

Nüfus artışıyla birlikte gıda ihtiyacını karşılayabilmek için fazlalaÅŸan üretim sürecinde, gıdalara zarar veren mikroorganizma ve zararlıları uzaklaÅŸtırmak, hastalık etmeni taşıyan zararlıları kontrol etmek amacıyla birçok üründe pestisit adı verilen kimyasal maddeler kullanılıyor.
Birçok türü insan saÄŸlığına ve çevreye zararlı olan bu tarım ilaçlarına alternatif doÄŸal koruyucular geliÅŸtirmek için dünyada ve Türkiye'de çeÅŸitli çalışmalar yapılıyor. Bu amaçla kurulan Nanomik Biyoteknoloji adlı ÅŸirketin üst yöneticisi (CEO) Buse Berber Örçen, AA muhabirine geliÅŸtirdikleri ürünler hakkında bilgi verdi.
Sentetik koruyucuların doÄŸada uzun süre çözünmeden kalarak ekosisteme zarar verdiÄŸini ve özellikle iklim krizinin etkilerinin belirginleÅŸmesiyle beraber dünyada sürdürülebilirlikle ilgili atılan en önemli adımlardan biri olan YeÅŸil Mutabakat ile sentetik pestisit kullanımıyla ilgili kısıtlamalar getirildiÄŸini belirten Örçen, "YavaÅŸ yavaÅŸ ülkemizde de sentetik ve parçalanmayan pestisitler yasaklanmaya baÅŸladı. Haliyle bu yasaklamalar aslında yepyeni bir pazarın doÄŸmasına sebep oldu. Bu pazar da biyopestisit pazarı diye tabir ettiÄŸimiz, biyolojik koruyucuların, tarım zararlılarını engellemek için kullanıldığı ürün grubu." diye konuÅŸtu.
DoÄŸal koruyucu geliÅŸtirme fikrinin ilk tohumlarının, lisans eÄŸitimi sırasında atıldığını anlatan Örçen, "Özellikle sentetik koruyucuların veya gıdaya uygun olmayan sentetik koruyucuların yerini alabilecek doÄŸal çözümler geliÅŸtirmekle alakalı çalışmalar yapmıştık. Daha sonra Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının desteÄŸiyle Nanomik'i kurduk." dedi.
Örçen, ÅŸöyle devam etti:
"Yaptığımız çalışmalardan çıkan ilk sonuçlarla beraber gördük ki geliÅŸtirdiÄŸimiz ürünler sadece paketli gıdaların deÄŸil aynı zamanda meyve sebzelerin de raf ömrünü uzatıyor ve dahası hepimizin aÅŸina olduÄŸu pestisit konusuna da çözüm oluÅŸturabilecek nitelikte güçlü ürünler. Bu sebeple Nanomik, zaman içerisinde gıda sektöründen yavaÅŸ yavaÅŸ tarım kategorisinde de kullanılan sentetik pestisitlere alternatif bir potansiyele sahip oldu. Hatta ÅŸu anda ürünlerimiz sadece gıda ve tarım sektöründe deÄŸil sentetik koruyucuların girdiÄŸi kozmetik, veterinerlik, saÄŸlık, hatta yapı sektörü gibi pek çok sektörde sentetik pestisitleri yerinden etmek için kullanılabilir."
Eczacılık sektöründeki teknoloji kullanıldı
Örçen, ürünlerinin içeriÄŸinin oldukça hassas ve uçucu olan, aynı zamanda oksijenden de etkilenebilen biyolojik moleküllerden oluÅŸtuÄŸunu, ürünlerin geliÅŸtirilmesinde eczacılık sektöründe sık baÅŸvurulan teknolojilerden, bir koruma ve kaplama sistemi olan enkapsülasyon sisteminden faydalandıklarını ve bu anlamda sektörde tek olduklarını vurguladı.
[Nanomik Biyoteknoloji adlı ÅŸirketin üst yöneticisi (CEO) Buse Berber Örçen]
Örçen, enkapsülasyon teknolojisi hakkında ÅŸu bilgileri verdi:
"Bir yaprak yüzeyi düÅŸünün, spreyleme yoluyla kapsülleri yaprağın üzerine uyguluyorsunuz. Uyguladıktan sonra bu kapsüllerin içerisindeki aktif maddeler zamana ve ortam asiditesine baÄŸlı olarak salınmaya ve aktivite göstermeye baÅŸlıyorlar. Salınan aktif madde yaklaşık 5 gün gibi bir etkinlik saÄŸlıyor ama milyonlarca kapsül olduÄŸunu düÅŸünün, sürekli salınmaya devam ettiÄŸi için bitkiyi koruma süresi 15 güne kadar uzayabiliyor. Hatta kontrol grubuna göre meyvenin üzerinde hasat sonrasındaki etkilerini biz 75 güne kadar gözlemleyebiliyoruz ki bu muazzam bir rakam."
Kapsül haline getirmek için kullandıkları malzemenin doÄŸada çok hızlı parçalanan, hatta insanların bile sindirebildiÄŸi bir ürün olduÄŸundan bahseden Örçen, "Mikroplastik kirlenmesi diye yine önemli bir tehdit unsuru var dünyada. Mikroplastiklerin en büyük kaynağı da sentetik koruyucular. O yüzden biz sentetik pestisitlere aslında alternatif yaratıyoruz." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Evde sebze ve meyve yıkamak için de ürün geliÅŸtirdiler
Gıda israfının sadece tarlada deÄŸil markette ve evlerde de gerçekleÅŸtiÄŸini ve bu israfı minimize etmek için tedarik zincirinin farklı noktalarına yönelik ürünler geliÅŸtirdiklerini kaydeden Örçen, ÅŸunları söyledi:
"Hasat öncesinde meyve sebzelerin topraktan gelen veya herhangi bir ÅŸekilde bulaÅŸabilen hastalıklara ve böceklere karşı korunmasını saÄŸlayan biyolojik ürünler geliÅŸtiriyoruz. Burada yaklaşık 4 ürünümüz var. Yıl içinde 3 yeni ürünümüz daha gelecek. Åžu anda hem küfler hem de böceklere karşı koruma saÄŸlayabilen biyoinsektisit ve biyofungisit olarak isimlendirilen ürünlerimiz var. Hemen bunu takiben depolarda küflenmeye karşı kullanılan ürünlerimiz var. Bunun yanında en son çıkardığımız, özellikle pandemiyle beraber aslında insanların aklında önemli bir soru iÅŸareti oluÅŸturan, evde yediÄŸimiz sebze-meyvelerin temizliÄŸinde kullanılabilecek bir yıkama ürünümüz var. Bu ürün hem özellikle yeÅŸil yapraklı ürünlerin raf ömrünü artırıyor hem de yaklaşık 2 dakika gibi bir sürede yüzeydeki virüsler dahil pek çok mikroorganizmayı hızlı bir ÅŸekilde inhibe edebiliyor."
Ürünlerinin, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tüketilebilir, yenilebilir olarak sınıflandırılan grupta yer aldığının altını çizen Örçen, sentetik pestisit kullanan üreticilerin hasattan minimum 2 hafta öncesinde bu pestisiti kullanmayı bırakması gerektiÄŸini fakat geliÅŸtirdikleri gıda koruyucusunun hasattan bir gün önce bile kullanılabildiÄŸini bildirdi.
Belçika ve Orta DoÄŸu-Kuzey Afrika pazarına ihracat yaptıklarını ve önümüzdeki yıl İsrail baÅŸta olmak üzere pek çok farklı ülkeye ihracat yapmaya baÅŸlayacaklarını aktaran Örçen, hedeflerinin bu koruyucuları global ölçekte kullanılır hale getirmek olduÄŸunu vurguladı.
Örçen, biyopestisit pazarına inovasyon getirmek istediklerini, ÅŸu anda sentetik pestisitlerden yaklaşık 20 kat daha etkili bazı moleküller üzerinde çalıştıklarını ve patent çalışmalarını tamamladıktan sonra bu içeriklerin dünyada bir ilk olacağını ifade etti.