365bet体育在线世界杯

Stanford Üniversitesince haz谋rlanan "Dünyan谋n En Etkili Bilim 陌nsanlar谋" listesinde, tüm bilim dallar谋nda son 5 y谋ld谋r üst üste Türkiye’den birinci, kendi ara艧t谋rma alan谋 tar谋m-agronomi dal谋nda ise dünyada 6'nc谋 s谋rada yer alan Çakmak, "gizli açl谋k" konusunda çal谋艧malar yürütüyor.

AA muhabirine konu艧an Sabanc谋 Üniversitesi Mühendislik ve Do臒a Bilimleri Fakültesi Ö臒retim Üyesi Prof. Dr. 陌smail Çakmak, gizli açl谋k kavram谋n谋, tah谋llar gibi bitkisel kökenli g谋dalarda çinko, iyot, demir ve selenyumun çok dü艧ük miktarlarda bulunmas谋 durumunda, bunlar谋 s谋kça tüketen insanlarda görülen mikro element noksanl谋臒谋 艧eklinde tan谋mlad谋.

Çakmak, "Beslenmek kar谋n doyurmak de臒il tüketti臒imiz g谋dalar谋n içerisindeki minerallerin, vitaminlerin ne kadar oldu臒uyla ilgilidir. Kar谋n doyurmakla beslenmeyi birbirinden ay谋rmam谋z, kar谋n doyururken tüketti臒imiz g谋dalar谋n kompozisyonunu bilmemiz gerekir. Bugün s谋kl谋kla tüketilen tah谋l kökenli g谋dalar gerçekten mineraller bak谋m谋ndan çok dü艧ük düzeydedir. Asl谋nda dünyada tah谋llar谋 nerede yeti艧tirirseniz yeti艧tirin mikro elementler bak谋m谋ndan hayvansal kökenli g谋dalara göre çok fakirdir." dedi.

"Okul performans谋nda çok büyük bir rolleri var"

Dünya genelinde 5 milyar insan谋n tüketti臒i g谋dalardan yeterince demir ve iyot, 3 milyar insan谋n da yeterince çinko alamad谋臒谋n谋 vurgulayan Çakmak, gizli açl谋k sorununun yayg谋n görüldü臒ü ülkelerden biri olan Türkiye'de günlük kalori ihtiyac谋n谋n kar艧谋lanmas谋nda bu臒day谋n pay谋n谋n yüzde 40-45 civar谋nda oldu臒unu, bunun k谋rsal kesimde ve yoksul ailelerde yüzde 60'谋 a艧t谋臒谋n谋 ifade etti.

Gizli açl谋k sorununun temel nedenini topra臒谋n mineral fakiri olmas谋na ba臒layan Çakmak, mikro element eksikliklerinin en çok çocuklar谋 etkiledi臒ini kaydetti.

Çakmak, "陌yot çocuklar谋n özellikle mental ve bili艧sel fonksiyonlar谋n谋 çok etkiliyor. O nedenle okul ba艧ar谋s谋nda, ve performans谋nda, anlamada ve ö臒renmede bu tür mikro elementlerin özellikle iyot ve çinkonun çok büyük bir rolü var." diye konu艧tu.

Gizli açl谋k sorununun toprakta ba艧lad谋臒谋n谋, çözümün de toprakta aranmas谋 gerekti臒ini ifade eden Çakmak, sözlerini 艧öyle sürdürdü:

"Açl谋k, insan vücudundan önce toprakta ba艧l谋yor çünkü bu elementlerin zaten kimyasal aç谋dan yaray谋艧l谋l谋臒谋 dü艧ükken bir de her y谋l üretim yaparak topraktan bu elementlerin sürekli kald谋r谋lmas谋na neden oluyoruz. Topraktan her y谋l m谋s谋r üretmekle 1 hektar alandan 500 gram saf çinko kald谋r谋l谋yor. Ona benzer miktarlarda demir, selenyum kald谋r谋l谋yor. Y谋llar sonra bu toprakta da mineral açl谋臒谋 ba艧l谋yor."

"Tar谋msal yöntemleri kullanarak bu sorunu çözmeye çal谋艧t谋k"

Dünyada artan nüfusun ihtiyac谋n谋 kar艧谋lamak için bitkisel verimin art谋r谋ld谋臒谋na fakat verimdeki art谋艧谋n g谋dan谋n besleyici özelli臒inin azalmas谋na neden oldu臒una dikkati çeken Çakmak, m谋s谋r, bu臒day ve pirinçteki çinko, selenyum ve iyot gibi mikro elementlerin miktarlar谋n谋 art谋rmaya çal谋艧arak, küresel bir problem olan gizli açl谋臒谋 azaltmay谋 hedeflediklerini dile getirdi.

Çakmak çal谋艧malar谋n谋 艧öyle özetledi:

"Çinko, demir gibi baz谋 elementlerce dü艧ük topraklar谋 kullanarak bitkiler özellikle tah谋l yeti艧tiriyoruz. Bu tah谋llar谋n, besin elementleri noksanl谋臒谋 olan topraklarda nas谋l yeti艧ti臒ini takip ediyoruz. Birtak谋m formülasyonlarla bu bitkilerin büyümesine nas谋l katk谋 sa臒lar谋z sorusuna cevap veriyoruz. Burada da odak noktam谋zda yine mikro besin elementleri, özellikle çinko ve iyot var. Bu mikro elementlerin az oldu臒u topraklarda bitkileri geli艧tirerek, örne臒in çinkoyu az, orta ve çok yüksek verdi臒imizde nas谋l bir geli艧im oldu臒unu izliyoruz. Agronomi, tar谋msal yöntemleri kullanarak, gübreleme yaparak bu sorunu çözmeye çal谋艧t谋k. Topra臒a ve bitkiye çinko ya da selenyumu verdi臒iniz zaman bitkinin danesindeki miktarlar谋 hemen daha o hasat y谋l谋nda art谋rabiliyorsunuz. S谋kl谋kla kullan谋lan gübrelere çinko, selenyum ve iyot katarak bu problemi azaltmak çok kolay."

"Ortalama verim art谋艧lar谋 yüzde 10-15 civar谋nda"

Bitkilerdeki mikro elementleri do臒al yollarla art谋rmaya çal谋艧t谋klar谋n谋n alt谋n谋 çizen Çakmak, yeti艧tirdikleri bitkileri hasat ettikten sonra topra臒a veya yapra臒a verdikleri yeni formülasyonlarla daneye ne kadar çinko ve iyot ta艧谋nd谋臒谋n谋 anlamak için laboratuvarda fizyolojik testler gerçekle艧tirdiklerini anlatt谋.

Gübrelemenin hem çok pratik hem de ekonomik bir strateji oldu臒una vurgu yapan Çakmak, "Bu elementlerin, özellikle çinkonun verime etkisi çok yüksek oluyor. Bölgeden bölgeye de臒i艧mekle birlikte kimi yerde e臒er toprakta çok çinko eksikli臒i varsa verimi yüzde 30'lara kadar art谋rabilirsiniz. Fakat genellikle ortalama buldu臒umuz verim art谋艧lar谋 yüzde 10-15 civar谋nda. Türkiye gibi çinkonun çok eksik oldu臒u yerlerde bazen verimde yüzde 50'leri a艧an etkiler olabilir." diye konu艧tu.

Türkiye'nin, özellikle çocuklar için mutlaka çinko, demir, iyot ve selenyum gibi mikro elementlerce zenginle艧tirilmi艧 g谋da üretim planlamas谋 yapmas谋 gerekti臒ine i艧aret eden Çakmak, bu minerallerin çocuklara en etkili ve en kolay biçimde ekmek, süt gibi g谋dalarla verilebilece臒ini sözlerine ekledi.