Ankara
K眉resel enerji ihtiyac谋n谋n y眉zde 10'undan fazlas谋n谋 kar艧谋layan n眉kleer enerji alan谋nda santral g眉venli臒i giderek 枚nem kazan谋rken, T眉rkiye de bu alanda yeni projelere imza at谋yor.
Bu kapsamda 陌stinye 脺niversitesinde n眉kleer reakt枚rlerin termal g眉c眉n眉 枚l莽en sistemlere ek olarak yeni bir g眉venlik projesi geli艧tirildi.
陌stinye 脺niversitesi 脰臒retim 脺yesi Prof. Dr. Serta莽 脰zt眉rk, AA muhabirine yapt谋臒谋 a莽谋klamada, Akkuyu N眉kleer G眉莽 Santrali (NGS) 枚ncelikli olmak 眉zere, t眉m n眉kleer santrallerde kullan谋labilecek 枚nemli bir g眉venlik projesine imza att谋klar谋n谋 belirtti.
N眉kleer g眉莽 santrallerinde, uranyum veya pl眉tonyum gibi a臒谋r 莽ekirdeklere n枚tron 莽arpmas谋 ve bunlar谋n daha hafif 莽ekirdeklere b枚l眉nmesiyle enerji 眉retildi臒ini anlatan 脰zt眉rk, bu s眉re莽te "n枚trino" ad谋 verilen maddenin a莽谋臒a 莽谋kt谋臒谋n谋 s枚yledi.
脰zt眉rk, Akkuyu NGS'nin 莽ekirde臒inin yak谋n谋na yerle艧tirilecek "n枚trino detekt枚r眉" ile reakt枚r眉n termal g眉c眉ne ili艧kin e艧 zamanl谋 ve ba臒谋ms谋z bilgi elde edilebilece臒ini dile getirerek, "Bu da n眉kleer g眉venlik a莽谋s谋ndan ek bir sistemin olu艧turulmas谋na olanak sa臒layacak. Projeyle, santralin termal g眉c眉 hakk谋nda sistemin verdi臒i rakamlar haricinde reakt枚r d谋艧谋nda bunu g枚zlemleyerek, reakt枚r眉n termal g眉c眉nde bir yanl谋艧 hesaplama olmas谋, sistemsel bir hata geli艧mesi, termal g眉莽te b眉y眉k dalgalanmalar olmas谋 gibi istenmeyen durumlarda 莽apraz kontrol yap谋lm谋艧 olacak." diye konu艧tu.
Geli艧tirdikleri projenin kompakt ve ta艧谋nabilir bir yap谋da oldu臒unu, veri analizi i莽in de yapay zeka kullan谋laca臒谋n谋 anlatan 脰zt眉rk, "N眉kleer reakt枚rden gelen n枚trinolar谋n detekt枚rle etkile艧im sinyallerini 枚l莽meyi ama莽l谋yoruz fakat g枚ky眉z眉nden gelen kozmik 谋艧谋n radyasyonu da detekt枚r眉m眉zde sinyaller olu艧turuyor. Yapay zeka ile ikisini birbirinden ayr谋艧t谋r谋p temiz bilgi elde edebiliyoruz." dedi.
脰zt眉rk, detekt枚r眉n toplam hacminin 0,1 metrek眉p, a臒谋rl谋臒谋n谋n ise yakla艧谋k 200 kilogram oldu臒u belirterek 艧枚yle devam etti:
"脟al谋艧mam谋zda gadolinyum katk谋l谋 plastik yap谋da sintilat枚rler kullanaca臒谋z. Bu sintilat枚rler par谋ldayan par莽ac谋k detekt枚rleridir. Bir par莽ac谋k plastik sintilat枚r眉n i莽inden ge莽ti臒inde mavi veya ye艧il renkte 谋艧谋k yayar. Biz de bu 谋艧谋臒谋 belirleyerek par莽ac谋臒谋n 枚zellikleri, enerjisi gibi baz谋 i艧imize yarayacak bilgilere ula艧m谋艧 oluyoruz. Bu yakla艧谋m, literat眉rde ve kullan谋lan mevcut teknolojiler aras谋nda ilk olacak. Gadolinyum katk谋l谋 sintilat枚rlerin d眉nyada ticari sat谋艧谋 bulunmuyor ve bunun 眉lkemizde 眉retilmesi yenilik莽i ve 枚zg眉n plastik sintilat枚rlerin yerli olarak 眉retilmesinin 枚n眉n眉 a莽acak."
- "Projeyi hayata ge莽irmek i莽in 10 milyon liraya ihtiya莽 var"
脰zt眉rk, detekt枚rlerin yap谋s谋nda kullan谋lacak sintilat枚rleri 眉retme 莽al谋艧malar谋n谋 陌stinye 脺niversitesi ve T脺B陌TAK destekli olarak kurduklar谋 艧irket b眉nyesinde yapt谋klar谋n谋, 艧irketin, yurt i莽inde yerli ve milli sintilat枚r 眉reten ve satan ilk 枚zel 艧irket oldu臒unu s枚yledi.
Projeyi hayata ge莽irmek i莽in T眉rkiye Enerji, N眉kleer ve Maden Ara艧t谋rma Kurumuna ba艧vuruda bulunduklar谋n谋 ifade eden 脰zt眉rk, "Bu sistemi 莽al谋艧谋r hale getirmek i莽in yakla艧谋k 10 milyon liraya ihtiyac谋m谋z var. Bu miktar yakla艧谋k olarak 330 bin dolara denk geliyor. Bu da 艧u an bilim camias谋nda projeler i莽in 枚zellikle yurt d谋艧谋nda olduk莽a kabul edilebilir, hatta d眉艧眉k say谋labilecek bir fiyat." diye konu艧tu.
脰zt眉rk, projenin uluslararas谋 alanda n眉kleer silahs谋zlanma konusunda da 枚nemli bir ad谋m olabilece臒ine i艧aret ederek, "脰rne臒in, 陌ran'谋n n眉kleer reakt枚rleri 莽ok fazla 莽al谋艧t谋rmas谋 istenmiyor 莽眉nk眉 n眉kleer reakt枚r 莽al谋艧t谋r谋ld谋臒谋nda ortaya 莽谋kan pl眉tonyumla n眉kleer silah yap谋labiliyor. Dolay谋s谋yla bir 眉lke n眉kleer santralini 莽al谋艧t谋rmad谋臒谋n谋 ve pl眉tonyum 眉retmedi臒ini iddia etti臒inde geli艧tirdi臒imiz sistemle pl眉tonyum 眉retimi ve n眉kleer silah 眉retme 莽abas谋 olup olmad谋臒谋n谋 do臒rulayabiliriz." dedi.