365bet体育在线世界杯

BM Çevre Program谋'n谋n (UNEP) verilerine göre, aç谋k denizlerde kilometrekarede ortalama 13 bin plastik bulunuyor ve deniz ak谋nt谋lar谋 arac谋l谋臒谋yla bu plastikler dünyan谋n her kö艧esine da臒谋l谋yor. Plastikler art谋k denizler ve okyanuslardaki organizmalar için bir ya艧am alan谋 olu艧tururken, plastik at谋klar谋n yüzeyinde ve içinde ya艧ayan mikroorganizma topluluklar谋n谋 ifade eden bu ekosistem "plastisfer" olarak adland谋r谋l谋yor.

Türkiye'de ilk kez Karadeniz'de bulunan plastiklerin üzerindeki türlere ili艧kin ara艧t谋rma yürüten Recep Tayyip Erdo臒an Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü Ö臒retim Üyesi Prof. Dr. Ülgen Aytan, AA muhabirine, sadece k谋y谋s谋 bulunan 6 ülkenin de臒il büyük nehirler dolay谋s谋yla, geli艧mi艧 16 Avrupa ülkesiyle birlikte toplamda 22 ülkenin drenaj alan谋 Karadeniz'in, plastiklerin a艧谋r谋 tüketimi ve yanl谋艧 yönetimi nedeniyle kirlili臒e kar艧谋 çok savunmas谋z oldu臒unu söyledi.

Türk Deniz Ara艧t谋rmalar谋 Vakf谋 (TÜDAV) Yönetim Kurulu üyesi de olan Aytan, Karadeniz'in önemli bir bal谋kç谋l谋k alan谋 oldu臒unu belirterek, "Plastiklerin üzerindeki ya艧am谋 ara艧t谋rmak istedik çünkü Karadeniz s谋cak bir alan, plastik kirlili臒i gün geçtikçe art谋yor. Burada avlanan ticari bal谋klarda ve omurgas谋zlarda ciddi miktarda mikroplastik raporluyoruz. Bu plasti臒in üzerindeki canl谋 gruplar谋 neler? Karadeniz'e girdi臒i andan itibaren ne 艧ekilde davran谋yor? Bu canl谋lar istilac谋 ve patojen bar谋nd谋r谋yor mu? Plasti臒in davran谋艧谋nda etkileri var m谋? Bunu anlamak istedik." dedi.

Ara艧t谋rma kapsam谋nda deniz dibinden farkl谋 tipte ço臒u tek kullan谋ml谋k plastiklerden olu艧an örnekler toplay谋p laboratuvar ortam谋nda incelediklerini anlatan Aytan, çal谋艧mada ökaryotik yani deniz besin zincirinin temelini olu艧turan, oksijen üreticileri olan ancak özellikle azot, fosfor girdisiyle birlikte miktar谋n谋n a艧谋r谋 artarak kontrol edilememesi nedeniyle müsilaj olu艧umuna da yol açt谋臒谋 dü艧ünülen fotosentetik canl谋lar tespit ettiklerini aktard谋.

"Baz谋lar谋 zararl谋 ve a艧谋r谋 art谋艧 gösterebilecek türde organizma"

Aytan, 11 farkl谋 polimer içeri臒inde 46 plastik incelediklerini belirterek, 艧u bilgileri payla艧t谋:

"55 adet ökaryotik mikroorganizma belirledik. Bu mikroorganizmalardan baz谋lar谋 plastisfer komüniteleri için ilk kez raporland谋. Bu çal谋艧ma plastisfer ile ilgili Türk denizlerindeki, Karadeniz'deki ilk çal谋艧ma. Plastiklerin üzerinde buldu臒umuz organizmalardan biri Karadeniz ekosistemi için yeni raporlanan bir tür. Tespit etti臒imiz türlerden baz谋lar谋 da zararl谋 ve a艧谋r谋 art谋艧 gösterebilecek türde organizmayd谋. Bunlar谋n da plastikle yay谋l谋m谋 ve miktarlar谋n谋n art谋yor olmas谋, ekosistem aç谋s谋ndan önemli bir bulgu çünkü plastik kirlili臒i her geçen gün art谋yor. Bu türlerin birço臒u asl谋nda dipte bulunmas谋, bir ta艧谋n, bir makroalgin üzerinde olmas谋 gerekirken, plastiklerle deniz ekosisteminde hareket halindeler."

Geçmi艧te Karadeniz'e girmi艧 baz谋 istilac谋 türlerin yerel bal谋k türlerinin popülasyonunu olumsuz etkiledi臒ini hat谋rlatan Aytan, "Bo臒azlar arac谋l谋臒谋yla Akdeniz'den Karadeniz'e istilac谋 tür ta艧谋ma potansiyeli olan bir plastik kirlili臒inden bahsediyoruz ve biz bunun önüne geçemiyoruz. T谋pk谋 otostop yapar gibi bu türler plasti臒in üzerine tutunuyorlar, geli艧meye ba艧l谋yorlar, ba艧ka türler için katmanlar ve zengin bir ortam olu艧turuyorlar." diye konu艧tu.

Denize ait olmayan plastik materyallerin üzerinin zengin bir canl谋 toplulu臒uyla kapl谋 oldu臒unu ifade eden Aytan, bu nedenle deniz canl谋lar谋n谋n bu plastikleri yanl谋艧l谋kla tüketerek bünyelerine alabildiklerine de臒indi.

Her plasti臒in farkl谋 plastisfer toplulu臒una sahip oldu臒unu dile getiren Aytan, "Organi臒e kar艧谋 sentetik. Denizde olmas谋 gereken, oraya ait habitatlar谋n yan谋na 艧imdi bir yenisi eklendi. Bunun ismi plastisfer. Yani denize ait olmayan sentetik ya艧am alan谋. Bu ya艧am alan谋, yüksek çe艧itlilikte canl谋 ihtiva ediyor ve bu canl谋lar sürekli olarak denizler aras谋nda, ak谋nt谋lar, kanallar, bo臒azlarla birlikte ta艧谋yor. Yani gezer, sentetik, yeni ya艧am alan谋. S谋n谋r tan谋maz plastiklerin üzerindeki canl谋lar谋n yolculu臒u." dedi.

"Plastisfer olu艧umu, plasti臒in türüyle, rengiyle çok ili艧kili"

Plastisferin patojenleri ve istilac谋 türleri bar谋nd谋rd谋臒谋n谋 ve bu türlerin plasti臒in denizdeki davran谋艧谋yla da yak谋ndan ili艧kili oldu臒unu vurgulayan Aytan, 艧öyle devam etti:

"Plastikler denizde sonland谋臒谋nda çok k谋sa bir süre içinde üzerinde bir canl谋 tabakas谋 olu艧maya ba艧l谋yor, bir film olu艧maya ba艧l谋yor. Bu, bakterilerle ba艧layan bir süreç. Katman katman onlarla birlikte ökaryotik mikroorganizmalar daha sonra birçok deniz canl谋s谋n谋n larvas谋 ve eri艧kin halinin de kat谋l谋m谋yla zengin bir biyoçe艧itli臒e ev sahibi yap谋yor. Özellikle plastisfer olu艧umu, plasti臒in türüyle, rengiyle çok ili艧kili."

Bakterilerin birço臒unun plasti臒in a艧谋nmas谋na neden olurken bu plastiklerin üzerindeki plastik katk谋 kimyasallar谋n谋n da denize kar谋艧t谋臒谋na dikkati çeken Aytan, canl谋 bir tabaka olan plastisferin öncelikle plasti臒in a臒谋rl谋臒谋n谋 etkiledi臒ini, üzerinde bu canl谋lar geli艧tikçe batmaya ba艧lad谋臒谋n谋 ve giderek artan canl谋 birikimiyle plasti臒in üzerindeki kirletici birikiminin de artt谋臒谋n谋 kaydetti.

Aytan, ortalama ömürleri 12 dakika olan ancak küresel ölçekte sadece yüzde 8'i dönü艧türülebilen tek kullan谋ml谋k plastiklerin kullan谋m谋ndan kaç谋n谋lmas谋, mevcut plastiklerin ise yeniden kullan谋lmas谋 ve sonras谋nda geri dönü艧türülmesi tavsiyesinde bulundu.