

DoÄŸaya Kulak Verin.
Ekolojik gündem, sürdürülebilirlik ve çevre mücadeleleri artık cebinizde.
İspanya ve Portekiz'de yaÅŸanan elektrik kesintisi sonucu milyonlarca insanın temel ihtiyaçlara eriÅŸim saÄŸlayamaması, durumun neden kaynaklandığı yönünde soruları gündeme taşırken, kesintinin yenilenebilir enerjinin aşırı kullanımı, ani yük artışı, siber saldırı veya sistem yönetim sıkıntısı kaynaklı olabileceÄŸi görüÅŸleri öne çıkıyor.
İspanya ve Portekiz'de dün öÄŸle saatlerinde baÅŸlayan ve İber Yarımadası genelinde yaÅŸayan 60 milyon kiÅŸinin hayatını bugün sabah saatlerine kadar durma noktasına getiren büyük çaplı bir elektrik kesintisi yaÅŸandı.
Kesintinin yayılmasın ardından İspanya ve Portekiz'de hayat akışında ciddi aksaklıklar baÅŸ gösterdi. İşletmeler faaliyetini durdururken, binalarda asansörler çalışmadı. Tren ve metro hatlarına ilave olarak trafik ışık sistemlerinin de durmasıyla ulaşımda sıkıntılar oluÅŸtu, hava limanlarında seferler iptal edildi.
İspanya ve Portekiz'i geniÅŸ ölçüde etkileyen ve Fransa'nın belirli bölgelerinde sorunlar ortaya çıkaran kesinti nedeniyle milyonlarca insan temel ihtiyaçlarını karşılamaktan mahrum kaldı ve büyük kentler karanlığa gömüldü.
Avrupa'da en son 2003 yılında İtalya'da 12 saat süren ve 56 milyon insanı etkileyen geniÅŸ bir kesinti yaÅŸanmıştı. Bu kesinti İsviçre'den İtalya'ya elektrik saÄŸlayan yüksek gerilim hattına bir aÄŸacın düÅŸmesinden kaynaklanmıştı.
Öte yandan, her iki ülkedeki yetkililer de elektrik sistemindeki sıkıntının sebebi konusunda bir varsayımda bulunmamayı tercih ediyor.
İspanya BaÅŸbakanı Pedro Sanchez, ülkenin öÄŸle saatlerinde 5 saniye içinde 15 gigavat elektrik üretiminin aniden kaybolduÄŸunu, bunun da ulusal talebin yüzde 60'ına denk geldiÄŸini söyledi.
Kesintinin uzun sürebileceÄŸi konusunda uyarıda bulunan Sanchez, böyle bir durumun daha önce hiç yaÅŸanmadığına dikkati çekti.
Sanchez, uzmanların henüz kesintinin nedenini belirleyemediklerini, olası her nedenin araÅŸtırıldığını ifade etti.
Siber saldırı belirtisi yok
Portekiz BaÅŸbakanı Luis Montenegro da elektrik kesintisinin arkasında bir siber saldırı olduÄŸuna dair hiçbir iÅŸaret olmadığını açıkladı.
Elektrik kesintisinin nedeninin henüz bilinmediÄŸini aktaran Montenegro, durumun Portekiz'den kaynaklanmadığına dikkati çekti. Portekiz'de kesintilerin giderilmesi dün gece saatlerini buldu.
Avrupa'da 36 ülkeden 40 elektrik iletim sistemi operatörünü temsil eden Brüksel merkezli dernek Avrupa Elektrik İletim Sistemi Operatörleri Ağı (ENTSO-E), İspanya ve Portekiz'in güç sistemlerindeki olaya iliÅŸkin, "En büyük öncelik güç sisteminin restorasyonudur." ifadesini kullandı.
Åžebeke entegrasyonunu ve enerji arz güvenliÄŸini artırmak, elektrik üretim, iletim ve dağıtım verimliliÄŸini yükseltmek amacıyla faaliyet gösteren ENTSO-E, "Olay, İspanya ve Portekiz'in elektrik sisteminde kesintiye neden oldu. Fransa'nın İspanya sınırına yakın bazı bölgeleri de durumdan çok sınırlı bir süre için etkilendi." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
ENTSO-E, elektrik sisteminin voltajını geri yüklemek için belirlenmiÅŸ prosedürler ve protokollerin etkinleÅŸtirildiÄŸine dikkati çekerek, İspanya ve Portekiz iletim sistemi operatörlerinin yeniden kurma süreci hakkında sürekli bilgi saÄŸladığını bildirdi.
Kesinti hakkında
Dün öÄŸle saatlerinde İspanya elektrik ÅŸebekesinde yaÅŸanan dalgalanma sonucunda ülkenin Fransa ile olan elektrik baÄŸlantısı tamamen koptu, İber Yarımadası ile Avrupa kıta ÅŸebekesi arasında baÄŸlantı kesildi. Avrupa sisteminden desteÄŸi kaybeden İspanya elektrik sistemi ile Portekiz elektrik sistemi hızla çöktü.
Öte yandan, İspanya ve Portekiz'in elektriklerin kesilmesine ve milyonlarca insanın temel modern ihtiyaçlara eriÅŸimin kopmasına tam olarak neyin sebep olduÄŸunu belirlemek için çalışmalar devam ediyor.
Åžebeke operatörlerinin elektrik sistemini tekrar çalışır hale getirmek için teknik olarak çok karmaşık bir süreci takip etmeleri gerekiyor.
AB Komisyonu, enerji arz güvenliÄŸini artırmak için uzun zamandır, İspanya ve Portekiz gibi üye ülkelerin Avrupa ile elektrik baÄŸlantısının kuvvetlendirilmesi tavsiyesinde bulunuyor.
Siber saldırı ihtimali
Söz konusu kesintisinin baÅŸlangıçta bir siber saldırıdan kaynaklandığı yönünde endiÅŸeler olmuÅŸtu. İspanya, özellikle Gazze'de yaÅŸananlar konusunda Avrupa'da en duyarlı ülkeler arasında yer alıyor. İsrail'in Gazze'de devam eden saldırılarına İspanya devamlı tepki gösteriyor. İspanya, Rusya ile savaÅŸan Ukrayna'ya da ciddi destek veriyor. Belirgin siyasi duruÅŸun İspanya'yı siber saldırılar için önemli bir hedef haline getirdi görüÅŸü yer alıyor.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki yüksek payının da kesintide bir etkisi olabileceÄŸi iddiaları bulunuyor.
AA muhabirinin elektrik veri platformu ElectricityMaps'dan derlediÄŸi bilgilere göre, İspanya kesintinin hemen öncesinde elektriÄŸinin yüzde 60,2'sini güneÅŸten, yüzde 10,6'sını rüzgardan, yüzde 10,1'ini hidroelektrik santrallerinden saÄŸladı. Ülkede bulunan nükleer rektörler elektrik üretiminin yüzde 9,7'sini, doÄŸal gaz santralleri de yüzde 6,8'ini gerçekleÅŸtirdi. Geriye kalan elektrik üretimi ise diÄŸer kaynaklardan karşılandı.
Böylece, İspanya kesinti öncesinde elektriÄŸinin yüzde 80'inden fazlasını yenilenebilir kaynaklardan üretti. Söz konusu yüksek yenilenebilir kaynak kullanımının bu dalgalanmada etkisi olduÄŸu yönünde görüÅŸler yer alıyor.
Uzmanlar geçmiÅŸte, rüzgar ve güneÅŸ enerjisinin hızla yaygınlaÅŸmasının özellikle eski ÅŸebekelerde büyük baskı yaptığına iÅŸaret ediyordu.
Atmosferik olaylar
Bazı uzmanlar kesintinin bölgede yaÅŸanana atmosferik titreÅŸimlerden kaynaklanmış olabileceÄŸi görüÅŸünü taşıyor. Atmosferik titreÅŸimlerin elektrik hatlarını olumsuz etkileyen ve sistemler arasında senkronizasyon arızalarına neden olduÄŸu yönünde iddialar yer alıyor.
İspanya ÅŸebekesinde yaÅŸanan sistemsel bir sorunun veya bir üretim tesisindeki aksaklığın tüm sistem üzerinde zincirleme etkiye neden olmuÅŸ olması da olasılıklar arasında sıralanıyor.
AB Komisyonu daha önce, elektrik ÅŸebekesinin tam entegre olabilmesi ve etkin faaliyet gösterebilmesi için eylem planını hazırlamıştı.
AB elektrik ÅŸebekesinin daha verimli çalışması, elektrik ağının tamamen entegre olması ve altyapı modernizasyonu için ÅŸebekeye yatırımlar gerektiÄŸine dikkat çekilen planda, AB ülkelerindeki elektrik ÅŸebekesinin sınır ötesi iletim kapasitesinin 2030'a kadar iki kat artırılması için 584 milyar avroluk yatırım gerekeceÄŸi belirtilmiÅŸti.
YaÅŸanan büyük çaplı elektrik kesintisinin sebebinin belirlenmesi ile birlikte Avrupa'nın ÅŸebeke alanında atması gereken adımlar daha belirgin hale gelecek.
"Bundan alınacak derslere bakacağız"
AB Komisyonunun BaÅŸ Sözcüsü Paula Pinho, Brüksel'de düzenlenen basın toplantısında, "YaÅŸanan kesinti eÅŸi benzeri görülmemiÅŸ bir büyüklükteydi. Dolayısıyla, bundan alınacak derslere bakacağız." dedi.
Avrupa sistem operatörlerinin, İspanya ve Portekiz ulusal sistem operatörleri ile yakın çalıştıklarına iÅŸaret eden Pinho, kesintinin nedenleri ve ne kadar hazırlıklı olunduÄŸu konusunda çok yakından gözlemlediklerini anlattı.
Pinho, olayla ilgili doÄŸru ve uygun bir deÄŸerlendirme yaparak sonuçlar çıkarılmasının zaman alacağını ancak gerekli bütün adımları atacaklarını vurguladı.