365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Atık denim kumaÅŸlarından tasarımlar tekstil sektörünün atık yükünü azaltıyor

28.03.2025
ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô

Denim kültürü küratörü Lamia Aylin Çetinkaya, hem atık denim kumaÅŸlarından yaptığı yastık kılıfı, çanta gibi ürünler hem de bir üründen iki iÅŸlev saÄŸlayacak akıllı tasarımlarla denim sektöründen kaynaklanan çevresel etkileri azaltmaya katkı sunuyor.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler Çevre Programı'na (UNEP) göre bir kot pantolon üretimi için 3 bin 781 litre su harcanırken bu süreçte 111 kilometre araba kullanmaya veya büyük ekranda 246 saat televizyon izlemeye denk miktarda, yaklaşık 33,4 kilogram karbon emisyonu oluÅŸuyor. Bu olumsuz çevresel etkileri tekstil endüstrisinde atık yönetimi, onarım, geri ve ileri dönüÅŸüm ile azaltmak ise mümkün.

Denim sektöründe sürdürülebilirlik, geri ve ileri dönüÅŸüm odaklı çalışmalar yürüten küratör Lamia Aylin Çetinkaya, sektördeki 35 yılı aÅŸkın deneyimiyle, denim kültürünü sadece bir moda unsuru deÄŸil, çevresel ve etik bir dönüÅŸüm alanı olarak ele alıyor.

Çetinkaya, markalar ve kumaÅŸ fabrikalarıyla iÅŸbirlikleri yaparak denim üretiminde çevresel etkiyi azaltmaya yönelik eÄŸitimler veriyor ve sürdürülebilir koleksiyon geliÅŸtirme konusunda çalışmalar yürütüyor.

AA muhabirine denime olan merakının çocuk yaÅŸlarda baÅŸladığını söyleyen Çetinkaya, "7 yaşındayken annemin İspanyol paça bir denim pantolonu vardı ve dizden aÅŸağısı açılan bir form olduÄŸu için ben onu kendime kesip etek yaptım. Böylece denim serüvenim baÅŸlamış oldu." dedi.

"En az 10 yıldır biriktirdiğim kumaşlar var"

En çok tekstil atığının, kumaşın ürüne dönüÅŸtürüldüÄŸü aÅŸamada meydana geldiÄŸini aktaran Çetinkaya, üretim aÅŸamasında çıkan bu atıkları, çok küçük olsalar dahi atmadığını, şık ve katma deÄŸerli ürünler haline getirdiÄŸini belirtti.

Çetinkaya, atık denim kumaÅŸlardan yaptığı tasarımlar hakkında ÅŸu bilgileri paylaÅŸtı:

"İlk önce atık kumaÅŸlardan kumaşın cinsine, ağırlığına, yıkamasına ve tuÅŸesine göre kendimce karar veriyorum, onları tasnif ediyorum. Karteladaki kumaÅŸ olsa dahi kartonlarından ayırıp kullanıyorum, mutlaka kartonlar da geri dönüÅŸtürülüyor. En az 10 yıldır biriktirdiÄŸim kumaÅŸlar var. Bir yastıktan tutun, atık derilerden de birleÅŸtirerek bir çantaya kadar, kalem kutusundan Amerikan servisine kadar her ÅŸeyi yapıyorum. Döngüsel ekonominin dinamikleriyle çalışıyorum ve akıllı tasarımlar üzerine üretimler de yapıyorum. Seyahat esnasında akıllılığıyla size yardımcı olabilecek bir denim ceket tasarladım. Bu ceket, form olarak katlandığı zaman 15-20 saniye içinde çıkarıp katladığınız ve fermuarını kullandığınız zaman çapraz asacağınız bir çantaya dönüÅŸüyor ve önünde bir cebi var. Buradaki bütün malzemeler metal aksesuarlar da doÄŸa dostu malzemelerden oluÅŸtu."

"Döngüsel ekonomi açısından bakınca hiçbir atık problem deÄŸil"

Tekstil sektöründe lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiÅŸin yaygınlaÅŸmasıyla tekstil sektöründen kaynaklanan çevresel zararların azaltılabileceÄŸi deÄŸerlendirmesinde bulunan Çetinkaya, "Döngüsel ekonomi açısından bakınca hiçbir atık problem deÄŸil. Aslında karşımıza çözümün baÅŸka bir parçası olarak çıkıyor. Tüketmek, insana atfedilen çok olumsuz bir sıfat. Bir de onu pazarlayarak başına 'bilinçli' ifadesini koydukları zaman bilinçli tüketici sanki olumlu bir ÅŸeye dönüÅŸmüÅŸ oluyor. Aslında bizim bu tüketici sözcüÄŸünden de uzaklaÅŸmamız gerekiyor." diye konuÅŸtu.

Çetinkaya, atık oluÅŸumuna neden olmamak için tüketicilerin hızlı moda akımından kaçınıp kiÅŸiye özel tasarımlar veya fonksiyonel ürünleri tercih etmesi gerektiÄŸini vurguladı.

"Alışkanlıklarımızı değiştirmemiz lazım"

Tekstilden kaynaklanan üretimi ve üretimin neden olduÄŸu kirliliÄŸi azaltmanın yollarından birinin kullanıcıyı ikinci el alışveriÅŸe daha fazla teÅŸvik etmek olduÄŸunu dile getiren Çetinkaya, "Bizde ikinci eller maalesef daha çok az kullanılmış büyük markaların ürünleri olarak algılanıyor. 'BaÅŸkasının eskisini ben mi giyeceÄŸim?' diye serzeniÅŸte bulunan müÅŸterilerimiz çok oluyor ama biz Anadolu'da öyle bir kültürden geliyoruz. Zaten ailede herkes birbirinin küçülenini giyer, küçülmesine de gerek yok. Bedenler uyuyorsa 'Åžuraya gideceÄŸim, elbiseni alabilir miyim?' diye sorar. Yani bizde bu kültür vardır. Bunu tüketmeden sadece giysiye dönüÅŸtürecek alanda da belki alışkanlıklarımızı deÄŸiÅŸtirmemiz lazım." ifadelerini kullandı.

Üretim aÅŸamasında birçok iÅŸletmenin atıkları hatta eskiyen ürünleri imha etmek yerine ipliÄŸe ve kumaÅŸa dönüÅŸtürdüÄŸünden bahseden Çetinkaya, iÅŸletmelerin hem kaynakları etkili kullanma hem de maliyet açısından denim üretiminde yeni teknolojilere ve çevre dostu ürünlere daha çok yöneldiÄŸinin altını çizdi.

Denim deÄŸer zincirini oluÅŸturan bütün paydaÅŸların çevre dostu üretimde payı olduÄŸunu ve 10 yıl önceye kıyasla teknolojiden çok daha fazla faydalandıklarını iÅŸaret eden Çetinkaya, "Günümüzde daha az su ve kimyasal kullanılıyor, daha akıllı sistemlerle düzgün pantolon kalıpları yerleÅŸtirilerek minimum kumaÅŸ sarfiyatı saÄŸlanıyor, aksesuar kısmında da kolayca sökülüp takılan düÄŸmeler tercih edilerek ürünün kullanım ömrü bittiÄŸinde düÄŸmeler atık olmaktan çıkarılıyor. Ayrıca ürünü tanıtan etiketler doÄŸa dostu malzemelerden tercih ediliyor." diyerek sözlerini tamamladı.

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR