Ankara
Suriye'de yeni d枚nemde enerji, 枚ncelikli ihtiya莽 olarak 枚ne 莽谋karken ambargolar谋n kalkmas谋 ve petrol kaynaklar谋n谋n de臒erlendirilmesi 枚nemli konular aras谋nda yer al谋yor.
Suriye'deki 61 y谋ll谋k Baas rejiminin devrilmesinin ard谋ndan 眉lkede 2011'den bu yana ciddi hasar g枚ren enerji sekt枚r眉n眉n yeniden canland谋r谋lmas谋 枚nem ta艧谋yor. 脺lkede hayat谋n normalle艧meye ba艧lamas谋yla birlikte ilk ihtiya莽 elektrik ve yak谋t olarak g枚ze 莽arp谋yor.
ABD Enerji 陌daresi verilerine g枚re, 2012'de yakla艧谋k 9 bin megavat d眉zeyinde bulunan elektrik kapasitesi i莽 sava艧ta b眉y眉k zarara u臒rad谋.
脺lkede yakla艧谋k 13 y谋l s眉ren i莽 sava艧 boyunca 39 enerji tesisinden 15'i tamamen tahrip olurken, 10'u ise k谋smen zarar g枚rd眉. Elektrik altyap谋s谋 ve iletim hatlar谋n谋n yar谋dan fazlas谋 devre d谋艧谋 kald谋. Elektrik sekt枚r眉n眉n do臒rudan 40 milyar dolar, dolayl谋 olarak ise 80 milyar dolar tutar谋nda zarara u臒rad谋臒谋 hesaplan谋yor.
Elektrik 眉retimi de kaynak yetersizli臒i bak谋m谋ndan 枚nemli bir sorun olarak 枚ne 莽谋k谋yor. 脺lkede yenilenebilir enerji kaynaklar谋n谋n kullan谋m谋 i莽in 2021'de 莽谋kar谋lan kanunla g眉ne艧 ve r眉zgar potansiyelinin de臒erlendirilmesi ama莽land谋 ancak 100 megavatl谋k kurulu g眉ne艧 enerjisi kapasitesi devreye al谋nabildi.
脺lkenin g眉ne艧 enerjisi potansiyeline y枚nelik kapsaml谋 bir 莽al谋艧ma bulunmasa da Suriye, bulundu臒u co臒rafi konum itibar谋yla y眉ksek g眉ne艧 谋艧谋n谋m谋na sahip ve 眉lkenin y谋ll谋k g眉ne艧li g眉n say谋s谋 300'眉 buluyor.
D眉nyan谋n 枚nde gelen teknik sa臒lay谋c谋lar谋 platformlar谋ndan ScienceDirect'in yapt谋臒谋 莽al谋艧maya g枚re, Suriye'nin 80 bin megavatl谋k r眉zgar enerjisi potansiyeli bulunuyor.
- Suriye'de petrol rezervi 7 milyar varil d眉zeyinde
Suriye'nin ispatlanm谋艧 petrol rezervlerinin yakla艧谋k 7 milyar varil seviyesinde oldu臒u hesaplan谋yor.
T眉rkiye Enerji Stratejileri ve Politikalar谋 Ara艧t谋rma Merkezi (TESPAM) raporuna g枚re, 眉lkenin petrol ve gaz ku艧a臒谋, ke艧fedilmi艧 sahalar 谋艧谋臒谋nda Suriye'nin kuzeydo臒usundan ba艧layarak, g眉neybat谋s谋na do臒ru devam ediyor. Petrol rezervleri ve potansiyeli a莽谋s谋ndan en 莽ok dikkat 莽eken Haseke, Deyrizor vilayetleri olurken, Rakka'da da nispeten k眉莽眉k olmakla birlikte ke艧fedilmi艧 petrol ve gaz sahalar谋 bulunuyor.
Halep ve bat谋s谋nda ise sondaj neticesinde petrol emaresine rastlanm谋艧 kuyular bulunuyor. Suriye'nin gaz 眉retiminin 枚nemli bir k谋sm谋n谋 sa臒layan Humus da en b眉y眉k gaz kaynaklar谋na sahip olan b枚lge olarak dikkati 莽ekiyor.
Rapora g枚re, Haseke civar谋nda 4'眉 kondensat-gaz sahas谋 olmak 眉zere toplam petrol e艧de臒eri rezervi 1,3 milyar varile ula艧an 12 saha bulunuyor. Kam谋艧l谋-Malikiye aras谋nda ise biri kondensat-gaz olmak 眉zere 25 sahada yakla艧谋k 4,5 milyar varil petrol e艧de臒eri rezerv oldu臒u tahmin ediliyor. Deyrizor b枚lgesinde ise toplamda 12 sahada 1,1 milyar varil petrol e艧de臒eri rezerv oldu臒u hesaplan谋yor.
脺lkede g眉nl眉k petrol 眉retimi ise ABD Enerji 陌daresinin raporlar谋na g枚re, i莽 sava艧 枚ncesi d枚nemde 2008-2010 y谋llar谋nda ortalama 400 bin varile ula艧an g眉nl眉k petrol 眉retimi 2015'te 25 bin varile kadar geriledi.
Suriye'de gaz ve petrol kaynaklar谋 bak谋m谋ndan kendine yeterli olsa da petrol kaynaklar谋n谋n 莽o臒unlu臒u ter枚r 枚rg眉tlerinin elindeki b枚lgelerde bulunuyor.
- Suriye 5 y谋lda g眉nl眉k 1 milyon varil petrol 眉retimine ula艧abilir
TESPAM Ba艧kan谋 O臒uzhan Akyener, AA muhabirine, 眉lkenin petrol potansiyelinin de臒erlendirilmesi i莽in sahalar谋n y眉zde 80'ini elinde bulunduran ter枚r 枚rg眉tlerinin b枚lgeden temizlenmesi gerekti臒ini s枚yledi.
Akyener, "Bu ger莽ekle艧tirildikten sonra, devlet kurma s眉recinde petrolle alakal谋 mevzuatlar, lisanslama s眉re莽leri, 眉retim s眉re莽leri, bunlar谋n hepsinin planlanmas谋 gerekiyor. Bu planlamalar yap谋ld谋ktan sonra b枚lgede ruhsatlar谋n belli 艧irketlerle payla艧谋larak, o 艧irketlerin operat枚rl眉臒眉nde 眉retime al谋nmas谋 gerekiyor. " ifadelerini kulland谋.
Bu s眉re莽 sonras谋nda ihracat rotalar谋n谋n T眉rkiye 眉zerinden y眉r眉t眉lmesi durumunda b眉y眉k yat谋r谋mlara ihtiya莽 duymadan g眉nl眉k petrol 眉retiminin 150-200 bin varile ula艧abilece臒ini aktaran Akyener, 艧unlar谋 kaydetti:
"Yeni sahalar谋n 眉retime al谋nmas谋yla 枚n眉m眉zdeki 5 y谋l i莽inde Suriye'nin 1 milyon varil g眉nl眉k 眉retim potansiyeline eri艧ebilece臒ini tahmin ediyoruz. Bunun i莽in mevcut sahalar谋n rehabilitasyonunu yap谋lmas谋, 眉retime al谋nmayan sahalar谋n 眉retime al谋nmas谋, yat谋r谋m yap谋lmas谋, boru hatlar谋n谋n d枚艧enmesi gibi s眉re莽lerin arka arkaya izlenmesi gerekiyor."
Akyener, Avrupa Birli臒i ve ABD'nin Esed rejimi d枚neminde Suriye'nin ba艧ta petrol end眉strisi olmak 眉zere enerji sekt枚r眉n眉 hedef alan yapt谋r谋mlar谋na de臒inerek, 艧枚yle devam etti:
"Suriye'deki yeni h眉k眉metle bir莽ok bat谋l谋 devlet temas kurmaya ba艧lad谋. Ambargolar zaten kalkacakt谋r ama ambargolar kalmasa da T眉rkiye her 艧ekilde bunun sat谋艧谋yla ilgili bir f谋rsat olu艧turabilecektir. Bu f谋rsat谋n olu艧turulmas谋, Suriye'deki petrol眉n de臒erlendirilmesi noktas谋nda en 枚nemli husus, bu i艧in T眉rkiye ile birlikte s眉rd眉r眉lmesi. Petrol眉 nereden nereye, nas谋l ta艧谋yacaks谋n谋z? T眉rkiye, b枚lgedeki en 枚nemli pazar ayn谋 zamanda. Lazkiye'ye do臒ru uzanan bir petrol boru hatt谋 s枚z konusu olabilir ama en mant谋kl谋 olan ve s眉reci en h谋zl谋 ilerletilebilmenin yolu bu petrol眉n T眉rkiye'ye getirilmesi, T眉rkiye'deki rafinelerde i艧lenmesi, bir k谋sm谋n谋n 眉r眉ne d枚n眉艧t眉r眉lmesi, Suriye'nin enerji a莽l谋臒谋n谋n ivedi 艧ekilde giderilmesi. Suriye'de dizel ve benzin bulmak bile zor. Bunlar谋 yapt谋ktan sonra ad谋m ad谋m belki T眉rkiye'ye sistemin ba臒lanarak Ceyhan'a indirilmesi, buradan petrol naklinin de臒erlendirilmesi daha h谋zl谋 ve daha pratik bir opsiyon olacakt谋r."
Suriye'nin petrol gelirlerine ili艧kin hesaplamalar谋 aktaran Akyener, 眉lkenin g眉nl眉k petrol 眉retiminin gelecek 5 y谋lda 1 milyon varile 莽谋kmas谋 durumunda yakla艧谋k yar谋s谋n谋n yat谋r谋m maliyetine gidece臒ini, y谋ll谋k 21-22 milyar milyar dolar gelir elde edebilece臒ini hesaplad谋klar谋n谋 ifade etti.
Akyener, "Bu da k眉resel oyuncular谋n i艧tah谋n谋 kabartmayacak kadar k眉莽眉k ama orada devleti yeniden in艧a edecek kadar b眉y眉k bir rakamd谋r. Bu s眉re莽te ba艧谋ndan sonuna kadar her t眉rl眉 ince detay谋 T眉rk firmalar谋 Suriye'de y眉r眉tebilir, Suriye'ye katk谋 sa臒layabilir." de臒erlendirmesinde bulundu.