365bet体育在线世界杯

Avrupa Birli臒i'ne (AB) ba臒l谋 Copernicus 陌klim De臒i艧ikli臒i Servisinin verilerine göre, 19'uncu yüzy谋l谋n ortalar谋ndan bu yana hem küresel ölçekte hem de Avrupa genelinde ciddi ve uzun süreli buz kütlesi kayb谋 ya艧and谋 ve özellikle 2000 y谋l谋ndan bu yana buzul kütlesi kayb谋 artmaya ba艧lad谋. Buzul kütlesinde rekor k谋r谋lan 2022 y谋l谋 dahil Avrupa Alpleri'ndeki buzullar son 2 y谋lda hacimlerinin yüzde 10'unu kaybetti. Buzullardaki erime, ekosistem ba臒lant谋l谋 birçok soruna yol açmas谋n谋n yan谋 s谋ra 陌talya ile 陌sviçre aras谋ndaki s谋n谋r谋n Alpler'deki bölümünde birkaç metrelik de臒i艧iklik yap谋lmas谋n谋 gündeme getirdi.

Son y谋llarda h谋zlanan buzul kay谋plar谋na ili艧kin AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan 陌zmir Bak谋rçay Üniversitesi 陌nsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Co臒rafya Bölüm Ba艧kan谋 Prof. Dr. 艦ermin Ta臒谋l, iklim de臒i艧ikli臒inin yol açt谋臒谋 buzul erimeleri nedeniyle buz kürede meydana gelen de臒i艧ikliklerin dikkate al谋nmas谋 gerekti臒ini söyledi.

陌klim de臒i艧ikli臒inin da臒lardaki buzullar谋n erimesine ve buz kürenin küçülmesine yol açt谋臒谋n谋 belirten Ta臒谋l, "Buz küre yüksek da臒l谋k bölgelerin ayr谋lmaz bir parças谋 ve küresel nüfusun yakla艧谋k yüzde 10'una ev sahipli臒i yapmaktad谋r. Kar, buzul olu艧umuna yard谋mc谋 olan bir faktör. Yani k谋艧谋n ya臒an kar谋n yaz谋n erimeden kalmas谋 gerekir ki buz küre beslenebilsin. 陌klim de臒i艧ikli臒i, ya臒谋艧谋n s谋v谋 halde dü艧mesinde etkiliyken, hava s谋cakl谋臒谋n谋n artmas谋 az da olsa ya臒an kar谋n erimesinde etkili oluyor. Da臒l谋k bölgelerde, alçak ve orta yükseklikteki da臒larda karla beslenme azald谋臒谋 için buzullar beslenemiyor ve erime ya艧an谋yor. Buzullar谋n sa臒l谋臒谋 ne kadar fazla kar kazanabildikleriyle ili艧kiliyken özellikle Akdeniz havzas谋nda yaz aylar谋nda artan s谋cakl谋klar bu beslenmeyi negatif yönde etkiliyor." dedi.

Kuzey yar谋m kürede artan s谋cakl谋klar谋n k谋艧 kar谋n谋n erimesinde etkili oldu臒unu, 1960'tan bu yana buzul alanlar谋ndaki de臒i艧ikliklerin iklim de臒i艧ikli臒inin bir etkisi olarak görüldü臒ünü ifade eden Ta臒谋l, kar örtüsündeki azalman谋n buzullar için tehdit olu艧turdu臒unu aktard谋.

"Buzullar dünyan谋n en önemli tatl谋 su kaynaklar谋"

Da臒 buzullar谋nda meydana gelen erimenin küresel s谋cakl谋臒谋n ne kadar 艧iddetli oldu臒unun göstergesi haline geldi臒ini vurgulayan Ta臒谋l, 艧öyle devam etti:

"陌klim de臒i艧ikli臒i ba艧ta kar ya臒谋艧谋n谋 ve birikimini etkiledi臒i için buzul alanlar谋 üzerinde etkili oldu臒u gibi kar örtüsünün azalmas谋 da iklimi etkilemektedir. Biz buna geri besleme mekanizmas谋 diyoruz. Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO) raporlar谋na göre 2023, buzullar谋n en fazla eridi臒i y谋l oldu ve 600 gigatondan fazla su kayb谋 deniz seviyesini 1,7 milimetre yükseltti. Bu, son 50 y谋l谋n en büyük buzul kayb谋 olup 2022 ve 2023 üst üste buz kayb谋n谋n ya艧and谋臒谋 2 y谋l oldu. Bunu da 2024 yaz谋nda gelen a艧谋r谋 erime izledi. Buzullar, dünyan谋n en önemli tatl谋 su kaynaklar谋d谋r ve tatl谋 suyun yakla艧谋k yüzde 69'unu içerir. Buzullar谋n erimesi demek bu tatl谋 suyu kaybetmemiz anlam谋na gelmektedir."

Buz kürenin küçülmesi halinde do臒al afetlerin s谋kl谋臒谋 ve etkilerinin de臒i艧ebilece臒ini ve buzullar谋n tamamen eridi臒i bir senaryoda Alpler'de 683 yeni göl olu艧abilece臒ini kaydeden Ta臒谋l, da臒 buzullar谋ndaki erimenin biyoçe艧itlili臒i tehlikeye sokabilece臒i uyar谋s谋nda bulundu.

Alp buzullar谋n谋n hacminin 1850'den beri yakla艧谋k yüzde 60 azald谋臒谋 bilgisini payla艧an Ta臒谋l, "2023-2024 hidrolojik y谋l谋nda buzul kütlesinin yüzde 2,5'i kayboldu. Raporlar, Alp buzullar谋n谋n son 10 y谋lda ortalaman谋n üzerinde geri çekildi臒ini gösteriyor. Temmuz ve a臒ustos aylar谋ndaki s谋cak hava ve Sahra tozunun, erimeden özellikle sorumlu oldu臒unu söyleyebiliriz. Orta enlem da臒 s谋ralar谋nda en büyük orant谋l谋 buzul kay谋plar谋 Himalayalar, Rocky Da臒lar谋 ve Cascade S谋rada臒lar谋, Avrupa'daki Alpler, Yeni Zelanda'daki Güney Alpler, Güney And Da臒lar谋 ve Kilimanjaro Da臒谋 gibi izole tropikal zirvelerde ya艧an谋yor." diye konu艧tu.

"Da臒l谋k bölgelerde buzul kay谋plar谋n谋n yüzde 80'i a艧abilece臒i raporlanm谋艧"

Avrupa Alpleri'nin iklim de臒i艧ikli臒inden en çok etkilenen buzul bölgeleri aras谋nda yer almas谋 nedeniyle buzul kütlesi kayb谋n谋n da di臒er bölgelere göre daha 艧iddetli hale geldi臒ini vurgulayan Ta臒谋l, Akdeniz havzas谋ndaki genel 谋s谋nman谋n etkisiyle Alpler'deki uzun ve güne艧li yaz mevsiminin son y谋llarda a艧谋r谋 buzul kütlesi kayb谋na yol açt谋臒谋na dikkati çekti.

Dünya genelinde buzullar谋n kal谋nl谋臒谋n谋n 20'inci yüzy谋l boyunca dalgalanma göstermesinin nedenleri aras谋nda oldu臒u bilgisini veren Ta臒谋l, 艧u de臒erlendirmeleri payla艧t谋:

"Son 30 y谋lda, küresel buzul kütlesinde belirgin bir azalma gözlemleniyor. WMO'ya göre, her y谋l yakla艧谋k 335 milyar ton buz kayboluyor ve bu durum deniz seviyelerinde y谋ll谋k yakla艧谋k 1 milimetrelik art谋艧a neden oluyor. Copernicus'a göre, 2100'e kadar küresel buzul kay谋plar谋n谋n yüzde 18 ila yüzde 36 olmas谋 bekleniyor. Da臒l谋k bölgelerde bu kay谋plar谋n yüzde 80'i a艧abilece臒i raporlanm谋艧. IPCC'ye göre, da臒 buzullar谋 kütlesinin 2100'e gelindi臒inde 4'te 1 ila yar谋s谋n谋n, Alpler'deki buzullar谋n yüzde 90'谋n谋n erimesi bekleniyor. UNESCO'ya göre, Dünya Miras谋 alanlar谋ndaki buzullar谋n 3'te 1'i 2050'ye kadar yok olma riski ta艧谋yor."

"Kuzeydeki da臒larda 谋s谋nman谋n 2 kat daha fazla oldu臒u tahmin ediliyor"

Bolu Abant 陌zzet Baysal Üniversitesi E臒itim Fakültesi Matematik ve Fen Bilimleri E臒itimi Bölümü Ö臒retim Üyesi Prof. Dr. Fatih Ayd谋n, "iklim de臒i艧ikli臒i" denildi臒inde akla ilk gelen parametrenin s谋cakl谋k oldu臒unu, Sanayi Devrimi sonras谋 fosil yak谋tlar谋n kullan谋m谋yla birlikte s谋cakl谋klarda da belirgin art谋艧lar ya艧and谋臒谋n谋 anlatt谋.

陌talya ve 陌sviçre gibi da臒l谋k alanlara sahip ülkelerde buzullar谋n s谋rt k谋s谋mlar谋n谋n ülke s谋n谋r谋 olarak al谋nd谋臒谋n谋n ve bu durumun ülkelere belli sorumluluklar yükledi臒inin alt谋n谋 çizen Ayd谋n, iki ülke s谋n谋r谋ndaki da臒谋n 3 metre erimesiyle beraber s谋rt bölgesinin yer de臒i艧tirdi臒ini söyledi.

Söz konusu kayman谋n 陌talya taraf谋na do臒ru olmas谋 dolay谋s谋yla bu durumun 陌sviçre'nin toprak kazanmas谋na yol açt谋臒谋n谋 belirten Ayd谋n, sözlerini 艧öyle sürdürdü:

"Orada bir kayak merkezi var ve gidenler her iki tarafta kayak yapabiliyor. Bu anlamda ekonomik bir durum söz konusu olacak ki belki kayak merkezinin zamanla 陌sviçre'nin içerisinde kalabilece臒i durum ortaya ç谋kabilir. Buzullar谋n erimesi devam edecek, belki de ç谋臒 dü艧meleri gibi bir sorumluluk ortaya ç谋kacak. Yani bu erime devam edecek ve bu s谋n谋r belki bir zaman sonra tekrar kayaca臒谋 için ayn谋 sorunlar olacak dolay谋s谋yla 艧imdi verilecek karar ileride verilecek kararlar için öncü olacak. Küresel iklim de臒i艧ikli臒inde bu erimeye ba臒l谋 olarak ileriye do臒ru bir vizyonla hareket edilmesi gerekiyor. Her ne kadar 艧u an bir komisyon karar谋 olsa da 陌talya taraf谋ndan bir imza söz konusu de臒il ama temelde 艧unu dü艧ünmek gerekiyor, orada bir ekosistem, bir s谋n谋r de臒i艧iyor. Beraberinde sorumluluklar, güvenlik, ekonomi gibi birçok alanda ortak bir karar almak gerekiyor."

Ayd谋n, benzer bir durumun 2006'da 陌talya ve Avusturya aras谋nda ya艧and谋臒谋ndan ve sorunun anla艧maya var谋larak sonuçland谋r谋ld谋臒谋ndan bahsetti.

Son y谋llarda Arktik bölgesinin deniz ticareti konusunda daha aktif hale gelmeye ba艧lad谋臒谋na dikkati çeken Ayd谋n, sözlerini 艧öyle tamamlad谋:

"Buzullar dolay谋s谋yla ülkelerin k谋ta sahanl谋臒谋 var ancak buzullar erimeye ba艧lad谋kça k谋ta sahanl谋臒谋 konusu ortaya ç谋kmaya ba艧lad谋. Beraberinde yeni sahalar olu艧unca buralar谋n kullan谋m hakk谋 bir tart谋艧ma konusu oldu. Çünkü sadece deniz ticareti aç谋s谋ndan de臒il okyanus madencili臒i, orada bulunabilecek do臒al gaz ve bunlar谋n i艧letimi, güvenlik, ticaret kontrolü aç谋s谋ndan da birçok sorun ç谋k谋yor. Buzullar谋n erimesine ba臒l谋 olarak Arktik bölgesindeki s谋n谋rlar çerçevesinde bir durum söz konusu. Gemileri daha k谋sa mesafede götürerek belki emisyon anlam谋nda kazanç sa臒l谋yor olabiliriz ama o bölgenin 谋s谋nmas谋n谋n verdi臒i zarar谋 dü艧ündü臒ümüzde çok daha büyük sorunlar bizi bekliyor olabilir."