Ankara
T眉rkmenistan gaz谋n谋n Azerbaycan 眉zerinden T眉rkiye'ye ula艧t谋r谋lmas谋 ve buradan Avrupa'ya ta艧谋nmas谋 konusunda 莽al谋艧malar h谋z kazan谋rken, ilk a艧amada 2 milyar metrek眉p gaz谋n swap yoluyla T眉rkiye'ye getirilmesi plan谋 枚ne 莽谋k谋yor.
Rusya-Ukrayna Sava艧谋'n谋n ard谋ndan Avrupa'n谋n do臒al gazda darbo臒az ya艧amas谋yla g眉ndeme gelen T眉rkmen gaz谋 i莽in T眉rkiye, Azerbaycan ve T眉rkmenistan'谋n enerji diplomasisi yo臒unluk kazand谋.
T眉rkiye ve T眉rkmenistan aras谋nda 1 Mart'ta do臒al gaz alan谋nda i艧birli臒ine y枚nelik mutabakat zapt谋 ve hidrokarbon alan谋nda yap谋lacak ortakl谋klara temel te艧kil edecek niyet beyan谋 imzaland谋.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan谋 Alparslan Bayraktar, bu kapsamda ilk etapta 2 milyar metrek眉pe kadar T眉rkmen gaz谋n谋n T眉rkiye'ye ta艧谋nabilece臒ini ifade etti.
S枚z konusu miktar谋n T眉rkiye'ye ula艧mas谋 i莽in 3 farkl谋 se莽enek 眉zerinde duruldu臒unu belirten Bayraktar, "Bu alternatiflerden biri, T眉rkmen gaz谋n谋n swap yoluyla 陌ran 眉zerinden T眉rkiye'ye gelmesi. Bir di臒eri, T眉rkmen gaz谋n谋n 陌ran ve Azerbaycan 眉zerinden yine swap yoluyla T眉rkiye'ye gelmesi ve bir di臒eri de esasen daha uzun soluklu, daha s眉rd眉r眉lebilir ve daha b眉y眉k kapasiteli olan T眉rkmen gaz谋n谋n Hazar ge莽i艧li bir boru hatt谋yla T眉rkiye'ye gelmesi. Bunlar谋n hepsi masada, bunlar谋n hepsi konu艧tu臒umuz konular." de臒erlendirmesini yapt谋.
- Somut ad谋mlar i莽in 莽al谋艧malar yo臒unla艧t谋
陌stanbul K眉lt眉r 脺niversitesi Dr. 脰臒retim 脺yesi Ay艧eg眉l Ketenci, AA muhabirine T眉rkiye-T眉rkmenistan aras谋ndaki mutabakat zapt谋na ili艧kin de臒erlendirmesinde, "Bu elbette 莽ok 枚nemli bir geli艧me ancak iyi niyet beyanlar谋na ilaveten b枚lgede altyap谋 莽al谋艧malar谋n谋n yap谋lmas谋 ve somut ad谋mlar谋n at谋lmas谋 gerekli." dedi.
T眉rkmenistan do臒al gaz谋n谋n sadece T眉rkmenistan i莽in de臒il T眉rk d眉nyas谋 i莽in de b眉y眉k 枚nem ta艧谋d谋臒谋na i艧aret eden Ketenci, "Azerbaycan'谋n ekonomik kalk谋nmas谋 i莽in enerji 枚nemli bir bile艧en, bu durum T眉rkmenistan ve di臒er 眉lkeler i莽in de ge莽erli. Bu sebeple b枚lgesel ve k眉resel 枚l莽ekte 莽ok boyutlu i艧birlikleri geli艧tirilmeli." ifadelerini kulland谋.
Ketenci, 2 milyar metrek眉pe kadar T眉rkmen gaz谋n谋n T眉rkiye'ye getirilmesine ili艧kin "Buna bakarak somut ad谋mlar谋n at谋lmas谋 i莽in gerekli 莽al谋艧malar谋n yo臒unla艧t谋臒谋n谋 s枚yleyebiliriz." dedi.
T眉rkiye'ye gelecek gazla ilgili farkl谋 alternatiflerin do臒ru 艧ekilde ele al谋nmas谋 ve buna uygun politikalar谋n 眉retilmesi gerekti臒ine dikkati 莽eken Ketenci, "T眉rkmen gaz谋n谋n geli艧i i莽in en uygun alternatifin, altyap谋 莽al谋艧malar谋 uzun soluklu olsa bile Azerbaycan-Hazar g眉zergah谋yla ba臒lant谋l谋 oldu臒u kanaatindeyim. Bu hat, T眉rk d眉nyas谋n谋n geli艧imi i莽in kritik 枚nemde ve g眉venli bir hat." diye konu艧tu.
Enerji konusunda farkl谋 akt枚rlerle 莽ok boyutlu i艧birlikleri geli艧tirmenin T眉rkiye'nin enerji g眉venli臒inin sa臒lanmas谋 a莽谋s谋ndan 枚nemine i艧aret eden Ketenci, "T眉rkiye'nin, Rusya, 陌ran, T眉rkmenistan, Azerbaycan gibi enerji konusunda eli g眉莽l眉 olan b眉t眉n taraflarla ili艧ki i莽inde olmas谋 ve enerji g眉venli臒ini 枚nceleyen, g眉莽 dengelerini g枚zeten, s眉rd眉r眉lebilir ve bilimsel verilere dayal谋 politikalar 眉retmesi b眉t眉n b枚lge akt枚rlerinin faydas谋nad谋r." ifadelerini kulland谋.
- T眉rkmenistan do臒al gaz rezervinde d眉nyada 4. s谋rada
Gaz 陌hra莽 Eden 脺lkeler Forumu'nun (GECF) "2050 G枚r眉n眉m" raporuna g枚re, T眉rkmenistan 13,9 trilyon metrek眉pl眉k do臒al gaz rezerviyle d眉nyada 4. 眉lke konumunda bulunuyor.
2010'da y谋ll谋k 40 milyar metrek眉p do臒al gaz 眉reten T眉rkmenistan, 眉retim kapasitesini her ge莽en g眉n art谋rd谋. 脺lkenin y谋ll谋k 眉retimi 2019'da 63,2, 2020'de 66, 2021'de 79,3, 2022'de 78,3, 2023'te ise 80,6 milyar metrek眉pe 莽谋kt谋.
Rapora g枚re T眉rkmenistan'谋n y谋ll谋k do臒al gaz 眉retimini 2050'ye kadar 110 milyar metrek眉pe 莽谋karmas谋 枚ng枚r眉l眉yor.
T眉rkmenistan'da 眉retilen gaz谋n yakla艧谋k 35 milyar metrek眉p眉 眉lke i莽inde t眉ketilirken, 40 milyar metrek眉p眉 脟in'e, kalan k谋sm谋 ise Rusya, 脰zbekistan ve 陌ran 眉zerinden Azerbaycan'a ihra莽 ediliyor. Do臒al gaz 眉retiminin yar谋s谋na yak谋n谋n谋 ihra莽 eden T眉rkmenistan, 脟in'in en b眉y眉k gaz tedarik莽isi konumunda bulunuyor.
脺lkenin tahmini do臒al gaz rezervinin ise 50 trilyon metrek眉pten fazla oldu臒u hesaplan谋yor.
- T眉rkmenistan boru hatlar谋yla gaz ihracat谋n谋 art谋rmaya 莽al谋艧谋yor
T眉rkmen gaz谋n谋 脰zbekistan, K谋rg谋zistan, Tacikistan 眉zerinden 脟in'e ula艧t谋ran 4 a艧amal谋 Orta Asya-脟in Boru Hatt谋 2009'da faaliyete girdi. Halihaz谋rda A,B ve C a艧amalar谋 aktif olan hatt谋n kapasitesi y谋ll谋k 55 milyar metrek眉p gaz谋n 脟in'e ula艧mas谋na imkan tan谋yor. Hatt谋n son a艧amas谋 olan 35 milyar metrek眉p kapasiteli "D" k谋sm谋n谋n ise 2030'lara do臒ru faaliyete girmesi ve hatt谋n toplam kapasitesinde 30 milyar metrek眉p art谋艧 sa臒lamas谋 hedefleniyor.
Do臒al gaz ticaretinde alternatif boru hatt谋 projeleri 眉zerinde 莽al谋艧malar yapan T眉rkmenistan, in艧aat谋 son a艧amaya gelen 1814 kilometrelik T眉rkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) Do臒al Gaz Boru Hatt谋 眉zerinden gelecekte Afganistan, Pakistan ve Hindistan'a y谋ll谋k 33 milyar metrek眉p gaz satmay谋 hedefliyor.
Do臒al gaz 眉retimini ve ihracat谋n谋 art谋rmaya y枚nelik 莽abalar谋n谋 s眉rd眉ren T眉rkmenistan, 2019'da y谋ll谋k 5,5 milyar metrek眉p gaz sat谋艧谋 i莽in Rusya ile 5 y谋ll谋k anla艧ma imzalad谋. 2021'de yap谋lan swap anla艧mas谋 莽er莽evesinde ise 陌ran 眉zerinden Azerbaycan'a y谋ll谋k yakla艧谋k 2 milyar metrek眉p gaz sat谋艧谋 ger莽ekle艧tiriyor. Azerbaycan'谋n ge莽en y谋l T眉rkmenistan'dan gaz ithalat谋 1,5 milyar metrek眉p oldu.