

İklim deÄŸiÅŸikliÄŸi, nüfus artışı, ormansızlaÅŸma gibi insan kaynaklı çevresel deÄŸiÅŸimler, yaban hayatı varlığını olumsuz etkilerken artan nüfusun barınma ihtiyacını karşılamak için yeÅŸil alanların konut bölgelerine dönüÅŸtürülmesi canlıların yaÅŸam ortamını yok ediyor.
BirleÅŸmiÅŸ Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) verilerine göre, son 25 yılda 2,1 milyar artarak 2022'de 8 milyara ulaÅŸan dünya nüfusunun yüzde 52,2'si kentlerde yaşıyor.
KentleÅŸme ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle birlikte artan hava sıcaklığı faktörlerinin Kuzey Amerika'daki memeli türler üzerinde oluÅŸturduÄŸu baskıya iliÅŸkin ÅžekercioÄŸlu'nun da aralarında bulunduÄŸu çok sayıda araÅŸtırmacı tarafından hazırlanan çalışma Nature Ecology & Evolution dergisinde yayımlandı.
ABD ve Kanada'da 20 ÅŸehirdeki 725 noktaya yerleÅŸtirilen fotokapanlardan elde edilen 20 binden fazla görüntünün incelendiÄŸi çalışmaya iliÅŸkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Utah ve Koç Üniversitelerinde ÖÄŸretim Üyesi olan KuzeyDoÄŸa DerneÄŸi BaÅŸkanı Prof. Dr. ÇaÄŸan ÅžekercioÄŸlu, 37 yerli memeli türe dair veriler topladıklarını belirtti.
Sıcak kentlerde yaşayan hayvanlarda şehirleşmenin negatif etkisinin daha belirgin olduğunu ifade eden Şekercioğlu, şu bilgileri verdi:
"Bu, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkisini artırıyor çünkü ÅŸehirdeki beton ve asfalt ile aÄŸaçların yok edilmesi ısı adası etkisine neden oluyor. Hem daha sıcak hem de sıcağı daha fazla tutan beton ve asfalt adalar yarattık. Memeliler, çoÄŸu faaliyetlerini geceye kaydırdı çünkü insanlardan daha uzak durmak, geceleri daha serin ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle artan ısı adası etkisinden biraz daha uzaklaÅŸmak istiyorlar. Daha kuzeyde ve yeÅŸil ÅŸehirlerde yaÅŸayan hayvanların daha az etkilendiÄŸini gördük ama yine de birçok memeli türü ÅŸehirlerde yaÅŸayamıyor."
"Hayvanların hayatta kalma ihtimali yeÅŸil alan miktarına göre deÄŸiÅŸiyor"
Dünya çapındaki kentleÅŸme hızının yaban hayvanlarının büyük bir kısmını yok ettiÄŸini fakat bu durumun kentlerdeki yeÅŸil alanların miktarına göre deÄŸiÅŸkenlik gösterdiÄŸini kaydeden ÅžekercioÄŸlu, Oslo'da yüzde 68, Singapur'da yüzde 47, Sidney'de yüzde 46, Viyana'da yüzde 45,5, Londra'da yüzde 33 ve New York'ta yüzde 27 olan ÅŸehirlerdeki yeÅŸil alan dağılımının ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô'da yüzde 2,2 olduÄŸu bilgisini paylaÅŸtı.
YeÅŸil alan yüzdesi azaldıkça daha az hayvanın hayatta kalabildiÄŸinin ve pek çok canlı türünün ÅŸehirlerde yaÅŸayamadığının altını çizen ÅžekercioÄŸlu, ÅŸöyle devam etti:
"Åžehirlere uyum saÄŸlayan türler azınlıkta ama ÅŸehirleri çok daha yaÅŸanabilir hale getirebiliriz. Kurt ne yaparsanız yapın ÅŸehirde yaÅŸayamaz ama ÅŸehirde yaÅŸayabilen hayvanların sayısını artırmak için ÅŸehir parklarının alanını artırmak, bitki örtüsünü doÄŸal haliyle korumak, doÄŸal türleri orada yetiÅŸtirmek ve korumak gerekiyor. Gözümüze hoÅŸ gelen ÅŸehir parkları için bazen ekolojik olarak çöl gibi diyebiliriz. BaşıboÅŸ sokak kedileri ve sokak köpeklerinin de sayıları arttıkça, özellikle ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô gibi büyükÅŸehirlerde zaten çok az kalmış olan yeÅŸil alanlar, yaban hayatı için ölüm tuzakları, ekolojik tuzaklar haline geliyor. Özellikle kediler, yeÅŸil alanlara gelen kuÅŸları avlıyor. Köpekler de tavÅŸan, karaca, sincap gibi memelileri. Kedi ve köpeklerin her yıl yüz milyonlarca belki de milyarlarca yabani hayvan bireyini yok ettiklerini tahmin ediyorum."
ABD'de kurt ve daÄŸ aslanlarının yok edilmesi sonucu otobur canlılar olan geyiklerin popülasyonunda artış yaÅŸandığından, böylelikle soyu tehlike altındaki bitki türlerinin fazla miktarda tüketildiÄŸinden bahseden ÅžekercioÄŸlu, bir bitki veya hayvan türünün yok edilmesinin o tür tarafından avlanan veya onunla rekabete giren baÅŸka bir türün sayısında artışa yol açarak salgın hastalık riski doÄŸurabileceÄŸi uyarısında bulundu.
Aşırı sıcakta hareketlerini kısıtlayan hayvanlar beslenme sıkıntısı yaşıyor
İklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin bir sonucu olarak artan hava sıcaklıklarının hayvanlar üzerindeki etkisine de deÄŸinen ÅžekercioÄŸlu, "Birçok hayvan türü aşırı sıcakta direkt sıcak ÅŸokundan hayatını kaybedebiliyor. Aktivitelerini azaltıyorlar çünkü çok sıcak zamanlarda hareket edemiyorlar ve beslenme süreleri de azalıyor, dağılımları deÄŸiÅŸiyor. Bu hayvanlar ÅŸehirde yaşıyorsa bu hayvanlar ve daracık bir yeÅŸil alana sıkışıp kalmışlarsa küresel ısınma ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkisiyle gidecek yerleri yoksa o alanda komple yok oluyorlar." diye konuÅŸtu.
İklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkilerinin devam etmesi halinde yüzyılın sonuna kadar Amazon YaÄŸmur Ormanlarının büyük bir kısmının yaÄŸmur ormanı statüsünden çıkarak Afrika'daki gibi açık ve kurak savanalara dönüÅŸmesinin beklendiÄŸini aktaran ÅžekercioÄŸlu, böyle bir durumla karşılaşılması halinde Amazon YaÄŸmur Ormanlarına has yüzlerce kuÅŸ türünün savanada hayatta kalamayarak yok olabileceÄŸini bildirdi.
Yaban hayvanlarının kentleÅŸme ve artan hava sıcaklıklarına karşı korunması için yeÅŸil alanların miktarının artırılması gerektiÄŸini vurgulayan ÅžekercioÄŸlu, sözlerini ÅŸöyle tamamladı:
"Milli parklarımız Türkiye yüzölçümünün sadece yüzde 1,6'sını kaplıyor ve korunan alanların artırılması lazım. Dünya korunan alan ortalaması yüzde 17 ve 2030'a kadar dünya karasal yüzölçümünün yüzde 30'unun korunan alanlar kapsamına alınması hedefleniyor birçok ülke tarafından. Fosil yakıtların tamamen bırakılması gerekiyor. Yarın bırakamayız ama sistematik bir ÅŸekilde Türkiye'nin çok güçlü potansiyeli olan güneÅŸ ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına komple geçmemiz ve kiÅŸisel anlamda tüketimimizi bilinçli ÅŸekilde azaltmamız gerekiyor."