365bet体育在线世界杯

Küresel ortalama deniz seviyesi, 1901-2018 y谋llar谋nda yakla艧谋k 20 santimetre yükselirken 1901-1990'da 1,4 milimetre olan y谋ll谋k ortalama art谋艧, 2006-2018'de 3,7 milimetreye, 2023'te ise 4,5 milimetreye ula艧t谋. Deniz seviyesinin yükselmesine neden olan birçok faktör bulunuyor. Buzullar谋n ve buz tabakalar谋n谋n erimesi, bunlar谋n aras谋nda en bask谋n etken gösteriliyor.

Bilim dergisi Nature'da yay谋mlanan çal谋艧maya göre, deniz seviyesinin yükselmesindeki en büyük etken küçük da臒 buzullar谋 ve buz tabakalar谋. 2006-2018 döneminde buz tabakalar谋n谋n deniz seviyesindeki yükselmeye etkisi, 1990'lara k谋yasla 4 kat artarak 11,9 milimetreye ula艧t谋 ve da臒 buzullar谋n谋n yol açt谋臒谋 7,5 milimetrelik yükselmeyi geride b谋rakt谋.

Grönland, Bat谋 Antarktika ve Do臒u Antarktika buz tabakalar谋, 1990'lar谋n ba艧谋nda dengeli süreçteyken 1990'lar谋n ortalar谋ndan bu yana Grönland ve Bat谋 Antarktika'da belirgin kütle kay谋plar谋 görülmeye ba艧land谋. Buz kayb谋, 1992-1996 döneminde y谋ll谋k ortalama 105 gigatonken 2016-2020'de 372 gigatona ç谋kt谋.

Grönland ve Antarktika'daki buz tabakalar谋n谋n yakla艧谋k 65 metre deniz seviyesi e艧 de臒eri buz depolad谋臒谋 göz önüne al谋nd谋臒谋nda, bu tabakalar谋n hacminde ya艧anacak küçük de臒i艧ikliklerin k谋y谋 艧eritlerini etkileyerek yüz milyonlarca insan谋n yerinden olmas谋na neden olabilece臒i tahmin ediliyor. Dünya genelinde yakla艧谋k 1 milyar insan deniz seviyesinden 10 metreden daha alçakta ya艧arken sadece 1 metrelik yükseli艧in 230 milyon ki艧iyi etkileyebilece臒i öngörülüyor.

Uyum önlemleri al谋nmad谋臒谋 takdirde 2050'ye kadar deniz seviyesinde meydana gelecek 20 santimetrelik art谋艧谋n, dünya genelinde 136 büyük k谋y谋 kentinde y谋lda 1 trilyon dolardan fazla hasara yol açabilece臒i hesaplan谋yor.

Hükümetleraras谋 陌klim De臒i艧ikli臒i Paneli'nin (IPCC) son projeksiyonlar谋na göre, buz tabakalar谋n谋n 2100'e kadar deniz seviyesinin yükselmesine etkisi dü艧ük emisyon senaryosunda 4 ile 37 santimetre, yüksek emisyon senaryosunda 12 ile 52 santimetre aras谋nda gerçekle艧ebilir. IPCC'ye göre, y谋lda 10 ila 20 milimetrelik "çok yüksek seviyeler", uzun haz谋rl谋k süresi gerektiren uyum önlemlerinin uygulanmas谋n谋 zorla艧t谋rabilir. E臒er deniz seviyesi art谋艧谋 h谋zlanmaya devam ederse bu seviyelere 2100 gibi erken bir tarihte ula艧谋labilir.

Son y谋llarda buzullardaki kütle kay谋plar谋n谋n nedenlerine ve yol açabilece臒i sorunlara ili艧kin AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan Doç. Dr. Deniz Bozkurt, bu durumun en önemli sebebinin insan faaliyetleriyle artan sera gazlar谋n谋n dünyan谋n 谋s谋nmas谋na yol açmas谋 oldu臒unu söyledi.

"Buzullar, h谋zla kütle kaybediyor"

Bu 谋s谋nman谋n hem havay谋 hem de okyanuslar谋 etkiledi臒ini, daha s谋cak havan谋n buzullar谋n yüzeyini, daha s谋cak okyanus suyunun ise buzullar谋n alt k谋s谋mlar谋n谋 eritti臒ini belirten Bozkurt, bu çifte etkinin, buzullar谋n h谋zla kütle kaybetmesine yol açt谋臒谋n谋 dile getirdi.

Grönland ve Antarktika'daki buz tabakalar谋n谋n hem s谋cak hava hem de s谋cak okyanus sular谋 nedeniyle h谋zla küçüldü臒üne i艧aret eden Bozkurt, bu erimenin 1990'lardan bu yana 4 kat artt谋臒谋n谋 vurgulad谋.

Paris Anla艧mas谋 ile sanayi öncesi döneme göre s谋cakl谋k art谋艧谋n谋n 1,5 dereceyle s谋n谋rland谋r谋larak iklim felaketlerinin önlenmesinin amaçland谋臒谋n谋 dile getiren Bozkurt, "Ancak Nature'da yay谋mlanan makaledeki bilimsel bulgular, 1,5 derecelik 谋s谋nman谋n bile buzullar için güvenli olmad谋臒谋n谋 aç谋kça ortaya koyuyor. 艦u anki yakla艧谋k 1,2 derecelik 谋s谋nma bile, e臒er böyle devam ederse buzullar谋n h谋zla erimesine ve yüzy谋l谋n sonuna kadar deniz seviyesinin yakla艧谋k 1 metreye kadar yükselmesine neden olabilir yani buzullar için 1,5 derecelik 谋s谋nma üst s谋n谋r谋, bir güvenlik s谋n谋r谋 de臒il tehlikenin ba艧layaca臒谋 noktad谋r." dedi.

Bozkurt, kutup buzullar谋n谋n güvenli 艧ekilde korunmas谋 için 谋s谋nman谋n bugünkünden daha dü艧ük, yakla艧谋k 1 derece civar谋nda olmas谋 gerekti臒inin alt谋n谋 çizdi.

Bu noktada iklim hedeflerinin gözden geçirilmesi gerekti臒ine i艧aret eden Bozkurt, s谋cakl谋k art谋艧谋n谋n 1,5 dereceyi a艧t谋臒谋 senaryoda buzullar谋n erimesinin çok daha h谋zlanaca臒谋 ve baz谋 bölgelerde bu durumun geri döndürülemez hale gelebilece臒i uyar谋s谋nda bulundu.

Buzullar谋n erimesi, uzun süreli etkilere sahip

Bat谋 Antarktika ve Grönland'da büyük buz kütlelerinin koparak denize kar谋艧abilece臒ine dikkati çeken Bozkurt, 艧öyle devam etti:

"Bu da deniz seviyesinin her y谋l yakla艧谋k 1 santimetre veya daha fazla yükselmesi anlam谋na gelir. Böyle bir h谋zda uyum sa臒lamak ve k谋y谋 bölgelerini korumak neredeyse imkans谋z hale gelir. Deniz seviyesinin 2-3 metreye kadar yükselmesi, k谋y谋 艧ehirlerinin sular alt谋nda kalmas谋, milyonlarca insan谋n göç etmek zorunda olmas谋 ve tar谋m alanlar谋n谋n zarar görmesi anlam谋na gelir. Ayn谋 zamanda deniz canl谋lar谋 etkilenir, okyanus ak谋nt谋lar谋 zay谋flayabilir ve iklim dengesi bozulabilir. Bu etkiler k谋sa süreli de臒il gelecek nesilleri de etkileyecek kadar uzun sürelidir."

Buzullar谋n erimesini yava艧latmak için yap谋lacak en önemli faaliyetin küresel 谋s谋nmay谋 durdurmak ve mümkünse geri çevirmek oldu臒una dikkati çeken Bozkurt, bunun için fosil yak谋tlar谋n kullan谋m谋n谋 b谋rakman谋n, yenilenebilir enerji kaynaklar谋na geçmenin, ormanlar谋 koruman谋n ve karbon sal谋m谋n谋 h谋zla azaltman谋n önemli oldu臒unu söyledi.

Sadece 1,5 derecelik 谋s谋nmay谋 hedeflemenin yeterli olmad谋臒谋na, buzullar谋n korunmas谋 için daha güvenli 谋s谋nma hedefinin 1 derece veya daha alt谋nda olmas谋 gerekti臒ine i艧aret eden Bozkurt, sözlerini 艧öyle tamamlad谋:

"艦u anki s谋cakl谋k art谋艧谋 bile buzullar谋 h谋zla eritiyor. 1,5 derecelik art谋艧, bir güvenlik çizgisi de臒il k谋rm谋z谋 alarm. Kutup buzullar谋 erirse sadece deniz seviyesi yükselmez. Okyanus ak谋nt谋lar谋 de臒i艧ir ve hava sistemleri bozulur. K谋y谋 bölgeleri sular alt谋nda kal谋r, milyonlarca insan, ya艧ad谋臒谋 yeri terk etmek zorunda kal谋r. Bu, tüm dünyan谋n iklim düzenini altüst edebilir. Bu, gelece臒in de臒il bugünün meselesi. Göz göre göre ilerleyen bu süreci durdurmak için 艧imdi güçlü ad谋mlar atmazsak geri dönü艧 艧ans谋m谋z olmayacak."