

AA'nın "su" konusundaki dosya haberinin yedinci bölümünde atık suların arıtılarak yeniden kullanımının su kaynaklarının korunması noktasındaki önemi ele alındı.
Dünyada kullanılabilir su kaynakları kentleÅŸme, sera gazlarındaki artış, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ve sanayileÅŸmenin etkisi ile azalırken nüfusla birlikte arz ve talep arasındaki dengesizliÄŸin artması, susuzluk sorununun da büyümesine neden oluyor. Kullanılmış suların çevreye olan zararlarını azaltmak ve su kaynaklarının devamlılığını saÄŸlamak için ise atık su arıtma yöntemleri önem taşıyor.
Türkiye İstatistik Kurumunun 2020'de yayımladığı Su ve Atık Su İstatistiklerine göre; belediyeler, köyler, imalat sanayi iÅŸ yerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri ve maden iÅŸletmeleri tarafından doÄŸrudan alıcı ortamlara 9,5 milyar metreküpü soÄŸutma suyu olmak üzere 15,3 milyar metreküp atık su deÅŸarj edildi.
Çevre, Åžehircilik ve İklim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Bakanlığı arıtılmış suların yeniden kullanımı için çalışmalar yürütüyor. Bakanlık tarafından stratejik planlama noktasında yapılan çalışmalar sonucunda, arıtılmış atık suların yeniden kullanım oranında 2023 için belirlenen yüzde 5 hedefi yılın ilk yarısında aşılarak yüzde 5,2'ye ulaÅŸtı. Bakanlık, bu oranı 2030'da yüzde 15'e çıkarmayı hedefliyor.
Bakanlıkça atık suların yeniden kullanılmasını teÅŸvik etmek amacıyla da arıtma tesislerine elektrik faturaları için yüzde 50'sine kadar geri ödeme yapılıyor. 2872 sayılı Çevre Kanunu'nda yapılan düzenleme sonrasında bu oran, ileri arıtma teknikleri ile arıtılmış atık suyunu yeniden kullanan kuruluÅŸlara, kullanım oranına göre yüzde 100'e kadar kademeli olarak artırılıyor.
Temiz tatlı su kaynağımız kirleniyor
Atık suların yeniden kullanımının önemiyle ilgili AA muhabirine deÄŸerlendirmelerde bulunan Bursa Teknik Üniversitesi Mühendislik ve DoÄŸa Bilimleri Fakültesi Çevre MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi, Denizcilik Fakültesi Dekanı ve Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Sinan Uyanık, insan, tarım veya sanayi faaliyetleri neticesinde kullanıldıktan sonra çevreye bırakılan suların atık su olarak nitelendirildiÄŸini söyledi.
Uyanık, "Su, insan faaliyetleri neticesinde kullanılarak atık suya dönüÅŸüyor ve kirli hale geliyor. Bu kirli suyun yeniden kullanılması, ona ikinci bir ÅŸans verilebilmesi için belli bir arıtma sisteminden geçirilmesi gerekiyor, aksi halde bizim kullanabileceÄŸimiz temiz tatlı su kaynağı kirleniyor ve kullanılamaz hale geliyor. Dolayısıyla kullanılabilir, ulaşılabilir, temiz tatlı su kaynaklarımız her geçen gün azalmaya mahkum." diye konuÅŸtu.
Arıtılmış atık suların yeniden kullanılmasının su kaynaklarının korunması ve su tasarrufunun yanı sıra kıyısal kirliliÄŸin engellenmesi, tarımda su ve gübre kazanımı gibi konularda da önemli olduÄŸunun altını çizen Uyanık, yeniden kullanım sayesinde özellikle az yağış alan ve kaynak sıkıntısı çeken bölgelerde ilave kaynak saÄŸlanabileceÄŸini kaydetti.
Dünyadan ve Türkiye'den örnekler
Deniz suyundan kullanılabilir su elde etmenin alternatif yöntemlerden biri olduÄŸunu fakat bu yöntemin yüksek enerji gerektiren teknolojilerle gerçekleÅŸtirilebildiÄŸini anlatan Uyanık, bu yönteme kıyasla atık suların arıtılmasının daha çevreci bir yöntem olduÄŸunu belirtti.
Su fakiri ülkelerden biri olan Singapur'un atık suların arıtılarak kullanılmasıyla ilgili dünyadaki iyi örneklerden biri olduÄŸuna iÅŸaret eden Uyanık, ÅŸunları söyledi:
"Singapur'da 'NEWater' denilen ve suya ikinci ÅŸans olarak görülen bir uygulama var. Singapur, su kaynaklarının oldukça sınırlı olduÄŸu bir bölge olduÄŸu için tatlı sularını Malezya'dan yıllardır satın alan bir ülke. Singapur, bizdeki Türkiye'den Kıbrıs'a su götüren boru hattı gibi borularla, farklı ülkelerin nehirlerinden, derelerinden akan suları satın alan bir ülkeyken, ÅŸimdi kurmuÅŸ olduÄŸu bu yapıyla kentte oluÅŸan atık suların hepsini toplayıp bir arıtma tesisinde arıtarak bu suları ÅŸebekeye içme suyu olarak verip halkın yüzde 40'ının insani tüketim amaçlı suyunu atık sulardan karşıladığı bir sistem oluÅŸturmuÅŸ durumda. Ayrıca sadece ÅŸebekeyi beslemekle kalmayıp, üretilen bu temiz suları ÅŸiÅŸeliyorlar ve marketlerde satılan suların büyük bir çoÄŸunluÄŸu atık suların arıtılarak yeniden kullanıldığı sulardan oluÅŸuyor."
İspanya'nın Barcelona kentindeki Llobregat atık su arıtma tesisinin de bu konuda örnek olarak gösterilebileceÄŸini ifade eden Uyanık, tesisin atık suyu alıp iÅŸleyerek farklı kalitede arıtılmış sular ürettiÄŸini, bu suların çevresel amaçlı olarak o bölgedeki kuruyan bataklıkların ve yer altı suyunun beslenmesinde, tarımsal faaliyetlerde ve sanayide kullanıldığını aktardı.
Türkiye'de atık suların arıtılarak kullanıldığı uygulamalardan birinin Kocaeli'de hayata geçirildiÄŸini belirten Uyanık, "Kocaeli BüyükÅŸehir Belediyesi'nin Kullar Atık Su Arıtma Tesisi, belli bir düzeye kadar suyu arıtarak TüpraÅŸ'a veriyor. TüpraÅŸ da bu suyu ileri düzeyde arıtarak buhar üretiminde veya sanayide kendi üretim sistemi içerisinde farklı amaçlarla kullanıyor." diye konuÅŸtu.
Uyanık, Gebze'deki organize sanayi bölgesinde de otomotiv sektörünün ürettiÄŸi atık suların arıtma tesisinde arıtıldığı ve sanayinin ihtiyaç duyduÄŸu kalitede su üretilerek yeniden kullanıldığı bilgisini paylaÅŸtı.
Türkiye'nin su stresi yaÅŸayan bir ülke olduÄŸunu hatırlatan Uyanık, sözlerini ÅŸöyle tamamladı:
"Konya ve Burdur gibi kuraklığın ve tarımsal faaliyetlerin çok olduÄŸu bölgelerde tarımsal amaçlı yeniden kullanım yapmamız gerekiyor. Marmara Bölgesi'nde sanayi ÅŸu anda kontrolsüz bir ÅŸekilde yer altı sularını istediÄŸi ÅŸekilde çekip kullanabiliyor. Bunun bir an önce yasaklanması, durdurulması gerekiyor. Yeraltı suları çok stratejik su kaynaklarıdır. SavaÅŸ ve kıtlık durumunda kullanmamız gereken su kaynaklarımızdır ama ÅŸu anda her isteyen istediÄŸi yere maalesef kuyular açarak bizim bu stratejik su kaynaklarımızı hoyratça kullanıyor. Bunun engellenmesi gerekiyor. Sanayicilere alternatif su kaynağı olarak atık suların arıtılarak yeniden kullanımıyla ilgili bizim rehberlik yapmamız gerekiyor."