyle emekli olduk." (gülüyor) diyoruz ama hocal谋臒谋n emeklisi olmaz. Biliyorsunuz be艧ikten mezara kadar ilim tahsiline devam etmek gerekiyor. Bu yüzden, halen devam eden bu koronavirüs süreci ve askerlik dönemi hariç, hem ilk Haseki 贰臒颈迟颈尘 Merkezi'nde hem de Pendik'e ta艧谋nan Haseki'de derslere devam ediyorum. Elhamdülillah yaz谋 hayat谋m谋z da oldu. Bal谋kesir 陌HL'den bu yana çe艧itli mecmua ve gazetelerde yazd谋k, tercümelerimiz ve kitaplar谋m谋z oldu. Bir de övünmek için de臒il örnek olsun diye söylüyorum, elhamdülillah 47 sene fiilen resmi görev yapt谋m. Bu 47 senelik görevim esnas谋nda 47 cumay谋 bo艧 geçirmedim. 艦öyle ki, resmi görevim olmad谋臒谋 halde cuma günü hizmet etmemeyi, vaaz etmemeyi kendime suç sayd谋m. Mesela burada Perpa 陌艧 Merkezi var biliyorsunuz, Cuma günleri a艧a臒谋 yukar谋 30 seneye yak谋n orada fahri ,gönüllü görev yapt谋m. Kur'an-谋 Kerim'i ba艧tan sona, hiçbir ayet atlamadan, 30 senede tefsirini tamamlad谋k, hatta küçük bir merasim de yapt谋k. Çe艧itli yerlerde Kültür 陌ktisat Vakf谋'nda dersler yapt谋k. Mahmut Bayram hocam谋z vard谋, Allah rahmet eylesin, onun cemaati vard谋. 30-40 sene hizmet etmi艧, orada da tefsir dersleri yapt谋k, Riyazüs-Salihin adl谋 hadis kitab谋n谋 birkaç defa bitirdik... Elhamdülillah sosyal hizmetlerimiz de devam ediyor.

Yeti艧tirdi臒iniz pek çok talebeleriniz de var, bu konudaki de臒erlendirmelerinizi alabilir miyiz?

O bizim zenginli臒imizdir, dünyan谋n neresine gitsek bir ö臒rencimiz kar艧谋m谋za ç谋k谋yor. 陌sim olarak söyleyemem, hat谋rlamam çok mümkün de臒il ama genellikle Diyanet 陌艧leri ba艧kan yard谋mc谋lar谋ndan bir k谋sm谋, 艧u anda Din 陌艧leri Yüksek Kurulunun mevcut üyelerinin pek ço臒u bizim talebemizdir elhamdülillah. Haseki'yi bitirdi臒im zaman bana Eminönü Müftülü臒ünü ve hac dairesinde müdürlük teklif ettiler. "Beni hoca olarak tayin ederseniz kabul ederim, ba艧ka hiçbir 艧eyi kabul etmem." dedim. Hayat谋m谋z elhamdülillah, "Kale Allah, kale Resulullah… (Allah buyurdu, Peygamberi buyurdu...)" diyerek, okuyarak ve okutarak geçti. Talebelerimizin net say谋s谋n谋 bilemiyoruz ama yakla艧谋k 1000'den fazla ö臒rencimiz vard谋r. Uzun süreli üç senelik, alt谋 ayl谋k k谋sa devreli dönemlerde de hocal谋k yapt谋k, bu benim zenginli臒imdir elhamdülillah. Ben bu ilmi hayat谋mla ilgili 艧unu diyebilirim ki bu dünyaya tekrar gelsem, yine ayn谋 konumda hoca olarak gelmeyi arzu ederim, bundan daha itibarl谋 bir meslek tan谋m谋yorum.

"Fikri hayat谋mda ve üslubumda Necip Faz谋l ve Nurettin Topçu'nun büyük etkisi vard谋r"

Kendinizi nas谋l bir ilmi süreklili臒in devam谋 olarak görüyorsunuz? Hayat yolculu臒unuzda sizi etkileyen 艧ahsiyetlerden ve sizi motive eden hususlardan bahsedebilir misiniz? 

Bir kariyerim yok ama çok kariyer sahibi hocalar, profesörler, doçentler yeti艧tirdik. Sadakay谋 cariye hükmündedir yazd谋臒谋m谋z kitaplar. Mecmualarda da 300'den fazla makalem yay谋nland谋. 20'ye yak谋n kitab谋m var, herhalde 1000'i a艧k谋n da talebem vard谋r. Bunlar谋n in艧allah biz vefat ettikten sonra sevap hanemize katk谋s谋 yaz谋l谋r.

Hangi mecmualarda yazd谋n谋z?

20 seneye yak谋n süredir, 础濒迟谋苍oluk mecmuas谋nda yaz谋lar谋m ç谋k谋yor. Diyanet mecmuas谋nda, 陌lim Sanat, 陌slam, Kad谋n ve Aile gibi mecmualarda yazd谋k. Yakla艧谋k 5-6 bin sayfay谋 bulan tercüme ve teliflerimiz vard谋r. Bunlar kal谋c谋 olan çal谋艧malard谋r. Biliyorsunuz, "陌lim bir av gibidir, onu ancak yaz谋yla tespit etmek (yakalamak) mümkündür." denir çünkü kal谋c谋 olmas谋 yaz谋yla mümkündür. Elhamdülillah yazd谋klar谋m谋z da günlük politik yaz谋lar de臒il klasik her zaman okunabilecek yaz谋lard谋r. 300 kadar makale birikti. Bunlar谋 da kitapla艧t谋rmak istiyorum. Herhalde 5-6 kitap yapar, onlar da bizim kal谋c谋 eserlerimizden olur in艧allah.

Haseki aç谋ld谋臒谋 zaman bizim (Hayat yolculu臒umuzda bizi etkileyen 艧ahsiyetlerden) hocalardan bahsetmek gerekirse Ali Yakup Cenkçiler, Halil Gönenç, Mehmet Sava艧, Ahmet Muhtar Hocaefendi benim hocalar谋m. Ayr谋ca Haseki'ye geçmeden önce, Yüksek 陌slam Enstitüsü'nde de mesela Arapçay谋 Arapça olarak anlatan, Farsçay谋 Farsça takrir eden 陌brahim Hariri diye bir hocam谋z vard谋… dersleri, Arapça ve Farsça olarak anlat谋rd谋. Ayr谋ca önemli, 艧air hocalar谋m谋z da vard谋. Mesela Fuat Edip Baks谋 diye 50 tane 艧iiri bestelenmi艧 bir hocam谋z vard谋, önemli zatlarla tan谋艧t谋k.

Fikri hayat谋mda ve üslubumda Necip Faz谋l K谋sakürek merhumun ve Nurettin Topçu'nun büyük etkisi vard谋r. Bal谋kesir 陌HL'de okurken sadece derslerle yetinmezdik, 陌蝉迟补苍产耻濒'dan kitaplar sipari艧 eder, getirtir okur ve müzakere ederdik. Mesela Çar艧amba günleri ilk i艧im "Büyük Do臒u" mecmuas谋n谋 ve her ay谋n sonunda Nurettin Topçu'nun "Hareket" mecmuas谋n谋 almak olurdu. Bunlar birbirine z谋t 艧ahsiyetler gibidirler ama onlardan istifade ettik. Onlar bize üslup kazand谋rd谋. Bunlar d谋艧谋nda Ali Fuat Ba艧gil hocan谋n eserlerini ve romanlar okuduk. Sezai Karakoç'u takip ettik ve bir ba臒nazl谋k da gütmedik elhamdülillah. Bat谋 ve Do臒u klasiklerini de okuduk. Mevlana'n谋n Mesnevisi'nin üzerimde ve üslubumda etkisi vard谋r, Mesnevi'yi birkaç defa alt谋n谋 çizerek okudum. Divan-谋 Kebir'ini, Fihi Ma Fih'ini, Haf谋z'谋, 艦irazi'yi, Rus klasiklerini, Bilhassa Tolstoy, Maksim Gorki ve di臒erlerini okuduk. Yani hoca dedi臒imiz insan, meselelere at gözlü臒üyle de臒il, 360 derece dünyaya bakabilendir. Dünyay谋 takip etmek, özellikle bu zamanda hocal谋臒谋n 艧art谋d谋r. Dünyay谋 tan谋mak gerekir. Problemler nedir, neye ihtiyaç vard谋r ve çaresi ne olmal谋d谋r? Bu sorular üzerinde bir mesaj verebilmek için çok yönlü okumak ve kendini geli艧tirmek, tazelemek ihtiyac谋 vard谋r.

"Bask谋 rejimlerinin insanlar谋 kimliksiz-ki艧iliksiz oluyor ve rejimlere kar艧谋 bir nefret olu艧turuyor"

陌slam dünyas谋nda özellikle Osmanl谋 陌mparatorlu臒u'nun çökü艧 döneminde ortaya ç谋kan tek do臒rucu ve tekfirci zararl谋 ak谋mlar di臒er 陌slam ülkelerinde h谋zla yay谋lm谋艧ken, Türkiye'de kitleselle艧emedi. Di臒er Müslüman ülkelerin ço臒unda yayg谋nla艧an bu ak谋mlar谋n Türkiye'de o çapta yayg谋nla艧amamas谋n谋 neye ba臒l谋yorsunuz?

陌slam dünyas谋nda varl谋k gösteren DEA艦, El-Kaide, Boko Haram, E艧-艦ebab gibi 艧iddet ve terör örgütleri, ba艧tan sona rahmet ve bar谋艧 olan 陌slam imaj谋n谋 zedelemek, Müslümanlar谋n bütünlü臒ünü bozmak için ihdas edilmi艧 ta艧eron örgütlerdir. DEA艦, El-Kaide, Boko Haram ve benzerleri… Ayr谋ca Türkiye'de maalesef ac谋 bir tecrübe ve faturas谋 a臒谋r bir FETÖ meselesi oldu. 艦imdi Osmanl谋 bir devlettir, gelene臒i ve kökü olan. Bir de 陌slam alemine babal谋k ve 艧emsiye görevi yapm谋艧 bir konumdayd谋. Osmanl谋'dan kopan devletler, neticede kabile ve a艧iret mant谋臒谋yla hareket eden gruplar olu艧tu. Bir Bedevilik bir de medenilik vard谋r. Osmanl谋 medeniyeti temsil eder. Medine de medeniyetten gelir ama Bedevilikte, "gecekondu kültürü" vard谋r yani yerle艧ik bir altyap谋 ve derinlik yoktur. Selefilik gibi tekfir hareketlerinin temelinde yer alan iç ve d谋艧 etkenler çok önemlidir. D谋艧 etkenler biliyorsunuz Bat谋'n谋n islamofobik yakla艧谋m谋, 陌slam dü艧manl谋臒谋 ve bizim içimizden tezgahlad谋klar谋 "Kale içten fethedilir" mant谋臒谋yla, maalesef içimizdeki fakirli臒i ve cahilli臒i kullanarak, bizi birbirimize dü艧üren elemanlar ve gruplar tezgahlad谋lar. Bu emperyalizmin bir metodudur, "parçala-yönet" metodu. A艧iretler, bu duruma müsaitti ve bunlar谋n ço臒una devlet demek mümkün de臒ildir. Buhranlar谋m谋z isimli kitab谋n sahibi ola Said Halim Pa艧a'n谋n BM'den evvel kurulan Cemiyet-i Akvam'a yazd谋臒谋 bir mektupta, "Siz Osmanl谋y谋 parçalad谋n谋z ama bununla dünyaya büyük zarar verdiniz çünkü dünyan谋n ba艧谋na bela olan birtak谋m kabile ve a艧iretler ortaya ç谋kt谋. Osmanl谋 en az谋ndan bunlara hakim oluyordu, zapturapt alt谋na al谋yordu. 艦imdi kontrolsüz bir hale geldi ve çok problemlerin de kayna臒谋 oldu." diyor. Yani Osmanl谋da taassup yoktu bu neye benzer? "Baba evine dönü艧" ba艧l谋kl谋 bir makalede yazm谋艧t谋m. Osmanl谋dan sonra bugün 56 küsür 陌slam devleti var güya. Bunlar谋n bir ço臒una devlet filan demek mümkün de臒il, bunlar a艧irettir. Osmanl谋 600 sene bunlara babal谋k yapt谋 ve bunlar谋n yanl谋艧 hareketlerine bir düzen ve disiplin getirdi. Burada neden bir taassup olu艧mad谋 çünkü baba konumunda olan bir insan, çocuklar谋 aras谋nda ayr谋m yapmaz. Birle艧tirici olmak, geni艧 ufuk sahibi olmaya ba臒l谋d谋r. Osmanl谋 çok kültürlü bir yap谋 olarak geni艧ledi, Balkanlar gibi. Yunanistan'a biz a艧a臒谋 yukar谋 350, Bulgaristan'a 500 sene hükmetmi艧iz… Pek çok 艧eylere hakim olmu艧uz. De臒i艧ik kültürlerle kar艧谋la艧m谋艧 olmak zenginliktir.

Mesela Boko Haram diyoruz ya Boko asl谋nda, ingilizce "book" dan geliyor, "kitap okuman谋n haram olu艧u" yani Bat谋'ya kar艧谋 bir reaksiyon tarz谋ndad谋r. Sömürgecilik maalesef 陌slam aleminin kimyas谋n谋 bozdu. Baz谋 meseleler Bat谋 taraf谋ndan bozulmu艧 ve Bat谋'n谋n ta艧eron olarak kulland谋臒谋 yerlerle / yönetimlerle alakal谋d谋r. Hiç unutmam Ramazan münasebetiyle Almanya'n谋n Mainz 艧ehrine gitmi艧tim ve orada bir papazla bir tart谋艧mam谋z olmu艧tu. Papaz bana dedi ki "Terör hareketleri hep sizin 陌slam ülkelerinden ç谋k谋yor." Ben de ona, "Terörün kayna臒谋 sizsiniz, siz bu kadar zengin imkanlar谋n谋za ra臒men hala 陌slam aleminin kaynaklar谋n谋 sömürüyorsunuz. Bu imkanlar谋 insanlar谋n hayr谋na kullansayd谋n谋z terör de olu艧mazd谋. Fakat sömürgecilik ve emperyalizm ile maalesef 陌slam aleminin parçalanmas谋na ve geri kalmas谋na sebep oldunuz, bir nefret olu艧tu. Bunda pay谋n谋z var, bir de sizin taraf谋n谋zdan ta艧eron olarak ayakta tutulan rejimler maalesef bu ümmeti, yönetti臒i insanlar谋n hukukunu korumad谋." demi艧tim. Tabi bu bask谋 rejimleri nefret ve riyakarl谋k üretiyor. Edindi臒im bir tecrübe, Brüksel 陌slam Merkezi'nde Fasl谋, Cezayirli ve M谋s谋rl谋 pek çok insanla birlikte çal谋艧t谋m. Orada 艧unu tespit ettim, bask谋 rejimlerinde ya艧ayan insanlar hep kimliksiz ve ki艧iliksiz oluyor ve bu sebeple rejimlere kar艧谋 bir nefret ve öfke de olu艧uyor. Reaksiyoner ve tekfirci hareketlerin ortaya ç谋k谋艧谋nda biraz bu öfkenin de pay谋 vard谋r. Hadisi 艦erif'te buyruldu臒u üzere, "Fakirlik neredeyse küfre-kafirli臒e denk olacakt谋." Fakirlik ve cahillik kullan谋ld谋, sat谋n al谋nmaya elveri艧li çok insan olu艧tu. Ülke kaynaklar谋n谋 kendi saltanatlar谋n谋 devam ettirmek için d谋艧ar谋daki emperyalist efendilerine pe艧ke艧 çeken kabile ve a艧iret anlay谋艧谋na dayal谋 yönetim sergileyen, cahil ve hain diktatörlere kar艧谋 olu艧an öfke ve nefret de bu olu艧umlara f谋rsat tan谋maktad谋r.

15 Temmuz darbe giri艧imiyle ülkemize ve milletimize yönelik hain niyetleri tamam谋yla ortaya ç谋kan FETÖ’ye bak谋艧谋n谋z nedir? Bu örgütün toplumumuza ve inanç dünyam谋za verdi臒i zararlar nelerdir?

陌slam ümmetinin bütünlü臒ünü zedeleyen istikrar ve huzurunu bozan DEA艦 ve Boko Haram gibi örgütler yan谋nda münhas谋ran ülkemizin ba艧谋na bela edilen FETÖ ve PKK gibi örgütlerin olu艧turulmas谋 ve desteklenmesi de ayn谋 gayeye mahsustur. FETÖ hareketini yakinen bilirim. 陌zmir Yüksek 陌slam Enstitüsü'nde okurken ve Turgutlu'da vaizken FETÖ, 陌zmir Kestanepazar谋 Camii'nde bulunurdu. Oraya getirili艧i, karanl谋k güçlerle irtibatlar谋 ve haz谋rlanmas谋n谋n arka plan谋n谋 çok iyi bilemem ama bu ki艧inin bir talakat yani selis (ak谋c谋) konu艧mas谋 ve gözya艧谋 var ya! Bu büyük bir tehlikeydi ve insanlar谋 aldatan da buydu. Bu konuda hep ikilem ya艧ad谋m, kendi kendime diyordum ki "40 sene a臒layabilen bir adam ya dünyan谋n en samimi Müslüman谋 veya en sahtekar aktörü gibidir." Fakat bilhassa 15 Temmuz ihaneti bu 艧ahs谋n gerçek yüzünü ortaya ç谋kard谋. Ben onu 艧ahsen de tan谋r谋m o zaman mesela 陌zmir'in Kemalpa艧a ilçesinin derelerinde kamplar yapar, kurslar açar, e臒itim faaliyetleri ve saire organize ederdi… Ortaokul mezunu mu bilmiyorum bir vaizin, bu çapta bir güce ula艧mas谋 mümkün olamaz.

17-25 Aral谋k olaylar谋 ve 15 Temmuz kalk谋艧ma hareketi i艧in iç yüzünü büsbütün ortaya koydu, maske dü艧tü, makyaj döküldü. 陌艧in vahameti ortaya ç谋kt谋. Bunu Mevla’n谋n bir lütfu olarak görmek gerekir. Bu çapta gergef gergef i艧lenmi艧 bir projenin akamete u臒rat谋lmas谋 kolay bir i艧 de臒ildir. FETÖ merkezlerini uzun uzun tart谋艧maya, hakl谋 sebepler aramaya gerek olmad谋臒谋, bunun tamamen bir MOSSAD ve CIA projesi oldu臒u, halen FETÖ’nün Pensilvanya’da koruma alt谋nda olmas谋 ispat için yeterlidir. FETÖ mensuplar谋n谋n, Bat谋 ülkelerinde s谋臒谋nmac谋 kabul edilmesi de ayr谋ca manidard谋r.

Bunun bir proje oldu臒u kesindir. Bunun bir MOSSAD, CIA projesi oldu臒u, bugün Amerika'da himaye edilmi艧 olmas谋 bile ba艧ka türlü yoruma ihtiyaç b谋rakmaz. Maalesef bunun zarar谋 büyük oldu, bir defa Müslümanlar aras谋nda güven kalmad谋. 艦imdi hay谋r için bir te艧ebbüs yapsak herkes 艧üphe ile bak谋yor ve bir de dinin ihanet, aldatma ve soygun için kullan谋lmas谋 gençler nezdinde de bilhassa dine kar艧谋 bak谋艧ta bir tereddüte yol açt谋. Temeli insanl谋k olan bir dinin, bu 艧ekilde kullan谋lm谋艧 olmas谋 maalesef dine kar艧谋 güven duygusunu zay谋flatt谋 ve bizim aram谋zdaki güven de zarar gördü. Kimse kimseye güvenemez oldu. Kolay de臒il 艧imdi biz a臒lamas谋n谋 da beceremiyoruz, o a臒layarak milleti soydu. Kimisi gülerek, kimisi a臒layarak… Yani böyle bir problem oldu ve bunun emsali Irak'ta Kesnizani hareketi ve Pakistan'da da birtak谋m farkl谋 hareketler ortaya ç谋kt谋. Emperyalizmin do臒rudan 陌slam alemine müdahalesi pahal谋 bir i艧tir çünkü halk谋 Müslüman olan hiçbir ülke yabanc谋 bir George ve Hans'谋 üzerinde görmek istemez. Bu operasyonlar谋n 陌slam ümmeti içinde Ahmet-Mehmet olarak yeti艧tirilen ve 陌slam görüntüsüne sahip olan, bu i艧i de a臒layarak beceren insanlar eliyle yap谋lmas谋 daha ucuza mal olur, daha kal谋c谋 ve y谋prat谋c谋 olur. Maalesef böyle bir 艧ey ya艧ad谋k, pahal谋 bir tecrübe oldu ama diyelim ki her 艧erde bir hay谋r vard谋r. Bundan sonra yo臒urdu üfleyerek yemek var ya... bundan sonra kolay aldat谋lmay谋z ve aldanmay谋z gibi bir neticesi de olabilir.

"Türkiye y谋k谋l谋rsa ve ba艧 kopar谋l谋rsa ümmetin bir araya gelmesi-güçlenmesi mümkün olmaz"

FETÖ'nün ülkemizi ve milletimizi hedef alan darbe giri艧iminden ne tür dersler ç谋kar谋lmal谋 ve böyle durumlar谋n ya艧anmamas谋 için sizce neler yap谋lmal谋? 

Türkiye’de 60 darbesi darbelerin anas谋 oldu. Ben 60 darbesini de hat谋rl谋yorum. O zaman resmi bayramlarda fener alaylar谋 yap谋l谋rd谋. Ama biz, 1990'l谋 y谋llardan sonra Türkiye'de asla darbe olmaz diye dü艧ünüyorduk... On senede bir olan darbelerin üstünden baya臒谋 bir dönem geçmi艧ti ki tekrar bu sahneye maruz kald谋k. Ama Allah’谋n bir lütfu ya艧and谋 o gece. Do臒rusu 15 Temmuz'da milletimizin, darbe giri艧imine kar艧谋 böyle bir harekete giri艧ebilece臒ine dair pek ümidim yoktu. O geceyi ben Fatih'te uçak seslerini vesaireyi duydu臒umuz zaman anlayamad谋k önce fakat sonra bu i艧 anla艧谋l谋nca biz dahi heyecanla kendimize zapt edemedik, Vatan Caddesi'ne ç谋kt谋k. Hatta bizi belediyenin önüne yönlendirdiler. Biliyorsunuz belediyenin önünde çok 艧ehit oldu. Fakat biz oraya ula艧amad谋k. Belediyenin önüne gidebilseydik, belki biz de 艧ehit olurduk. 15 Temmuz ac谋 bir tecrübe oldu ama elhamdülillah ba艧ar谋l谋 olamad谋lar. Bunu kolay zannettiler, gergef gergef i艧lenmi艧, üzerinde 40 sene çal谋艧谋lm谋艧 bir projeydi fakat Allah'谋n lütfu ile bu millet, tanklar谋n üzerine ç谋karak, tanklar谋n altlar谋na kendilerini atarak böyle bir i艧e mani oldu. Dünya tarihinde bu i艧in sosyolojisi üzerine çal谋艧谋lmas谋 laz谋m. Yüzlerce doktora yap谋lsa de臒erdir.
Türkiye ba艧t谋r, Türkiye y谋k谋l谋rsa, bu ba艧 kopar谋l谋rsa bu ümmetin bir araya gelmesi-güçlenmesi mümkün olmaz. Cenab-谋 Hak mahcup etmedi ve bizi böyle bir ihanete kurban etmedi. Yine bundan sonra da bu ümmet e臒er yeniden toparlanacaksa ve bir güç olacaksa bu, bizim memleketimizin öncülü臒ünde olacakt谋r. Bu olay谋n bast谋r谋lmas谋 da Allah'谋n lütfudur, milletin 艧uuru ve uyan谋kl谋臒谋 olarak de臒erlendirmek laz谋m diyorum.

"Dinler aras谋 diyalog, ihanet projesidir" 

FETÖ'nün kendi hain hedeflerine ula艧mak için ba艧ta ABD olmak üzere uluslararas谋 alanda yayg谋nl谋臒谋n谋 ve etkinli臒ini art谋rmak amac谋yla "dinler aras谋 diyalog" anlay谋艧谋n谋 öne ç谋kard谋臒谋 görülüyor. Siz bu tür çal谋艧malara nas谋l yakla艧谋yorsunuz?

Diyalog-monolog derler ya kar艧谋l谋kl谋 konu艧ma meselesinde "diyalog" tabiri yanl谋艧t谋r. Dindarlar ve din mensuplar谋 aras谋nda kavgas谋z, dostane münasebetler kurulabilir ama dinleri sanki biraz ondan biraz bundan al谋p da dinler salatas谋 gibi olu艧turmak... böyle bir 艧ey dü艧ünülemez. Bir defa "dinler" deyince iki türlü din vard谋r. Hak ve Bat谋l din de臒il mi? Hak dinler semavi dinler, bütün peygamberlerin temsil etti臒i din, Hak dindir ve bunun tek ad谋 陌slam’d谋r. Hatta "陌brahimi din" diye bir 艧ey ç谋kard谋lar bu tabir de yanl谋艧t谋r. Kur'an-谋 Kerim'de "陌brahim ne Yahudi ne de Hristiyan’d谋 o muvahhid Müslümand谋." buyuruluyordu. Yani bütün peygamberler Müslümand谋r. Dinler aras谋 diyalog da bir projedir, Vatikan projesidir... Müslümanlar谋 emperyalizme kar艧谋 bir nevi pasifize etme hareketidir. Dostane gözüküp, sömürü ve soygunu devam ettirebilmek için, bizim onlara kar艧谋 direncimizi k谋rmak gayesiyle geli艧tirilen, bizi bir nevi uysalla艧t谋rmak için piyasaya sürülen bir projedir.
Biz Müslümanlar olarak bütün peygamberleri, peygamber olarak kabul ediyoruz. Tahrif edilmemi艧 H谋ristiyanl谋臒谋 ve Yahudili臒i de yani Tevrat'谋 da 陌ncil’i de tahrif edilmemi艧 hallerini mübarek kitap olarak kabul ediyoruz. Kabulde bir araya gelinir ama rette bir araya gelinmez. Ben bütün peygamberleri, Hazreti Musa'y谋 ve 陌sa'y谋 kabul ederken, peygamber sayarken, bir Hristiyan benim peygamberimi peygamber saymazsa, Yahudi, Hazreti 陌sa'y谋, Hazreti Peygamber'i peygamber salmazsa, Kur'an-谋 Kerim'i kitap saymaz ise biz nerede bulu艧aca臒谋z? Bulu艧ma noktam谋z nedir? Kur'an-谋 Kerim'de bu ifade ediliyor, "De ki: Ey Kitap Ehli! Gelin aram谋zda ortak olan bir kelimede anla艧al谋m: Allah'tan ba艧ka hiçbir 艧eye kulluk etmeyelim, O'na hiçbir 艧eyi ortak ko艧mayal谋m ve Allah'谋 b谋rak谋p da kimimiz kimimizi Rabb'ler edinmeyelim." buyuruluyor... Tevhitte bulu艧ulur, insanl谋臒谋n ortak noktas谋 Allah'a kul olmakt谋r. Bir yerde bulu艧ulacaksa, bu Allah'a kul olmakta bulu艧ulur ve burada toplan谋l谋r yoksa çe艧itli ideolojiler toplay谋c谋 de臒il bölücüdür, ayr谋艧t谋r谋c谋d谋r.

Dü艧ünebiliyor musunuz, papaya veya Vatikan'a gitmek-görü艧mek o kadar kolay de臒ildir. Fetullah Gülen'in oraya götürülmesi, papayla yan yana gelmesi rastgele bir olay de臒ildir. Bunlar谋 iyi niyetle yorumlamak mümkün de臒ildir. Diyelim ki komünizmin çok tehlikeli oldu臒unu dü艧ünürüz, o da bir plan projeydi ama Said-i Nursi Bediüzzaman, "Küfre kar艧谋 Ehl-i Kitap yani Müslümanlar ve Hristiyanlar, mutlak dinsizli臒e kar艧谋 bir hareket halinde olsunlar birle艧sinler." diyordu. Bu belki bir komünizme, mutlak dinsizli臒e kar艧谋, dindarlar谋n bir araya gelmesi, ortak tav谋r almas谋 艧eklinde dü艧ünülebilirdi. Ama tahrif edilmi艧 bir Hristiyanl谋k ve Yahudilikle, bir harfi bile de臒i艧memi艧 ve son din olan 陌slam'谋 onlarla bir araya getirip, biraz ondan biraz bundan bir nevi dinler salatas谋 gibi bir 艧ey ortaya koymak hiç makul de臒ildir ve bunun bir proje oldu臒u aç谋kt谋r. Bu, din ve inançlar谋n birle艧mesi de臒il de insanlar谋n bar谋艧 ve huzur içinde kavgas谋z - gürültüsüz ya艧amas谋 için geli艧tirilen bir proje olarak belki savunulabilir ama inançlar aras谋nda ortak, a艧ure gibi bir 艧ey meydana getirmek tasvip edilemez, böyle bir 艧ey olmaz.

Hatta Prof. Dr. Necmettin Erbakan Hocaefendi de bunun fark谋ndayd谋 ve o da 谋l谋ml谋 陌slam ve dinler aras谋 diyalog meselesinin Amerikan-陌ngiliz projesi oldu臒unu biliyordu. Daha sonra FETÖ, bu i艧e (谋l谋ml谋 陌slam projesi) uygun bulundu. Kendisinin zaten Kas谋m Gülek'ler ve ba艧ka ki艧ilerle münasebetleri vard谋. Elbette o k谋sm谋n karanl谋k taraf谋n谋 bilemem, istihbarat谋n konusudur incelenir ve tespitler ç谋kar ama mesele de zaten ortaya ç谋km谋艧 durumda. Bundan sonra bu durumun art谋k savunulacak bir taraf谋 yok. Mesela siz 艧imdi Almanya'dan himaye isteseniz asla himaye alamazs谋n谋z ama FETÖ'cülerin orada himaye ediliyor olmas谋, bütün bunlar谋n proje oldu臒unu gösteriyor.

Bat谋 dünyas谋ndaki 陌slam ve Türkiye kar艧谋tl谋臒谋n谋 (陌slamofobi ve Türkofobi) nas谋l de臒erlendiriyorsunuz?

Burada bir haçl谋 zihniyeti ve ruhu var. Muhammet Esed biliyorsunuz, bu Yahudi as谋ll谋d谋r, dedesi hahamd谋. "Mekke'ye giden yol" diye bir kitab谋 var onu tavsiye ederim, çok önemli buldu臒um bir kitapt谋r. Bu kitapta onun önemli tespitleri vard谋r. Orada, "Avrupa, haçl谋 ruhu ile olu艧mu艧 bir birliktir" diyor çünkü Haçl谋 Seferleri'nden evvel Avrupa'da bir bütünlük yoktu. Roma 陌mparatorlu臒u'nun döküntüsü birtak谋m dükal谋klar, prenslikler falan vard谋 ve ciddi bir Hristiyanl谋k da yoktu. Kudüs'ü lanetli kavim dedikleri Müslümanlardan kurtarmak için güya o bahaneyle Papa taraf谋ndan Haçl谋 Seferleri ilan edildi. Papa'n谋n bu ilan谋, Müslümanlara kar艧谋, Kudüs'ü Müslümanlardan kurtarma ad谋 alt谋nda bir Avrupa ruhunun olu艧mas谋n谋 sa臒lad谋. Avrupa'y谋 bütünle艧tiren o ruhtur, Müslümanlara kar艧谋 olan o tav谋rd谋r ve bu birlik o sayede geli艧mi艧tir. Maalesef 陌slam'a kar艧谋 dü艧manl谋k, iftira ve alg谋larla, 陌slam'谋 karalamak, Peygamber'e Deccal demek, terör vesaire... Bu i艧 geli艧tirildi, bir proje olarak devam ettirildi, 陌slam aleyhtarl谋臒谋 haline geldi. Bunun nedeni 艧öyle: 1400 ve 1500'lü y谋llarda Osmanl谋 陌mparatorlu臒u güçlüydü. Osmanl谋 陌mparatorlu臒u olarak dünyan谋n üçte birine sahiptik ve Avrupa, 陌slam'dan korktu. "Bu tekrar canlan谋r, bir güç haline gelirse bunun kar艧谋s谋nda duramay谋z." diye hep olumsuz bir tav谋r al谋nd谋, hem fiili müdahaleler oldu hem de içimizde birtak谋m tezgahlamalarla 陌slam dü艧manl谋臒谋 ve Türk dü艧manl谋臒谋 ortaya ç谋kar谋ld谋. Yani Türkler aleyhinde kiliselerde projeler geli艧tirilmi艧, lanet seanslar谋 olu艧turulmu艧tur. 1450-60'l谋 y谋llarda, kilisede çanlar çal谋n谋rken, bir çan daha fazla çal谋n谋r ve bu Türklere lanet anlam谋na gelir. Almanya'da 1100 küsur beddua ilahisi olu艧turulmu艧 ve Türkler aleyhinde bu ilahiler söylenirdi. Bütün bu korkulardan kaynaklanan yani 陌slam nefretinden ziyade korku odakl谋 bir olu艧umdu. Bütün bu geli艧meler maalesef günümüzde de hala devam ediyor. 艦u anda deniliyor ki "陌slam ölmedi, uykudad谋r. Uyuyan, bir zaman uyanabilir... Uyan谋rsa çok tehlikeli olur." 陌艧te bizim uyanmamam谋z için birtak谋m ihanetler ve projeler geli艧tirdiler.

"Korkuyorlar" dedim korkmakta hakl谋lar çünkü Çanakkale'de, 陌stiklal Harbi'nde bizi onlara kar艧谋 güçlü k谋lan 陌slam'd谋, Kur'an idi. Bizi güçlü k谋lan o gücün tekrar piyasaya ç谋kmamas谋 için ellerinden gelen çal谋艧may谋 yap谋yorlar hem içerden hem d谋艧ardan bu maalesef devam edecek. Bunun da çaresi 艧u: Bizim sadece dü艧man谋 suçlamak de臒il kendimizi güçlendirerek direnç kazanmam谋z önemlidir. Kur'an-谋 Kerim'de "Ey iman edenler, siz kendinize bak谋n. E臒er siz sa臒lam olursan谋z, dü艧manlar谋n谋z size zarar veremez." diye buyuruluyor. Hani Necip Faz谋l merhum "Ruh köküne ba臒l谋 olmak" derdi, kendimize dönmek ve kendi de臒erlerimizle tekrar güç kazanmaktan ve kendi binam谋z谋 kendi arsam谋za kurmaktan ba艧ka çare yoktur. Onun için ciddi manada çal谋艧aca臒谋z ve kendimize dönece臒iz.

Orta Do臒u'da baz谋 ülkelerdeki mezhepçi yakla艧谋mlar谋 ve mezhep çat谋艧malar谋n谋 nas谋l de臒erlendiriyorsunuz?

Taliban zihniyeti gibi olu艧umlarda tekfir dedi臒imiz olay谋n sebeplerine biraz önce temas etmi艧tim. Hadiselere at gözlü臒ü ile bak谋p her türlü geli艧menin kar艧谋s谋nda durmak, 1000 sene evvel yaz谋lm谋艧 bir kitaptaki bir ibareyi sanki Kur'an-谋 Kerim'in de臒i艧mez hükümleri gibi kabul edip, hep ayn谋 noktada "Yerinde say, uygun ad谋m mar艧" der gibi davranmak çe艧itli sorunlara yol açar. Öfke de tekfire ve 艧iddete yol açar. Di臒er taraftan bask谋c谋 rejimlerin, bu insanlar谋n normal geli艧mesine f谋rsat vermiyor olmas谋n谋 da göz önüne almak laz谋m. Çünkü insanlar normale dönerse, uyan谋rsa o ba艧taki ta艧eron rejimlerin gelece臒i parlak olmaz.
Bu i艧 geli艧tikçe, ufuk aç谋ld谋kça, gerçekler görüldükçe, bir de Bat谋'n谋n bize kar艧谋 olan bu dü艧manca tav谋rlar谋 ortaya ç谋kt谋kça herhalde bu oyunlar谋n biraz fark谋na var谋l谋r. Müslümanlar kalite kazand谋kça bu oyunlar谋n da fark谋na var谋rlar. Mesele e臒itim meselesidir, olaylar谋 fark etme meselesi ve uyanma meselesidir. Bunun için de çal谋艧aca臒谋z, gençlerimizin ve insan谋m谋z谋n ayd谋nlanmas谋 için çok çal谋艧mam谋z gerekiyor.

"Avrupa'n谋n ayd谋nlanmas谋 Rönesans ve Reform Hareketleri'nin de uyanmas谋n谋 sa臒layan 陌slam'd谋r"

Endülüs 陌slam medeniyetinden ba艧layarak, Zeytune, Karaviyyin, el-Ezher, Ba臒dat, Nizamülmülk, Osmanl谋 陌蝉迟补苍产耻濒 Medreseleri gibi 陌slam medeniyetinin kurucu merkezleri var. Bu merkezlerin din anlay谋艧谋ndaki temel zemin ve ortak noktalar nelerdir?

陌slam'da ilim hareketlerini de臒erlendirirken, biliyorsunuz ki "Bilgi, imandan önce gelir." çünkü 陌slam'谋n ilk emri "Oku"dur. Zira bilmeden, neye nas谋l inanaca臒谋n谋z谋 bilmezsiniz. Onun için 陌slam bilime ve okumaya dayan谋r. Bat谋'n谋n, Avrupa'n谋n ayd谋nlanmas谋n谋, Rönesans ve Reform Hareketleri'ni, Bat谋'daki uyanmay谋 da tetikleyen, 陌slam'd谋r. Avrupa'ya 陌slam üç yolla gitmi艧tir, uyan谋艧 üç yolla sa臒lanm谋艧t谋r. Bunlardan birisi Endülüs'tür. Endülüs'te 792 sene Müslümanlar hakim olmu艧tur. Nasip oldu Endülüs'e iki defa gittim, Kurtuba'y谋 Elhamra'y谋 yakinen biliyorum. Dillere destan olan o Elhamra Saray谋 nas谋l yap谋labilir o zaman谋n 艧artlar谋na göre... bunlar谋 gördük. 艦unu da söyleyeyim ki bugünkü 陌spanyolca'n谋n yüzde 20'si Arapça kelimelerden olu艧maktad谋r. Endülüs'teki ya艧am, k谋yafet hatta musikide bile Arap etkisi vard谋r. O zaman 陌ngiltere'den vesair yerlerden Endülüs'e talebeler gelirdi, birçok ka艧ifler gelirdi. Avrupa'ya medeniyetin gitmesinin ikinci yolu ise Sicilya'n谋n fethidir. Bir de Haçl谋 Seferleri sebebiyle bizi tan谋ma imkan谋 bulmu艧tur Avrupa.

El-Ezher, Fatimiler döneminde kurulmu艧tur. Avrupa'da o dönemlerde üniversitelerde 900 kitap yokken bizim baz谋 alimlerimizin 900 sand谋k kitab谋 vard谋. El-Ezher de bir ilim merkeziydi ve Fatimilerde 艦ia a臒谋rl谋kl谋 bir e臒itim vard谋. Alparslan'谋n veziri Nizamülmülk'ün medresesi Nizamiye Medresesi'ydi ve 陌mam-谋 Gazali de buran谋n hocalar谋ndand谋r. Ba臒dat'ta kurulmu艧tur, bir nevi 艦iili臒e kar艧谋 Sünnili臒i savunmak üzere de kurulmu艧tur ama ba臒nazl谋k yoktur.
Zeytune ve Karaviyyin de Tunus ve Fas'ta kurulmu艧 ilim merkezleridir. Bütün bu kurumlarda çok fazla bir taassup hakim de臒ildi. Bugün bile el-Ezher dini bir medrese tarz谋nda de臒ildir. Ziraat fakültesi de dahil birçok bölümlerin oldu臒u bir üniversite mahiyetindedir. Zeytune ve Karaviyyin'de biraz Maliki mezhebi a臒谋rl谋kl谋 olarak e臒itim görülüyor ama bugün fiilen üniversite olarak yine ilim merkezi olmaya devam ediyorlar. Bunlar önemli kurumlard谋r. Osmanl谋'daki medrese sistemi, Fatih medreseleri gibi medreselerimiz ilim hayat谋m谋z谋 ayakta tutmu艧 kurumlard谋r. Zaman zaman medreselerin modernize edilmesi gibi hareketler de olu艧mu艧tur ve buna da ihtiyaç vard谋r. Statik ve klasik olu艧umlar谋n d谋艧谋nda bir aç谋lma dönemleri de olmu艧tur.

"Gençler, deizm rüzgar谋na kap谋l谋p alg谋 operasyonlar谋yla kendilerini aldatmas谋n"

Günümüzde özellikle gençler aras谋nda bir deizm tehlikesinden söz ediliyor. Siz bunu nas谋l de臒erlendiriyorsunuz. Bu çerçevede ve genel olarak gençlere tavsiyeleriniz neler olur? 

Moda sadece k谋yafetlerde olmuyor, bazen fikirlerde de moda oluyor. Asl谋nda Deizm-Teizm "Allah'a ba臒l谋 olmak", Ateizm ise ''Allahs谋zl谋k" demektir. Orta Ça臒'da Ortodokslu臒a ba臒l谋 olan Hristiyanlar "Teist", biraz daha Protestan ve onlara kar艧谋 ç谋kanlara da "Deist" denilmi艧tir. Frans谋z ihtilalinde de gündeme gelmi艧tir. Biraz da bunun kayna臒谋 Aristo'ya kadar giden bir süreçtir. Aristo'ya göre Allah, "Bu alemi/kainat谋 yaratm谋艧, bir saatçi gibi düzeni kurmu艧, kenara çekilmi艧, insanl谋k için bir kaide ve kural koymam谋艧. Dünyay谋 yaratm谋艧 ama sanki emekli bir varl谋k gibi kö艧esine çekilmi艧." diye bir tezi vard谋r. Bunun esas谋 Deizm, Allah’谋 kabul ediyor ama kitaps谋z ve peygambersiz bir dinin olabilece臒ini dü艧ünüyor. Ben de diyorum ki; peygambersiz ve kitaps谋z bir din olmaz. E臒er siz, "Ben Allah'a inan谋yorum ve kabul ediyorum." derseniz, kitaps谋z-peygambersiz do臒ru bir Allah inanc谋na da eremezsiniz. Ba艧ka türlü ne olur biliyor musunuz? Peygamber olmazsa Allah, kitap ve peygamberle kendini tan谋tmazsa i艧 Yunan mitolojisi gibi a艧k tanr谋s谋, güne艧 tanr谋s谋, güzellik tanr谋s谋 gibi birtak谋m mitolojik semboller ortaya ç谋kar. Do臒ru bir tevhid inanc谋n谋n olu艧mas谋 için... bizler Allah'a inan谋r谋z, peki neye göre inan谋r谋z? Kur'an-谋 Kerim'e, 陌hlas Suresi'ne göre inan谋r谋z. E臒er Peygamber ve Kur'an-谋 Kerim olmasayd谋, bizler de ya putperest olurduk Yunanl谋lar gibi bir sürü saçma sapan geli艧meler olurdu. Deistler, "Tamam Allah var ama kurall谋 ve peygamberli bir kitab谋 kabul etmiyoruz." 艧eklinde sorumsuz bir hayat ya艧aman谋n kolayl谋臒谋ndan kaynakland谋臒谋n谋 ve moda haline gelmesinin nedeninin de bu oldu臒unu dü艧ünüyorum. Bu nedenle deizmin çok köklü bir 艧ey oldu臒u kanaatinde de臒ilim. Allahs谋z, peygambersiz bir din olmaz. Kilisenin, papazlar谋n koydu臒u a臒谋r kurallara bir protesto hareketi oldu臒unu yinelemek isterim.

Din hayat谋 disipline eder, kurallar, helal ve haramlar da buna dahildir. Siz, "Allah var" dersiniz ama kurals谋z bir din ya艧amak biraz da kolayc谋l谋k ve tembelliktir. Yani Deizm bana, "Allah'谋n varl谋臒谋n谋 kabul edelim ama kendimizi de dinin koydu臒u kurallar içinde bir kay谋t ve bask谋 alt谋na sokmayal谋m, biraz kolay ve bedava bir din ya艧ayal谋m." anlay谋艧谋n谋n ortaya koydu臒u bir olgu gibi geliyor. Bunun ciddiye al谋nmamas谋 laz谋m, her fikrin ve inanc谋n felsefesi ve dayana臒谋 olmas谋 gerekiyor. Bunun çok dayan谋ks谋z temeli olmayan moda bir dü艧ünce oldu臒u kanaatindeyim. Süresi ne kadar olur bilmiyorum, bir moda alt谋 ay-bir sene sürerse Deizmin de çok fazla sürece臒ini dü艧ünmüyorum. Rusya'da Ateizm bir proje ve politikayd谋 ama devam etmedi, Deizmin de devam edece臒i kanaatinde de臒ilim. Baki olan gerçektir. 陌slam, 1400 senedir ayakta, hatta Hazreti Adem'den bu yana ayakta ama birtak谋m be艧eri ideolojiler ve sistemler 50-100 sene ya艧谋yor, daha fazla ya艧am谋yor. Gençler, bu rüzgara kap谋l谋p da alg谋 operasyonlar谋yla kendilerini aldatmas谋n, kal谋c谋 艧eyler pe艧inde olmalar谋n谋 tavsiye ederim.