365betÌåÓýÔÚÏßÊÀ½ç±­

Yapay zeka destekli platformla tekstil atıkları uçtan uca yönetiliyor

29.03.2025
ݲõ³Ù²¹²Ô²ú³Ü±ô

Tekstil mühendisi Dr. GüneÅŸ Sayıt, tekstil atıklarının takibinin yapılmasını ve geri dönüÅŸüm süreçlerinin uçtan uça yönetilmesini saÄŸlayan bir platform geliÅŸtirerek sektörün atık miktarının azaltılmasına katkı sunduklarını belirtti.

Her yıl yaklaşık 100 milyar parça ürünün piyasaya sürüldüÄŸü tekstil sektörü, su ve karbon ayak izi en fazla olan sektörlerin başında geliyor. Sadece pamuklu bir tiÅŸört üretimi için kullanılan su miktarı 2700 litreyi bulurken 2050 yılına gelindiÄŸinde dünyanın toplam karbon bütçesinin yüzde 26’sının tek başına tekstil sektörü tarafından tüketileceÄŸi öngörülüyor. Tekstil atıklarının yüzde 95’i geri dönüÅŸüme uygunken yalnızca yüzde 15’i geri dönüÅŸtürülüyor. Tekstilden yine tekstile geri dönüÅŸüm oranı ise yalnızca yüzde 1 olarak hesaplanıyor.

Tekstil üretiminde atık azaltma yöntemleri çevre dostu üretim açısından büyük önem taşıyor. Pek çok alanda olduÄŸu gibi tekstilde de dijitalleÅŸme ve teknolojinin geliÅŸimi atık yönetimini her geçen gün daha da kolaylaÅŸtırıyor.

Swatchloop firması kurucularından Sayıt, AA muhabirine, dünyada her yıl 92 milyon ton tekstil atığı oluÅŸtuÄŸunu ve büyük miktardaki üretim sonrasında düÅŸük orandaki geri dönüÅŸüm oranları nedeniyle hem ham madde olarak bir kayıp yaÅŸandığını hem de bu atıklardan kaynaklı çevresel zararlar meydana geldiÄŸini söyledi.

Atıkların kaynağında ayrıştırılmasının önemine deÄŸinen Sayıt, "Karmakarışık gelen atıkları iÅŸçiler birebir dokunarak, gözüyle seçerek ayıklamaya çalışıyor. Tabii ki bu teknik bir ayıklama, doÄŸru bir ayıklama olmuyor. Bunun yanında da çok ciddi bir iÅŸ gücü kaybı oluyor. Geri dönüÅŸüm süreleri de çok uzuyor. DoÄŸru ayıklama olmadığı için atıklar doÄŸru geri dönüÅŸüm iÅŸleminden geçmiyor ve sonuçta çıkan ham madde oldukça verimsiz ve maliyeti çok yüksek bir ham maddeye dönüÅŸmüÅŸ oluyor. Bu da yeniden kullanımı engelleyen bir sebep." dedi.

"Sistem atığı tanımlayıp hızlıca sınıflandırıp buna bir dijital kimlik oluşturuyor"

Sayıt, dünyada hızlı modanın çevresel yükü ne kadar artırdığıyla ilgili tüketici bilincinin ve döngüselliÄŸin artırılması için birçok çalışma yapıldığını hatta Avrupa BirliÄŸi'nin (AB) bu konuda regülasyon yayımladığını aktardı.

Kendilerinin de döngüsel ekonomiye katkı saÄŸlamak amacıyla bir atık yönetimi platformu geliÅŸtirdiklerini bildiren Sayıt, hedeflerinin atık problemini ve neden olduÄŸu çevresel yükü azaltmak olduÄŸunu kaydetti.

Sayıt, platformun çalışma prensibini ÅŸöyle özetledi:

"Tekstil atıklarının kaynağında sınıflandırılmasını ve sistem üzerinde dijital ikizinin oluÅŸturulmasını saÄŸlıyor. Sistem, atığı tanımlayıp hızlıca sınıflandırıp buna bir dijital kimlik oluÅŸturuyor. Bu oluÅŸturduÄŸu dijital kimlikle birlikte atığın hangi aÅŸamada olduÄŸu, hangi toplayıcı tarafından alındığı, hangi geri dönüÅŸüm firmasına götürüldüÄŸü, orada hangi iÅŸlemlerden geçtiÄŸi ve neye dönüÅŸtüÄŸü gibi birçok bilgiyi anlık olarak tüm paydaÅŸların takip edebildiÄŸi bir atık yönetimi platformu olarak hizmet veriyor ve döngüsel ekonomi çözümleri sunuyor."

Platformun tüm tekstil atıklarının yönetim sürecini dijitalleÅŸtirerek, sektördeki üreticilere ve markalara sürdürülebilir atık yönetim zinciri kurma ve yönetme imkanı sunduÄŸunu dile getiren Sayıt, "Makine öÄŸrenmesi temelli yapay zeka özelliÄŸimiz var. Bunu da atığın doÄŸru geri dönüÅŸüme yönlendirilmesinde kullanıyoruz. Yani aslında firmalara atığın hangi geri dönüÅŸüm iÅŸleminden geçmesi gerektiÄŸiyle ilgili yönlendirmeler saÄŸlıyoruz. Atık ve geri dönüÅŸüm firması eÅŸleÅŸtirmeleri yapıyoruz. Sistem, firmaya 'senin atığını en iyi deÄŸerlendirecek geri dönüÅŸümcü bu' gibi bir yönlendirme yapıyor ve bu sayede de aslında daha verimli bir geri dönüÅŸüm sürecine yönlendiriyor." diye konuÅŸtu.

Platformun çevresel etkileri ve karbon ayak izine faydası

Hedef kitlelerinin geri dönüÅŸüm zincirindeki tüm paydaÅŸlar olduÄŸunu, bunun yanı sıra ileri dönüÅŸüm aÅŸamasında atıkları deÄŸerli ürünlere dönüÅŸtüren ve kadınlar tarafından iÅŸletilen mikro iÅŸletmelerle iÅŸbirlikleri yaptıklarını anlatan Sayıt platformun saÄŸladığı çevresel etkiye de deÄŸindi.

Sayıt, "Tekstil atıklarını dijital olarak takip ettik ve doÄŸru geri dönüÅŸüme yönlendirilmelerini saÄŸladık. Bu sayede de 6 milyon metreküp su ayak izinin korunmasını, 80 bin kilodan da fazla karbon emisyonunun azaltılmasına destek olduk." sözlerini sarf etti.

Platformun firmalara atık geri dönüÅŸüm süreçlerinde saÄŸladığı ÅŸeffaflık sayesinde buradan elde ettikleri verileri geri dönüÅŸüm ve sürdürülebilirlik raporlamalarında kullanabilme imkanı sunduÄŸuna iÅŸaret eden Sayıt, bu durumun yakın gelecekte hayata geçecek regülasyonlara uyum saÄŸlayan firmaları bir adım öne çıkararak rekabet avantajı saÄŸlayacağından bahsetti.

"Süreçlerin sıfır atık prensiplerine uyum göstermesini saÄŸlıyoruz"

Sayıt, atık hiyerarÅŸisinin her basamağının çok ayrı bir deÄŸerinin bulunduÄŸunun, önceliÄŸin atık çıkarmamak olduÄŸunun fakat atık oluÅŸtuysa da bertarafa gitmeden geri veya ileri dönüÅŸüm için harekete geçmek gerektiÄŸinin altını çizdi.

GiriÅŸimlerini sıfır atık anlayışı temelinde ÅŸekillendirdiklerini ifade eden Sayıt, sözlerini ÅŸöyle tamamladı:

"Her atığın mutlaka girdi olarak kullanılması bizim için çok kıymetli. Aslında biz bu yolculuÄŸa da bu amaçla çıkmıştık. DoÄŸru ve kaynağında tanımlama ve sınıflandırma sayesinde de her atığın uygun geri dönüÅŸümle eÅŸleÅŸmesini saÄŸlıyoruz. Bu sayede döngüselliÄŸi de artırmış oluyoruz. Yani sistemimiz sayesinde hiçbir atık bertaraf edilmemiÅŸ oluyor ve her atık deÄŸerlendirilmiÅŸ oluyor. Böylece hem döngüselliÄŸi artırmış hem de süreçlerin sıfır atık prensiplerine uyum göstermesini saÄŸlıyoruz. 2025 yılı içinde farklı sektörlerdeki atık yönetimi ve dijital ürün pasaportu oluÅŸturma süreçlerini de izlenebilir hale getirmeyi hedefliyoruz."

KATEGORİDE ÖNE ÇIKANLAR