365bet体育在线世界杯

Orta Do臒u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü, 1984'ten itibaren düzenli olarak Türkiye'yi çevreleyen denizlerdeki s谋cakl谋k de臒erlerini ölçüyor.

Yapt谋klar谋 ölçümlerde elde ettikleri verileri AA muhabirine de臒erlendiren enstitünün müdürü Saliho臒lu, son 60 y谋lda dünyada deniz suyu s谋cakl谋klar谋n谋n atmosferdeki 谋s谋nmaya paralel seyretti臒ini, atmosferde yakla艧谋k 1,1 derece bir 谋s谋nmaya kar艧谋l谋k denizlerde 1 derece civar谋nda bir s谋cakl谋k art谋艧谋 oldu臒unu belirtti.

Dünya genelindeki bu ortalamaya kar艧谋l谋k Türkiye k谋y谋lar谋nda 谋s谋nman谋n 2 derece seviyesini geçti臒ine dikkati çeken Saliho臒lu, "Türkiye'yi çevreleyen denizlerin kendilerine özgü yap谋lar谋 dolay谋s谋yla çok büyük farkl谋l谋klar gösterdi臒ini görüyoruz. Karadeniz'in do臒usunda deniz suyu s谋cakl谋臒谋 2,5 derece artarken bat谋ya do臒ru geldikçe bu rakam 1,5 dereceye dü艧üyor. Karadeniz'deki ortalama deniz suyu s谋cakl谋臒谋 ise 2 derece." dedi

Saliho臒lu, bu 谋s谋nman谋n Karadeniz'e etkileri hakk谋nda 艧unlar谋 söyledi:

"Denizin kendine özgü baz谋 özelliklerinin kayboldu臒unu görüyoruz. Çal谋艧malar谋m谋zda so臒uk ara tabakan谋n tamamen ortadan kayboldu臒unu gözlemledik. Bununla beraber dipteki oksijensiz sular谋n yüzeye yakla艧arak Karadeniz için ciddi riskler ortaya ç谋karm谋艧 durumda. Karadeniz'in Türkiye k谋y谋lar谋 bu olumsuzluktan daha fazla etkileniyor. Özellikle Do臒u Karadeniz'e, Sinop'un do臒usuna gitti臒imizde tüm denizlerimizdeki en ciddi s谋cakl谋k art谋艧谋n谋n oldu臒unu görüyoruz. Bat谋 Karadeniz Tuna Nehri'nin so臒utucu etkisiyle daha az s谋cakl谋k art谋艧谋na maruz kalm谋艧."

Marmara Denizi'nde endüstri faktörü

Marmara Denizi'ndeki s谋cakl谋k art谋臒谋n谋n 2 dereceye yak谋n oldu臒unu ve bu art谋艧谋n tek ba艧谋na iklim de臒i艧ikli臒i ile aç谋klanamayaca臒谋n谋 kaydeden Saliho臒lu, "K谋y谋sal bölgelerde endüstrinin de etkisi oldu臒unu gözlemledik. Bunun etkilerinin ne boyutta oldu臒unu Çevre, 艦ehircilik ve 陌klim De臒i艧ikli臒i Bakanl谋臒谋 ile yapt谋臒谋m谋z proje ile ortaya koymaya çal谋艧谋yoruz. Marmara'da çok ciddi bir endüstriyel faaliyet var, yapt谋臒谋m谋z çal谋艧malarda nehirler kadar bir so臒utma suyu debisi oldu臒unu ve kapal谋 bir deniz oldu臒u için koylar谋n谋 çok etkiledi臒ini gördük. Karadeniz'de bunu görmek mümkün de臒il, bu Marmara'ya özgü." ifadelerini kulland谋.

Akdeniz'deki s谋cakl谋k art谋艧lar谋nda bölgesel olarak de臒i艧iklikler gözlemlediklerini, Mersin ve 陌skenderun körfezlerinde s谋cakl谋k art谋艧谋 2 dereceye yakla艧谋rken Antalya Körfezi ile Fethiye'de 1,5 dereceye yak谋n art谋艧lar oldu臒unu aktaran Saliho臒lu, Atlantik'ten giren suyun bat谋 k谋y谋lardaki 谋s谋nmay谋 engelledi臒ini i艧aret etti.

Yap谋s谋 itibar谋yla deniz suyundaki s谋cakl谋k art谋艧谋ndan ayn谋 derecede etkilenmeyen Ege Denizi'nde 谋s谋nman谋n 0,5 ila 1 derecede kald谋臒谋n谋 vurgulayan Saliho臒lu, "Buradaki derin so臒uk suyun, rüzgarla birlikte sürekli yüzeye ç谋kacak 艧ekilde bir dola艧谋m mekanizmas谋 var. Böyle olunca iklim de臒i艧ikli臒inin k谋y谋daki etkilerini çok fazla görmek mümkün olmuyor. Daha temiz ve so臒uk bir deniz." de臒erlendirmesini yapt谋.

S谋cakl谋k art谋艧谋n谋n etkileri

S谋cakl谋k art谋艧谋n谋n denizlerde her 艧eyden önce bir tabakala艧maya yol açt谋臒谋n谋 anlatan Saliho臒lu, 艧öyle devam etti:

"Yüzey sular谋n谋n derin sulara kar谋艧mas谋n谋 engelliyor, Marmara'da bunu görüyoruz. Zaten buras谋 iki tabakal谋 bir sistem, bu da tabakala艧man谋n daha fazla artmas谋na sebep oluyor. Böyle olunca yüzeydeki oksijenli sular谋n derinlere kar谋艧mas谋 zay谋flam谋艧 oluyor. Zaten Marmara 25 metrenin alt谋nda oksijenli canl谋 ya艧am谋na uygun de臒il, oksijen seviyeleri kirlilikten dolay谋 çok dü艧mü艧, durumu giderek kötüle艧iyor. Biyoçe艧itlilik kayb谋 olarak da tabii ortaya ç谋k谋yor, bu durumda müsilaj olu艧umu yönünde riskler daha fazla artm谋艧 oluyor. Alg patlamalar谋, suyun kalitesindeki dü艧ü艧 hatta Marmara'n谋n ak谋nt谋 sistemlerinde döngülerin de臒i艧imine kadar bunun etkisi var. Karadeniz'de döngü ba艧tan sona de臒i艧mekte, Akdeniz'de k谋y谋lardaki yo臒un kirlilik bask谋s谋yla bunun birle艧mesi sonucu alg patlamalar谋, yüzme suyu kalitesinde dü艧ü艧, 陌skenderun ve Mersin körfezleri ile Fethiye'de oksijen seviyelerinde dü艧ü艧ler görmeye ba艧l谋yoruz. Yapt谋臒谋m谋z modelleme çal谋艧malar谋nda artan s谋cakl谋klar谋n Marmara içindeki farkl谋 girdap ve ak谋nt谋 sistemlerini zay谋flatt谋臒谋n谋 gördük, bunun da ekosisteme ciddi etkileri oluyor."

K谋z谋ldeniz'den gelen istilac谋 türlerin denizlerdeki bu 谋s谋nmadan çok fazla faydalanarak kendilerine ya艧amaya elveri艧li alanlar buldu臒una de臒inen Saliho臒lu, "Buradaki ekosistemi ba艧tan sona de臒i艧tirdiler, art谋k Mersin Körfezi'ndeki bal谋k türlerinin yar谋s谋ndan fazlas谋 istilac谋 türlerden olu艧uyor. Tüm biyoçe艧itlilik Akdeniz'de ciddi manada etkilenmi艧 durumda ve bu istilac谋 türler giderek Ege'ye, Marmara'ya do臒ru yay谋lmakta." diye konu艧tu.

Saliho臒lu, 谋s谋nman谋n yol açt谋臒谋 di臒er olumsuzluklar谋, denizlerin kendilerini onaramamas谋, kirlili臒in artmas谋, üretkenli臒in azalmas谋 ve denizlerin karbon tutma kapasitelerinin dü艧mesi 艧eklinde s谋ralad谋.

Çözüm önerileri

Hükümetleraras谋 陌klim De臒i艧ikli臒i Paneli'nin (IPCC) raporuna göre atmosferde yüz y谋l谋n sonuna kadar 4-7 derece art谋艧 olaca臒谋n谋, bunun denizler için felaket senaryosu anlam谋na geldi臒ini dile getiren Saliho臒lu, "Atmosferdeki s谋cakl谋k art谋艧谋n谋n denize yans谋mas谋n谋n ne olaca臒谋n谋 艧u anda çok bilmiyoruz ama tahmin etmek zor de臒il. Bu, denizlerin bütün döngüleri alt üst olmas谋 demek, su seviyelerinin 2050'ye kadar yar谋m metreden fazla yükselmesi ve bütün k谋y谋lar谋 etkilemesi demek. Globaldeki denizlerde körfez ak谋nt谋s谋 gibi ak谋nt谋lar谋n duraca臒谋 öngörülüyor, bu da bütün iklim sisteminin, bütün hava durumunun de臒i艧mesi demek." dedi.

Al谋nmas谋 gereken tedbirlerin öneminden bahseden Saliho臒lu sözlerini 艧öyle tamamlad谋:

"陌klim de臒i艧ikli臒ine kar艧谋 önlemler k谋sa vadede do臒rudan denizlere yans谋mayacak, uzun vadeli zararlar谋n çok y谋k谋c谋 olaca臒谋n谋 öngördü臒ümüz için bir an önce bunu durdurmam谋z laz谋m. Bunun yolu da karbondioksit emisyonlar谋n谋 s谋f谋rlamaktan geçiyor, s谋f谋rlarsak deniz ekosistemlerinin 2050'lerden sonra art谋k kendini toparlam谋艧 olabilece臒ini öngörüyoruz. Deniz avc谋l谋臒谋n谋 kademeli olarak durdurmam谋z laz谋m çünkü bütün ekosistemi, biyoçe艧itlili臒i etkiliyor. Bir an önce bitkisel proteinlere, alternatif protein kaynaklar谋na yönelmemiz, endüstriden, tar谋mdan, 艧ehir de艧arjlar谋ndan kaynaklanan kirlili臒i h谋zla s谋f谋rlamam谋z, tek kullan谋ml谋k plastikleri bir an önce hayat谋m谋zdan ç谋karmam谋z gerekiyor."