365bet体育在线世界杯

Do臒aya Kulak Verin.
Ekolojik gündem, sürdürülebilirlik ve çevre mücadeleleri art谋k cebinizde.

Birle艧mi艧 Milletler (BM), çay谋n tarihi, kültürel ve ekonomik önemi konusunda fark谋ndal谋k olu艧turmak amac谋yla 2019 y谋l谋nda ald谋臒谋 kararla 21 May谋s'谋 Uluslararas谋 Çay Günü kabul etti.

Birle艧mi艧 Milletler G谋da ve Tar谋m Örgütü (FAO) verilerine göre, dünya genelinde 2012-2022 y谋llar谋 aras谋nda çay tüketimi y谋ll谋k yüzde 3,3 artarak 6,5 milyon tona ula艧谋rken, bu tüketimin 3 milyon tonu yani yüzde 46's谋 Çin taraf谋ndan gerçekle艧tirildi.

陌kinci en büyük tüketici olan Hindistan, 2022 y谋l谋nda 1,16 milyon tonla yakla艧谋k yüzde 18'lik paya sahip olurken, onu 250 bin tonla Türkiye, 247 bin tonla Pakistan ve 132 bin tonla Rusya takip etti.

Ki艧i ba艧谋na çay tüketiminde ise Türkiye ilk s谋rada bulunuyor. Çevrim içi istatistik portal谋 Statista verilerine göre y谋lda ki艧i ba艧谋na 3,16 kilogram çay tüketilen Türkiye’yi 2,19 kilogramla 陌rlanda, 1,94 kilogramla Birle艧ik Krall谋k, 1,5 kilogramla 陌ran, 1,38 kilogramla Rusya takip ediyor.

Çay sektörü küçük çiftçiler ve aileleri de dahil olmak üzere 13 milyondan fazla insan谋 destekliyor. Özel iklim gereklili臒i nedeniyle çay üretimi s谋n谋rl谋 alanlarda yap谋labilirken bu üretimin büyük bir k谋sm谋 ayn谋 zamanda en büyük tüketici olan Asya K谋tas谋’nda gerçekle艧tiriliyor.

Yakla艧谋k 29,8 milyon ton olarak gerçekle艧en dünya çay üretiminde ilk s谋rada 14,5 milyon ton ile Çin yer al谋rken, bu ülkeyi yakla艧谋k 6 milyon ton ile Hindistan, 2,3 milyon ton ile Kenya, 1,4 milyon ton ile Sri Lanka ve 1,3 milyon ton ile Türkiye takip ediyor.

"En az yüzde 70 nem gerekiyor"

Uluslararas谋 Çay Günü dolay谋s谋yla AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan Sel谋艧谋k, çay谋n, bölge seçen, uygun 艧artlar olmad谋臒谋nda verim vermeyen bir bitki oldu臒unu söyledi.

Dünyada çay yeti艧tiricili臒inin 0-20 kuzey ve güney enlemleri aras谋nda yap谋ld谋臒谋n谋 ve bu alanlar d谋艧谋ndaki mikroklima alanlarda yeti艧tirilebildi臒ini belirten Sel谋艧谋k, "Ya臒谋艧谋n bol, iklimin s谋cak oldu臒u bölgeler, çay için ideal görülüyor. Ancak y谋ll谋k s谋cakl谋k ortalamas谋n谋n 14 derecenin alt谋na dü艧memesi, ya臒谋艧谋n 2000 milimetreden az olmamas谋, ya臒murun aylara düzenli da臒谋l谋m谋 üretimi destekliyor. Çay yeti艧tirmek için nemin en az yüzde 70 olmas谋 艧art. Çay谋n ekildi臒i yerde s谋cakl谋臒谋n 0’谋n alt谋na dü艧memesi, hatta 5 derecenin alt谋nda olmamas谋 gerekiyor. Üst limit ise 30-40 derece olarak belirleniyor." dedi.

Sel谋艧谋k, kumdan kile kadar birçok asit karakterli toprakta çay yeti艧tirilebildi臒ini, ideal olarak ise süzek ve s谋cak topraklar tercih edildi臒ini aktard谋.

FAO’nun 2024 verilerine at谋fta bulunan Sel谋艧谋k, dünyada çay yeti艧tirilen toplam alan谋n son 5 y谋lda yakla艧谋k yüzde 8 art谋艧 göstererek 2022'de 5,3 milyon hektara ula艧t谋臒谋 ve bunun yakla艧谋k yüzde 64’ünün Çin’de, yüzde 11’inin Hindistan’da bulundu臒u bilgisini payla艧t谋.

Sel谋艧谋k, çay谋n hasat zaman谋n谋n iklim özelliklerine ba臒l谋 de臒i艧ti臒ini; Türkiye, Gürcistan, Japonya gibi ülkelerde may谋s ile ekim aras谋nda, 6 ayda üç sürgün al谋nd谋臒谋n谋, di臒er üretici ülkelerde ise bu aral谋臒谋n 9 ile 12 aya kadar ç谋kabildi臒ini kaydetti.

"En önemli sorun iklim krizi"

Çay üreticileri için iklim krizinin en önemli sorun oldu臒una dikkati çeken Sel谋艧谋k, 艧öyle devam etti:

"Üreticilerin s谋k谋nt谋s谋 hem çay谋n yeti艧me ko艧ullar谋ndaki dalgalanmalardan hem de çay yeti艧tirilen bölgelerin gelece臒ini tahmin edememekten kaynaklan谋yor. Ba艧ta Do臒u Afrika olmak üzere, öngörüler 2050 y谋l谋nda çay yeti艧tirilen alanlar谋n yüzde 55 azalabilece臒ine i艧aret ediyor. Dünya çay üretiminin yüzde 17’sini sa臒layan Kuzey Do臒u Hindistan’da geni艧 ölçekli iklim modellemelerine göre, çay üretiminde 2050 y谋l谋na do臒ru yüzde 40 düzeyinde bir dü艧ü艧 bekleniyor."

Dü艧en nem oranlar谋, kurakl谋k ve 艧iddetli hava olaylar谋ndan kaynakl谋 olarak Çin’in geleneksel çay ürünlerinin kalitesinde ve lezzetinde de臒i艧imler saptand谋臒谋n谋 bildiren Sel谋艧谋k, iklim de臒i艧ikli臒i ve kurakl谋k nedeniyle, 20'inci yüzy谋l谋n ba艧谋ndan bu yana tar谋msal ürünlerdeki genetik çe艧itlili臒in yüzde 75’inin yok oldu臒unu ve tedbir al谋nmazsa kurakl谋k sebebiyle mahsullerden al谋nan verimin yüzde 10 ila 25 dü艧ece臒i uyar谋s谋nda bulundu.

Sadece Çin'de y谋lda 5 milyon tondan fazla çay at谋臒谋 olu艧uyor

Çay üretimi esnas谋nda meydana gelen at谋klardan da bahseden Sel谋艧谋k, "Sadece Çin, y谋lda 5 milyon tondan fazla kesilmi艧 saplar, at谋lm谋艧 yapraklar ve tomurcuklar, üretim sürecinden kaynaklanan at谋klar ve demleme sonras谋 kal谋nt谋lardan olu艧an çay at谋臒谋 üretiyor. Hindistan’da bu rakam y谋ll谋k 190 bin tonu buluyor." diye konu艧tu.

Sel谋艧谋k, çay çöplerinin at谋k olmaktan ç谋kar谋l谋p katma de臒erli malzeme veya ürüne dönü艧türülebildi臒ini, at谋klar谋n organik madde zenginli臒i sayesinde evsel ve endüstriyel kompost üretiminde, kurutulmu艧 çay posas谋n谋n da biyokütle yak谋t谋 olarak veya do臒al antioksidan ve ar谋nd谋r谋c谋 özellikleri sayesinde ev yap谋m谋 cilt ürünlerinde kullan谋labildi臒ini anlatt谋.

Çay üretiminin neden oldu臒u di臒er çevresel etkiler hakk谋nda Sel谋艧谋k, "Bir di臒er s谋k谋nt谋l谋 durum ise çay, yeti艧tirme ko艧ullar谋 nedeniyle hep ayn谋 co臒rafya ve bölgelerde yeti艧tiriliyor a臒谋rl谋kl谋 olarak. Bu durum, bu topraklara sürekli uygulanan ayn谋 tür ilaçlama ve pestisit kullan谋m谋 nedeniyle topraklar谋n zarar görmesine neden oluyor." sözlerini sarf etti.

Üretim k谋sm谋nda yap谋lacak çe艧itli de臒i艧ikliklerin çay endüstrisinin çevresel ayak izini azaltmas谋na ve iklime dayan谋kl谋l谋臒谋n谋n artmas谋na yard谋mc谋 olabilece臒ini i艧aret eden Sel谋艧谋k, bunun için öncelikle topraklar谋 kimyasal gübrelerle bozan ve kirleten çiftçilik uygulamalar谋ndan uzakla艧谋lmas谋 gerekti臒ini dile getirdi.