

Belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi ve kullanılması sonrasında iade alınmasıyla depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı DYS, gelecek yıl içinde hayat bulacak.
Çevre, Åžehircilik ve İklim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Bakanlığınca hayata geçirilen sistemle insani tüketim amaçlı içeceklerin piyasaya sürülmesinde kullanılan cam, polietilen tereftalat (PET) ve alüminyum malzemeden yapılan tek kullanımlık ambalajların baÅŸarılı ÅŸekilde toplanması amaçlanıyor.
Türkiye genelinde gelecek yıl içinde 5 bin, 2028'e kadar da 30 bin noktaya geri dönüÅŸüm makinelerinin kurulması hedeflenirken, vatandaÅŸlar bu makinelere cam, alüminyum ve pet ÅŸiÅŸeleri tanıtarak atabilecek ve e-cüzdan vasıtasıyla bu ambalaj iadesini alabilecek.
Geri DönüÅŸümcüler ve Geri Kazanımcılar DerneÄŸi (GEKADER) tarafından yapılan araÅŸtırmaya göre, sistemin hayata geçirilmesiyle on binlerce ton sera gazı azalımı saÄŸlanacak.
Enerjiden 1,3 milyar kWh, petrolden 3,6 ise milyon varil tasarruf edilmesi beklenen sistemin ek 20 bin istihdam oluÅŸturması öngörülüyor.
"İlk etapta ekonomiye 5-6 milyar liralık katkı sağlanacak"
GEKADER araÅŸtırmasına göre, Türkiye genelinde gelecek tek kullanımlık pet, cam ve alüminyum ambalaja sahip ÅŸiÅŸe sayısının 25 milyarı bulması öngörülüyor. Gelecek yıl hayata geçirilmesi planlanan sistemle 25 milyar ÅŸiÅŸenin geri dönüÅŸümü saÄŸlanacak.
GEKADER Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Fatih Eren, konuya iliÅŸkin yaptığı açıklamada, Türkiye'de depozito iade sisteminin altyapı çalışmalarının Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA) tarafından uzun zamandır yürütüldüÄŸünü belirterek, sektör olarak bir an önce sistemin hayata geçmesi için sabırsızlıkla beklediklerini söyledi.
Yaptıkları araÅŸtırmaya göre, gelecek yıl Türkiye genelinde tüketilmesi beklenen cam, pet ve alüminyum ambalajlı içecek sayısının 25 milyara yükseleceÄŸini dile getiren Eren, "İlk etapta ekonomiye minimum 5-6 milyar liralık katkı saÄŸlanacağını düÅŸünüyoruz." dedi.
"Sistemin bir an önce hayata geçmesi için bekliyoruz"
Fatih Eren, dünya genelinde Almanya baÅŸta olmak üzere, Hollanda, İspanya, İtalya ve Fransa gibi Avrupa ülkelerinin bu sistemi uzun süredir kullandığını kaydederek, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:
"Türkiye'de ise altyapı hazırlıkları sürüyor. Bu sistem çevre kirliliÄŸini ve sera gazı salımını azaltacak, enerjiden ve petrolden ciddi tasarruf saÄŸlayacak. Ürünlerin çevreye kontrolsüz ve geliÅŸi güzel atılmasının ya da bırakılmasının önüne geçilmesiyle daha temiz bir doÄŸaya sahip olacağız. Ülkemiz için hayati önemde gördüÄŸümüz DYS'nin bir an önce hayata geçirilmesini bekliyoruz."
Eren, Türkiye'nin geri dönüÅŸüm sektöründe Avrupa pazarında söz sahibi ülkelerden olduÄŸuna dikkati çekerek, ÅŸu bilgileri verdi:
"Türkiye, ÅŸiÅŸelenmiÅŸ içecek sektöründe gelecek vadeden bir potansiyele sahip. Geri dönüÅŸümden elde edilen ham madde üretiminde çok ciddi yatırım ve üretim söz konusu. Geri dönüÅŸümde Avrupa'nın birçok ülkesini geride bırakmış durumdayız. Dünya genelinde ise Çin ve Hindistan gibi üretim yapan ülkeler arasındayız. Evlerde ayrıştırma yaygınlaÅŸmadığı için global pazarda plastik ham madde talebini karşılamak için diÄŸer ülkelerde olduÄŸu gibi sıkı denetimlerle atık ithalatını sürdürüyoruz. Depozito iade sisteminde biriken geri dönüÅŸtürülebilir atıklar ülke ekonomisine plastik ürün veya ihracat olarak yansıyacak. DYS, bu yönüyle de hem sektöre hem de ülkemize çok ciddi katkı ve avantajlar sunacak."
"Cari açığın azalmasına katkı sunacak"
Türk Plastik Sanayicileri AraÅŸtırma GeliÅŸtirme ve EÄŸitim Vakfı (PAGEV) ve YeÅŸil DönüÅŸüm ve Teknoloji DerneÄŸi (PAGÇEV) BaÅŸkanı Yavuz EroÄŸlu da Türkiye'de yıllık 11 milyon tonluk plastik üretimi (ambalaj, oyuncak, beyaz eÅŸya vb) gerçekleÅŸtiÄŸini, bunun ham maddesinin sadece yüzde 12'sinin burada üretildiÄŸini söyledi.
EroÄŸlu, "Depozito Yönetim Sistemi geldiÄŸinde yurt dışından ham madde ithal etmek yerine toplanmış plastikleri geri dönüÅŸtürüp onları kullanacağız. Ham madde ithalatı azalacak ve cari açığa ciddi bir katkı sunacak. İkincisi bu ürünlerin çevreye atılmasını engellemek. Tüketici, bunun bir deÄŸeri olduÄŸunu bildiÄŸinde kullanılmış ambalajı götürüp geri dönüÅŸüm noktasına atacak." diye konuÅŸtu.
"300 bin tona yakın atığın dönüÅŸebileceÄŸini öngörüyoruz"
Yavuz EroÄŸlu, sistemin hayata geçirilmesinin biraz geciktiÄŸini kaydederek, "Tabii ki kolay deÄŸil ama DYS'nin en geç 2025'in ortasında hayata geçmesini bekliyoruz. Çünkü buna Türkiye'nin hem ekonomik anlamda hem de çevresel manada ciddi ihtiyacı var." ifadelerini kullandı.
Sistemin kısmen de olsa baÅŸlamasının çok olumlu olacağını, zamanla eksiklerin tamamlanabileceÄŸini anlatan EroÄŸlu, "20-25 milyar civarında ÅŸiÅŸeden bahsediliyor. Buradan 300 bin tona yakın atığın tekrar ham maddeye dönüÅŸebileceÄŸini öngörüyoruz. İthalat yerine dönüÅŸümden bu ham maddenin elde edilmesi 500 milyon doların ülkemizde kalmasını saÄŸlayacak. Ham madde ithalatı azalacak ve cari açığa ciddi bir katkı sunacak." diye konuÅŸtu.
EroÄŸlu, 300 bin ton atığın dönüÅŸtürülmesi için doÄŸrudan 20 bin ek istihdam saÄŸlanacağını belirterek, "Ufak tefek eksiklikler olsa bile sistem bir an önce baÅŸlamalı." görüÅŸünü kaydetti.