陌蝉迟补苍产耻濒
Ortado臒u Teknik 脺niversitesi (ODT脺) Deniz Bilimleri Enstit眉s眉 脰臒retim 脺yesi Do莽. Dr. Ekin Ako臒lu, bal谋k莽谋lar谋n ayn谋 miktardaki bal谋臒谋 yakalamak i莽in ge莽mi艧 y谋llara g枚re daha fazla zaman harcad谋臒谋n谋, verimsiz avlanman谋n bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerinde karbon sal谋m谋n谋 art谋rd谋臒谋n谋 belirtti.AA'n谋n iklim krizinin bal谋k莽谋l谋k sekt枚r眉 眉zerindeki etkilerine y枚nelik haz谋rlad谋臒谋 haber dosyas谋n谋n ikinci b枚l眉m眉nde, avlanma s眉relerindeki art谋艧谋n s眉rd眉r眉lebilir bal谋k莽谋l谋臒a etkisi ele al谋nd谋.
T眉rkiye 陌statistik Kurumu'nun (T脺陌K) su 眉r眉nleri verilerine g枚re avc谋l谋k yoluyla 眉retim, 2023'te bir 枚nceki y谋la g枚re y眉zde 35,5 artarak 454 bin 59 ton oldu. Av miktar谋, 2022'de 335 bin 3 ton, 2021'de ise 328 bin 165 ton olarak ger莽ekle艧mi艧ti.
Ako臒lu, AA muhabirine T眉rkiye denizlerinde avc谋l谋臒谋 yap谋lan 70, i莽 sularda ise 30'un 眉zerinde bal谋k t眉r眉 oldu臒unu, son istatistiklere bak谋ld谋臒谋nda Kovid-19 salg谋n谋 s眉resince stoklar谋n biraz toparlanmas谋ndan dolay谋 avc谋l谋kta bir art谋艧 ya艧and谋臒谋n谋 s枚yledi.
Avlanan bal谋k miktar谋n谋n 2000'li y谋llar谋n ba艧谋ndan bu yana ini艧li 莽谋k谋艧l谋 bir seyir izledi臒ine i艧aret eden Ako臒lu, "Stoklar s眉rekli ayn谋 oranda av verecek durumda olmad谋臒谋ndan, bu ini艧 ve 莽谋k谋艧lar devam ediyor. Avc谋l谋臒谋m谋z s眉rd眉r眉lebilir de臒il. 艦u anda bir art谋艧 trendi var, ancak 枚n眉m眉zdeki y谋l veya bir sonraki y谋l tekrar bir azalma olaca臒谋n谋 d眉艧眉n眉yorum." dedi.
- El Nino etkisi 枚n眉m眉zdeki ve bir sonraki sezon daha belirgin hissedilecek
Denizde ya艧anan s谋cakl谋k art谋艧lar谋n谋n etkisinin hemen g枚r眉lmedi臒ini ve 莽evresel de臒i艧ikliklerin bal谋k stoklar谋 眉zerindeki etkilerinin 1-2 y谋l i莽inde ger莽ekle艧ti臒ini vurgulayan Ako臒lu, El Nino'nun k眉resel 谋s谋nman谋n etkilerini g眉莽lendirdi臒ini, bu y谋l ve 枚n眉m眉zdeki y谋l avc谋l谋k sezonlar谋nda bu etkinin g枚r眉lece臒ini kaydetti.
Bal谋k莽谋lar谋n denizde kalma s眉relerinde art谋艧 oldu臒unu aktaran Ako臒lu, 艧枚yle devam etti:
"Bal谋k莽谋l谋臒谋n verimini ve bal谋k stoklar谋n谋n durumunu anlamak i莽in 莽aba ba艧谋na d眉艧en av miktar谋na bakar谋z. 脟aba ba艧谋na d眉艧en av miktar谋, denizde belirli bir s眉re ve belirli bir motor g眉c眉yle elde edilen av miktar谋n谋 ifade eder. Bu miktara bakt谋臒谋m谋zda, kararl谋 bir 莽izgi g枚rm眉yoruz. Bal谋k莽谋lar, 1 kilogram bal谋臒谋 yakalamak i莽in 枚nceki y谋llara g枚re daha fazla zaman harc谋yor, 1 saat avc谋l谋k faaliyeti i莽in av miktar谋 yar谋m kilo ile bir kilo aras谋nda, y谋ldan y谋la de臒i艧kenlik g枚steriyor. Bu durum avc谋l谋臒谋n s眉rd眉r眉lebilir olmad谋臒谋n谋n ve i艧lerin k枚t眉ye gidebilece臒inin bir sinyali olabilir."
T眉rkiye'de 15 bin av teknesi oldu臒u bilgisini payla艧an Ako臒lu, bal谋k莽谋lar谋n y谋ll谋k ortalama 250 bin ila 300 bin saatten, son birka莽 y谋ld谋r 500 bin saat civar谋na varan bir avlanma s眉resine ula艧t谋臒谋na dikkati 莽ekti.
Ako臒lu, maksimum s眉rd眉r眉lebilir 眉r眉n hesaplar谋 veya kota uygulamalar谋 olmad谋臒谋 i莽in bal谋k莽谋lar谋n av sezonunda avlanabildikleri kadar avlanmaya 莽al谋艧t谋klar谋n谋, bu durumun a艧谋r谋 avc谋l谋臒a neden oldu臒unu dile getirdi.
- "Ulusal planlar yap谋lmazsa sekt枚r pek 莽ok 艧eyi kaybeder"
Ako臒lu, "Bal谋k莽谋l谋臒谋n biraz daha verimsiz hale gelece臒ini d眉艧眉n眉yorum. 脰n眉m眉zdeki sezonun a莽谋l谋艧谋nda ve bir sonraki sezonda bunun etkilerini g枚rece臒iz. Maliyetler de art谋yor, bir bal谋k elde etmek i莽in harcanan masraflar y眉kseliyor. Verimsiz avlan谋rsan谋z daha fazla karbon salars谋n谋z 莽眉nk眉 daha fazla yak谋t ve zaman harc谋yorsunuz. Bu durum bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerinde karbon sal谋m谋n谋 art谋r谋yor ve k眉resel iklim de臒i艧ikli臒ine katk谋da bulunuyor. 脰zellikle 2000 y谋l谋ndan bu yana 眉lkemizdeki bal谋k莽谋l谋k faaliyetlerinin karbon ayak izi h谋zl谋 bir 艧ekilde art谋yor." diye konu艧tu.
Bal谋k莽谋l谋k sekt枚r眉n眉n bunun fark谋nda olmas谋 gerekti臒ini ifade eden Ako臒lu, iklim de臒i艧ikli臒iyle k眉resel 枚l莽ekte m眉cadele edilse de ulusal olarak da planlar yap谋lmas谋 gerekti臒i aksi takdirde sekt枚r眉n pek 莽ok 艧eyi yava艧 yava艧 kaybedilece臒i uyar谋s谋nda bulundu.
Ako臒lu, s枚zlerini 艧枚yle s眉rd眉rd眉:
"Karadeniz'de uskumru, 1970'lerden 枚nce vard谋 ancak 1970'lerden sonra neredeyse yok denecek kadar azald谋, ticari anlamda bir avc谋l谋臒谋 kalmad谋. Bunun gibi baz谋 t眉rleri kaybedece臒iz. Bu hemen olmayabilir ancak 2030'lara vard谋臒谋m谋zda ticari olarak avc谋l谋臒谋 yap谋lan baz谋 t眉rleri g枚rmeyece臒iz. 脺reme h谋z谋 yava艧 olanlar ya da besin zincirinin 眉st k谋s谋mlar谋nda olanlar, 枚rne臒in palamut tehdit alt谋nda. Ayr谋ca do臒rudan besin olarak t眉ketilmeyen t眉rler de ekosistemin dengesinde 枚nemli bir yer tutuyor. Deniz taban谋nda ya艧ayan t眉rlerden kalkan da risk alt谋nda. Son y谋llarda Akdeniz'e k谋y谋s谋 olan illerimizde mercan olarak sat谋lan bal谋k asl谋nda ger莽ek mercan de臒il, bir K谋z谋ldeniz g枚莽meni. Geleneksel olarak b枚lgemize 枚zg眉 olan Akdeniz mercan谋 de臒il. B枚yle bir de臒i艧im ya艧ad谋k."
- 鈦燢ota uygulamas谋na ge莽i艧 tavsiyesi
Her bal谋k stokunun kendine 枚zg眉 dinami臒i ve ekosistem i莽inde yeri oldu臒undan bahseden Ako臒lu, bu nedenle, ekosistem tabanl谋 bal谋k莽谋l谋k y枚netimi yap谋larak matematiksel modellerle her stok i莽in toplam avlanabilir 眉r眉n miktar谋 belirlenmesi gerekti臒ine, b枚ylece hem avlanan t眉r眉n devam谋n谋n sa臒lanaca臒谋na hem de di臒er t眉rlere yeterli besin b谋rak谋laca臒谋na i艧aret etti.
Bal谋k莽谋l谋k sekt枚r眉nde acil olarak kota uygulamalar谋na ve kontroll眉 bal谋k avc谋l谋臒谋na ge莽i艧 gerekti臒ini belirten Ako臒lu, s枚zlerini 艧枚yle tamamlad谋:
"脰zellikle Marmara gibi kapal谋 denizlerde 莽evresel etkiler 莽ok 枚nemli. 脟evresel kirlili臒in etkileri g枚z 枚n眉nde bulundurularak h谋zla 枚nlemler al谋nmas谋 gerekiyor. Bu uygulamalar, bal谋k stoklar谋n谋n s眉rd眉r眉lebilirli臒ini sa臒lamay谋 ve ekosistemi korumay谋 ama莽l谋yor. Ayr谋ca bal谋k莽谋l谋k y枚netimi i莽in kat谋l谋m ve bilin莽lenme 枚nemli. Avc谋l谋臒谋n izlenebilmesi i莽in do臒ru denetimler uygulayarak karaya 莽谋karma noktalar谋n谋n belirlenmesi, t眉rlerin do臒ru rapor edilmesi, kota y枚netimine katk谋 sa臒lar. Ka莽ak avc谋l谋臒谋 枚nlemek i莽in cezalar谋n yan谋 s谋ra bal谋k莽谋lar谋n s眉rece dahil edilip bilin莽lenmesi de 枚nemli."