365bet�����������籭

Hacı İsmail Ağa ve Ayşe Sümbül Hanım'ın çocuğu Ahmet, 27 Mart 1822'de Bulgaristan'ın Lofça şehrinde dünyaya geldi.

Lofça'da ilk mektebi bitirdikten sonra Müftü Ömer Efendi'den bazı medrese dersleri alan Ahmet, tahsilini tamamlamak üzere İ���ٲ��Բ��ܱ�'a geldi. Fatih Camisi'nde medrese eğitimine başlayan Ahmet, İ���ٲ��Բ��ܱ�'da öğrenim gördüğü sırada şair Süleyman Fehim Efendi'den Cevdet mahlasını aldı.

Ahmet Cevdet, İslami ilimlerin yanı sıra matematik, astronomi, tarih, coğrafya gibi ilimlerin eğitimi aldı. Aynı yıllarda meşhur olan Murad Molla Tekkesi'ne tatil günlerinde giderek Arapça ve Farsça öğrendi.

22 yaşında kadılığa başladı

Ahmet Cevdet, 22 yaşındayken Rumeli Kazaskerliğine bağlı Permedi kazası kadılığıyla devlet hizmetine başladı. Bundan bir yıl sonra müderris olarak İ���ٲ��Բ��ܱ� camilerinde ders verme hakkını elde eden Ahmet Cevdet, 13 Ağustos 1850'de Meclis-i Maarif Azalığı ve bugünkü adıyla öğretmen okulu olan Darülmuallimin Müdürlüğüne getirildi.

Darülmuallimin Müdürlüğü süresince yeniliklere imza atan, okula giriş ve sınav usullerini yönetmeliklerle belirleyen Ahmet Cevdet, Encümen-i Daniş'e (���������Ա�ı Akademisi) asli üye seçildiği 1851'de Fuat Paşa ile ilk ���������Ա�ı grameri sayılan, üç lisanın (Türkçe, Arapça ve Farsça) gramerini açıklayan "Kavaid-i Osmaniye" adlı eseri hazırladı.

Ahmet Cevdet, 1856'da Galata Kadısı oldu ve o yıl Rabia Adviye Hanım ile evlendi. Çiftin Ali Sedat, Fatma Aliye ve Emine Semiye adını verdikleri çocukları dünyaya geldi.

Mekke Kadılığına 1857'de getirilen ve aynı dönemde devrin kanunlaştırma çalışmalarını yürüten "Meclis-i Ali-i Tanzimat" üyeliğine seçilen Ahmet Cevdet, 1861'de İ���ٲ��Բ��ܱ� Kadılığına terfi etti.

İbn Haldun'un "Mukaddime" eserini tercüme etti

Ahmet Cevdet Efendi, bir süre "Takvim-i Vekayi"yi ıslah için kurulan komisyonun üyesi olarak görev yaptı.

Usta şairin oğlu Ali Sedat Bey yazdığı mantık kitaplarıyla ün yaparken, kızı Fatma Aliye Hanım ise ilk Türk kadın romancı olarak edebiyat tarihine geçti. Şairin diğer kızı Emine Semiyye ise Avrupa'da öğrenim gördükten sonra İ���ٲ��Բ��ܱ�'da öğretmenlik, Selanik'te öğretim müfettişliği yaptı, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nde görev alarak siyasetle ilgilendi.

İbn Haldun'un "Mukaddime" adlı eserinin tercümesini de üstlenen Ahmet Cevdet, teftiş için gönderildiği yurt içi ve yurt dışındaki denetlemelerinde ve ıslah faaliyetlerinde de gösterdiği başarılara bağlı olarak ikinci rütbeden "Nişan-ı Osmani" ile ödüllendirildi.

Başarılarından sonra Sultan Abdülaziz tarafından Şeyhülislamlık makamına getirilmesi beklenen Ahmet Cevdet Efendi, 1866’da ilmiye sınıfından mülkiye sınıfına nakledilerek paşa oldu ve Maraş, Urfa, Zor sancakları ve Adana eyaletinin birleştirilmesiyle oluşturulan Halep valiliğine tayin edildi.

Devrin önde gelen fıkıh alimleriyle "Mecelle"yi kaleme aldı

Ahmet Cevdet Paşa, iki yıl süren bu görevi sırasında yeni valiliğin teşkilatlanmasını gerçekleştirdi ve 1868’de yeni kurulan "Divan-ı Ahkam-ı Adliye"ye (Danıştay) başkan tayin edildi.

Bu vazifede adliye ve hukuk sistemini devrin ihtiyaçlarına göre düzenlemeye çalışan Ahmet Cevdet Paşa'ya şöhret kazandıran gelişmelerden biri de Hanefi fıkhına dayalı bir kanun kitabının hazırlanması gerektiği düşüncesini ortaya atması oldu.

Bu düşüncesi kabul edilen mütefekkirin başkanlık etmeye başladığı, devrin önde gelen fıkıh alimlerinin de yer aldığı Babıali'de teşkil edilen "Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye Cemiyeti", "Mecelle"nin ilk 4 kitabını yayımladı.

Mecelle'nin hazırlandığı sürede her türlü devlet işlerinin kendisine danışıldığı bir merci durumuna gelen Paşa, 1873’te bugünkü adıyla Milli ��ğ���پ��� Bakanlığı olan Maarif Nazırlığına getirildi. Bu tarihten sonra da farklı zamanlarda Adliye, Maarif, Evkaf, Dahiliye, Ticaret ve Ziraat nazırlığı görevlerinde bulundu.

Ünlü şarkiyatçı Bernard Lewis tarafından "dahi hukukçu" olarak nitelendirilen Ahmet Cevdet Paşa, 1880'de Adliye Nazırlığı döneminde ���������Ա�ı’nın ilk modern hukuk fakültesi olan bugünkü adıyla İ���ٲ��Բ��ܱ� Üniversitesi Hukuk Fakültesinin kurulmasında büyük çaba sarf etti. Ahmet Cevdet Paşa, ���������Ա�ı'nın son dönemine tanıklık eden bir aydın olarak bulunduğu her makam ve oturduğu her koltukta ıslah edici ve kural koyucu olarak anıldı.

Ömrü boyunca önemli hizmetlerde bulunan Ahmet Cevdet, 1890'da siyasi ve idari vazifelerden emekliliğe ayrıldı, vaktini çocuklarına ve bilimsel çalışmalarına ayırdı.

Paşa, 26 Mayıs 1895’te Bebek'teki yalısında vefat etti ve cenazesi Fatih Camisi haziresine defnedildi.

Ahmet Cevdet Paşa'nın mezar taşında günümüz Türkçesiyle, "Baki olan O'dur (Allah'tır). Asrımızın İbn-i Kemal gibi bir bilginiydi. Yazık ki yaşamını kaybetti. Şair ve yazardı, geride birçok eser bırakarak kendini üstün sıfatlarla süsledi. Nihayet takdire (ölüme) rıza gösterip Allah diyerek cennete gitmeye karar verdi. Onun ölüm tarihini yazan kalem kırılsın ki Ahmet Cevdet Paşa vefat etti. Sene 1895 gün Pazar" ifadeleri yer alıyor.

Başlıca eserleri

Ahmet Cevdet Paşa'nın başlıca eserleri şöyle:

"Tarih-i Cevdet", "Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa", "Tezakir-i Cevdet", "Ma'ruzat", "Mecelle", "Divançe-i Cevdet", "Kavaid-i Osmaniye", "Belagat-ı Osmaniye - Kavaid-i Türkiye", "Takvim-ül Edvar", "Miyar-ı Sedad", "Adab-ı Sedad fi-ilmi'l-adab", "Hülasatü'l-beyan fi-te'lifi'l Kur'an", "Eser-i Ahd-i Hamidi", "Hilye-i Saadet, Ma'lumat-ı Nafia".