365bet体育在线世界杯

Koronavirüs salg谋n谋 biterken patlak veren Rusya-Ukrayna sava艧谋, küresel ticaret a臒谋 ve finansal piyasalarda sebep oldu臒u dalgalanmayla yeni problemleri gün yüzüne ç谋kard谋. Rusya’n谋n enerji ve endüstriyel metal üretiminde kritik bir oyuncu olmas谋 ve uygulanan yapt谋r谋mlar谋n piyasadaki arz谋 olumsuz etkileyerek ek bir enflasyonist bask谋 olu艧turmas谋, gündemin üst s谋ralar谋n谋 i艧gal etti. 顿颈臒别谤 taraftan sava艧谋n ilk dönemlerinde görece geri planda kalan ancak sava艧 uzad谋kça etkisini art谋ran özellikle tah谋l arz谋nda ya艧anan s谋k谋nt谋lar, ciddi bir küresel g谋da krizi ihtimalini ortaya ç谋kard谋.

G谋da arz谋nda ya艧anan krizin sebepleri

ABD Tar谋m Bakanl谋臒谋 taraf谋ndan yay谋nlanan istatistiklere göre, 2021/22 döneminde küresel bu臒day ihracat谋n谋n yakla艧谋k yüzde 33’ü Rusya ve Ukrayna’n谋n üretiminden kar艧谋lan谋yor. Benzer 艧ekilde iki ülke arpa, m谋s谋r ve ay çekirde臒i ihracat谋nda küresel pastadan toplamda yüzde 15-25 aras谋nda de臒i艧en oranlarda pay al谋yor. Buna ek olarak Rusya, çe艧itli gübrelerin (azotlu, potasyumlu, fosforlu vs.) ihracat谋nda ilk üçte. Türkiye, a臒谋rl谋臒谋 Rusya olmak üzere, iki ülkenin de bu alanlardaki temel g谋da ihracat谋n谋n önemli mü艧terisi konumunda. 陌艧in bir nebze olumlu taraf谋; sava艧 nedeniyle Rusya’n谋n temel g谋da alan谋ndaki ihracat谋 önemli ölçüde etkilenmemi艧 görünüyor. 顿颈臒别谤 taraftan Ukrayna, Karadeniz ba臒lant谋s谋n谋 yitirdi臒i için bu臒day ihracat谋n谋n yakla艧谋k yüzde 90’谋n谋 gerçekle艧tiremiyor. Özellikle baz谋 Afrika ülkelerinin bu臒day ithalat谋n谋n tamam谋n谋 Ukrayna’dan gerçekle艧tirdi臒i göz önüne al谋nd谋臒谋nda s谋k谋nt谋n谋n büyüklü臒ü anla艧谋labilir. Ya艧anan bu s谋k谋nt谋lar nedeniyle koronavirüs salg谋n谋n谋n ba艧lad谋臒谋 dönemden bu yana dolar bazl谋 bu臒day fiyatlar谋n谋n a臒谋rl谋kl谋 k谋sm谋, son üç ayda gerçekle艧mi艧 olmakla birlikte, toplamda 2,5 kat谋na ç谋kt谋.

Bugün g谋da tedarik zincirinde küresel çapta ya艧anan s谋k谋nt谋lar谋n en büyük iki sebebi olarak koronavirüs salg谋n谋 ve sava艧 gösterilse de g谋da arz谋na dair tehlike çanlar谋 çok uzun zamand谋r çal谋yor. Yak谋n zamanda BM taraf谋ndan yay谋nlanan küresel g谋da krizi raporuna göre, temel beslenme ihtiyaçlar谋n谋 kar艧谋lamakta zorlanan ve g谋da krizi sebebiyle acil yard谋ma ihtiyaç duyan insan say谋s谋 193 milyon. Küresel 谋s谋nmayla birlikte ya艧anan kurakl谋klar谋n g谋da üretimini özellikle Afrika’da ciddi manada tehlikeye soktu臒u da unutulmamal谋.

G谋da krizinde Çin ve Hindistan'谋n yakla艧谋m谋

Çe艧itli sebeplerle küresel temel g谋da arz谋nda s谋k谋nt谋lar ya艧an谋rken, özellikle baz谋 büyük ülkelerin gösterdi臒i korumac谋 reaksiyonlar da durumu içinden ç谋k谋lmas谋 daha zor bir hale getiriyor. Örne臒in, Rusya-Ukrayna sava艧谋n谋n henüz ba艧lamad谋臒谋 sene ba艧谋nda Çin’in, 2021'de dünyadaki tah谋llar谋n yar谋s谋n谋 stoklad谋臒谋 ortaya ç谋kt谋. Bu durumun 2022’de de sürmesi ve Çin’in m谋s谋r, pirinç ve bu臒day gibi önemli temel g谋da maddesi rezervlerinin yar谋s谋ndan fazlas谋n谋 ülkesinde tutmas谋 bekleniyor.

Benzer 艧ekilde yak谋n zamanda Hindistan, artan fiyatlar, kötü hava ko艧ullar谋 ve arz tedarikindeki s谋k谋nt谋lar谋 gerekçe göstererek baz谋 istisnalar d谋艧谋nda bu臒day ihracat谋n谋 yasakland谋臒谋n谋 aç谋klad谋. Rusya-Ukrayna sava艧谋n谋n ba艧lamas谋ndan bu yana ise 23 ülke kalori bak谋m谋ndan toplam g谋da ticaretinin yüzde 10’una kar艧谋l谋k gelen ihracata yasaklamalar getirdi ve küresel olarak gerçekle艧en gübre ihracat谋n谋n da be艧te birinden fazlas谋 bu dönemde k谋s谋tland谋.

Dünyan谋n nüfus bak谋m谋ndan en kalabal谋k iki ülkesinin tepkileri asl谋nda g谋da güvenli臒i meselesine koronavirüs salg谋n谋 ve sava艧tan ba臒谋ms谋z olarak daha geni艧 bir perspektiften bak谋ld谋臒谋n谋n da göstergesi. Özellikle dünyan谋n en kalabal谋k ülkesi olan Çin, uzun zamand谋r resmi bir politika olarak bunu uyguluyor. Çin Devlet Ba艧kan谋 艦i Cinping her f谋rsatta bu yakla艧谋m谋 "Çin halk谋 pirinç kasesini kendi elinde ve s谋k谋ca tutmal谋." cümlesiyle özetliyor. Yine Çin, g谋da güvenli臒ini tesis etmek amac谋yla uzun zamand谋r ba艧ta Afrika ülkeleri olmak üzere çe艧itli ülkelerde tar谋m arazisi kiralayan ve sat谋n alan ülkelerin ba艧谋nda geliyor.

Bu makro politikalar谋n önemli sebeplerinden biri ise gittikçe refah谋 yükselen nüfusun artan tüketim talebi. Geçmi艧 y谋llarda imitasyon üretimin merkezi olarak an谋lan Çin, gerçekle艧tirdi臒i teknoloji devrimiyle son dönemde ki艧i ba艧谋na dü艧en milli gelirini ciddi oranda art谋rd谋. Özellikle 2000’li y谋llar谋n ortas谋ndan itibaren ba艧layan süreçle birlikte Çin'in ki艧i ba艧谋na dü艧en milli geliri 2 bin dolar seviyesinden 10 bin dolar seviyesine ç谋kt谋. Ülkenin kalk谋nma h谋z谋 ve dolay谋s谋yla refah谋 artt谋kça da insanlar谋n tüketim talepleri ve hacimleri de de臒i艧meye ba艧lad谋. Çin, dünya nüfusunun yakla艧谋k be艧te birini bar谋nd谋rd谋臒谋ndan gittikçe artan devasa tüketim talebinin küresel sonuçlar谋 da kaç谋n谋lmaz.

Bu yakla艧谋m谋n arkas谋ndaki bir di臒er itici güç de ülkeler aras谋nda gittikçe görünmez hale geldi臒i söylenen s谋n谋rlar谋n özellikle kriz ko艧ullar谋nda nas谋l bir duvara dönü艧tü臒ünün tecrübe edilmesidir. Ticaret sava艧lar谋yla ba艧layan süreç, koronavirüs salg谋n谋 ve sonras谋nda küresel tedarik zincirinde ya艧anan bozulmalar ile birle艧ince, ülkelerin temel tüketim maddelerinde kendi kendine yetebilir olmas谋n谋n ne denli önemli oldu臒unu tekrar dünyaya hat谋rlat谋yor. Maalesef bu dönemde g谋da fiyatlar谋ndaki dalgalanma ve g谋da tedarikinde ya艧anan s谋k谋nt谋lar ba艧ta Afrika ülkeleri olmak üzere dü艧ük gelir düzeyine sahip ülkeleri daha 艧iddetli etkiliyor. Ancak olay谋n hem insani boyutunu hem de dünyan谋n bir bölgesinde ya艧anan s谋k谋nt谋lar谋n nas谋l toplu nüfus hareketlerine sebep oldu臒u dü艧ünüldü臒ünde k谋sa süre içerisinde ç谋臒a dönü艧ebilecek bir kartopunun yamaçtan a艧a臒谋 yuvarland谋臒谋 görülüyor.

Sonuç olarak; geçmi艧 y谋llarda enerji ekseninde gerçekle艧en jeopolitik gerilimlere g谋da ve suyun eklenmesi hiç uzak ihtimal de臒il.