365bet体育在线世界杯

Küresel 谋s谋nman谋n, canl谋lar谋n yay谋l谋m alanlar谋n谋n geni艧lemesine etkisi hakk谋nda AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan Ondokuz May谋s Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Entomoloji Ana Bilim Dal谋 Ba艧kan谋 Prof. Dr. 陌zzet Akça, yaz aylar谋nda özellikle sivrisinek, meyve sine臒i, kahverengi kokarca ve kene gibi zararl谋 türlerin art谋艧谋nda, s谋cakl谋klar谋n belirleyici rol oynad谋臒谋n谋 söyledi.

Artan s谋cakl谋klar谋n, bu türlerin üreme döngüsünü h谋zland谋rd谋臒谋n谋, bunun da y谋l içinde daha fazla nesil vermelerine ve say谋lar谋n谋n artmas谋na yol açt谋臒谋n谋 kaydeden Akça, ayr谋ca böceklerin geli艧im süresinin ciddi ölçüde k谋sald谋臒谋n谋, normalde 30-35 günde geli艧en bir türün, s谋cakl谋臒谋n etkisiyle 7–10 gün içinde geli艧ip ço臒alabildi臒ini anlatt谋.

Akça, 艧öyle devam etti:

"Bir kene türünün 15-20 derecelik ortamda geli艧im süresi 3 aya kadar uzayabilirken, 25 dereceyi a艧an s谋cakl谋klarda süre yaln谋zca birkaç güne dü艧ebiliyor. Bu durum, türlerin y谋ll谋k nesil say谋s谋n谋 katlayarak art谋r谋yor, y谋lda 2 kez nesil vermesi beklenirken 6-8 nesle kadar ç谋kabiliyor. S谋cakl谋k art谋艧谋, türlerin co臒rafi da臒谋l谋m谋n谋 etkileyerek daha önce görülmedikleri bölgelere yay谋lmalar谋n谋 sa臒l谋yor. 陌stilac谋 türler bu dinamikten güç alarak ekosistemler üzerinde bask谋 kuruyor, hem tar谋msal verimlilik hem de halk sa臒l谋臒谋 aç谋s谋ndan ciddi tehdit olu艧turuyor."

"Tek seferde 5 bine kadar yumurta b谋rakabiliyor"

Kenelerin s谋cakl谋kla daha fazla alana yay谋ld谋臒谋 uyar谋s谋nda bulunan Akça, özellikle K谋r谋m Kongo Kanamal谋 Ate艧i (KKKA) gibi ölümcül hastal谋klar ta艧谋yan Hyalomma cinsi kenelerin tek seferde 5 bine kadar yumurta b谋rakabildi臒ini bunun da potansiyel tehditleri art谋rd谋臒谋n谋 i艧aret etti.

Yaz aylar谋nda say谋lar谋 artan zararl谋 türlere kar艧谋 bireysel tedbirlerin büyük önem ta艧谋d谋臒谋na dikkati çeken Akça, "Kene gibi zararl谋lar谋n vücuda tutunmas谋n谋 önlemek için aç谋k renkli, mümkünse beyaz ve uzun kollu, kapal谋 k谋yafetler tercih edilmeli. Bu, kenelerin daha kolay fark edilmesini sa臒lar. Ye艧il alanlarda yere do臒rudan oturulmamal谋, çimenlik alanlarda uzun süre kal谋nmamal谋. Kene tutunmalar谋 genellikle gözle görülür yerlerde olmaz. Ense, kulak arkas谋, koltuk alt谋, kas谋k gibi bölgeler dikkatle kontrol edilmeli. Kenenin yap谋s谋 gere臒i kendi imkanlar谋n谋zla vücudunuzdan ç谋karman谋z mümkün de臒il. Ayr谋ca ç谋karmaya çal谋艧t谋臒谋n谋z bu tür kusmaya ba艧layarak sa臒l谋臒谋n谋z谋 tehdit edebilir. 艦üpheli durumda en yak谋n sa臒l谋k kurulu艧una ba艧vurulmal谋." dedi.

Akça, 艧ehirde yayg谋nla艧an türlerden biri olan kahverengi kokarcan谋n, ta艧谋mac谋l谋k yoluyla kent merkezlerine kadar ula艧t谋臒谋n谋, evlerde bulunan saks谋 türleri dahil 300'ün üzerinde bitkiyle beslenebildikleri için aç kalmayarak h谋zla ço臒ald谋klar谋n谋 aktard谋.

Kahverengi kokarcalar谋n sonbaharda evlere girerek mobilyalar谋n görünmeyen yerlerinde saklan谋p k谋艧谋 geçirdiklerine de臒inen Akça, bu tür zararl谋lara kar艧谋 evlerde tar谋m ilac谋 kullan谋lmamas谋, Tar谋m ve Orman Bakanl谋臒谋 ya da Sa臒l谋k Bakanl谋臒谋 onayl谋 biyosidal ürünlerle mücadele edilmesi gerekti臒inin alt谋n谋 çizdi.

"Akreplerin ya艧am alanlar谋 kuzeye do臒ru geni艧liyor"

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Ala艧ehir Meslek Yüksekokulu Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü Organik Tar谋m Program谋 Ö臒retim Üyesi Prof. Dr. Ersen Ayd谋n Ya臒mur, küresel 谋s谋nma iklim de臒i艧ikli臒iyle habitatlar谋n kuzeye do臒ru geni艧ledi臒ini, baz谋 akrep türlerinin de yava艧 bir 艧ekilde kuzeye do臒ru yay谋labilece臒ini, henüz Türkiye'ye bu 艧ekilde yay谋lm谋艧 bir tür bulunmasa da baz谋 türlerin insanlar taraf谋ndan yeni habitatlara ta艧谋nabildi臒ini belirtti.

Ya臒mur, "Is谋nmayla birlikte hayvanlar daha önce ya艧amad谋klar谋 kuzey bölgelere yay谋labiliyor. Ancak bu göç de臒il, ya艧am alan谋n谋n geni艧lemesi." diye konu艧tu.

Baz谋 bölgelerde görülen dönemsel akrep art谋艧lar谋n谋n her zaman küresel 谋s谋nmayla ili艧kilendirilemeyece臒inden bu art谋艧lar谋n ya臒谋艧, s谋cakl谋k ve böcek bollu臒u gibi mevsimsel nedenlerle de olabilece臒inden bahseden Ya臒mur, 艧u de臒erlendirmelerde bulundu:

"Türlerin, 谋s谋nman谋n artmas谋 sonucunda de臒i艧en g谋da, rekabet ve bar谋nma gibi faktörlere nas谋l tepki verece臒ini bilmiyoruz, baz谋 endemik türler da臒lar谋n yüksek kesimlerindeki nemli habitatlarda ya艧amlar谋n谋 sürdürüyor ve bu alanlar bir süre daha korunabilir. 艦u anda bir 艧ehirde ya da köyde görülen akrep art谋艧谋n谋 do臒rudan küresel 谋s谋nmayla ili艧kilendirmek mümkün de臒il; bu durum mevsimsel ya臒谋艧, dönemsel s谋cakl谋k de臒i艧iklikleri ve besin bollu臒u gibi k谋sa vadeli etkenlerle de aç谋klanabilir çünkü küresel 谋s谋nma yava艧 ilerleyen uzun vadeli ve kendisini besleyen bir süreçtir. Küresel 谋s谋nmayla s谋cakl谋k y谋lda ortalama 0,01 derece art谋yor. Bu yava艧 ama tehlikeli bir süreç ve 50 y谋l içinde habitatlar谋n ciddi 艧ekilde de臒i艧mesi bekleniyor."

"K谋rsal alanlara do臒ru yay谋lan yerle艧imler y谋lanlar谋n ya艧am alanlar谋n谋 daralt谋yor"

Herpetolog Dr. Batuhan Yaman Yak谋n, iklim de臒i艧ikli臒inin y谋lanlar谋n ya艧am alanlar谋n谋 ve davran谋艧lar谋n谋 do臒rudan etkiledi臒ini, çevresel s谋cakl谋k art谋艧谋n谋n hem türlerin yay谋l谋m谋n谋 de臒i艧tirdi臒ini hem de insanlarla kar艧谋la艧ma olas谋l谋臒谋n谋 art谋rd谋臒谋n谋 kaydetti.

Y谋lanlar谋n, vücut s谋cakl谋klar谋n谋 d谋艧 ortama ba臒l谋 düzenleyen ektoterm canl谋lar olduklar谋ndan bahseden Yak谋n, 艧u bilgileri payla艧t谋:

"Hava s谋cakl谋klar谋ndaki de臒i艧iklikler y谋lanlar谋n çiftle艧me dönemlerini kayd谋rabiliyor. Bunun insanlar谋n do臒ada aktif oldu臒u zamanlara denk gelmesi kar艧谋la艧ma olas谋l谋臒谋n谋 art谋r谋yor. 陌nsan nüfusunun art谋艧谋yla k谋rsal alanlara do臒ru yay谋lan yerle艧imler y谋lanlar谋n ya艧am alanlar谋n谋 daralt谋yor. Y谋lanlar, insanlar kadar kolay yer de臒i艧tiremez. Bu nedenle ya habitatlar谋na uyum sa臒lamaya çal谋艧谋yorlar ya da daha sakin bölgelere yöneliyorlar. Ancak bu süreçte insanla kar艧谋la艧ma olas谋l谋klar谋 da art谋yor."

Yak谋n, ayr谋ca yerle艧im alanlar谋na yak谋n bölgelerde y谋lanlar谋n görülmesinin ba艧l谋ca nedeninin g谋da kaynaklar谋 oldu臒unu, çöp alanlar谋, tah谋l depolar谋, kümes hayvanlar谋 ve kemirgen yo臒unlu臒unun y谋lanlar谋 bu alanlara çekti臒ini, bunun do臒rudan sald谋r谋 olmad谋臒谋n谋 ifade etti.

Yak谋n, y谋lanlarla kar艧谋la艧ma durumuna kar艧谋 al谋nabilecek önlemleri 艧öyle s谋ralad谋:

"Uzun otlar, çal谋l谋klar temizlenmeli, odun ve ta艧 y谋臒谋nlar谋 d谋艧ar谋da b谋rak谋lmamal谋. Pikniklerde kapal谋 ayakkab谋 ve uzun pantolon tercih edilmeli. Geceleri do臒ada yap谋lan faaliyetlerde daha dikkatli olunmal谋. Kar艧谋la艧malarda en do臒ru davran谋艧 uzak durmak çünkü y谋lanlar insan谋 tehdit olarak alg谋lad谋臒谋nda savunmaya geçebilir. Y谋lan谋 dürtmek, ta艧 atmak veya sosyal medyada görüntülemek amac谋yla rahats谋z etmek iki taraf için de risklidir. Belediye, itfaiye veya Do臒a Koruma ve Milli Parklar gibi kurumlardan destek istenmeli."

Y谋lanlar谋n do臒rudan insan sa臒l谋臒谋n谋 tehdit etmediklerini, ekosistemde denge sa臒layan önemli canl谋lar olduklar谋n谋 vurgulayan Yak谋n, türün özellikle kemirgen popülasyonunu kontrol etti臒ini, a艧谋r谋 艧ekilde öldürülmelerinin ekosistem dengesini bozabilece臒ini sözlerine ekledi.