365bet体育在线世界杯

Dijital dönü艧ümle hayat谋n her alan谋nda kullan谋m谋 artan teknolojik aletler ya艧am biçimlerini, çal谋艧ma yöntemlerini, ö臒renme süreçlerini, sosyal etkile艧imleri de臒i艧tiriyor. Birçok ki艧i art谋k birden fazla elektronik cihaz kullan谋rken bu cihazlar aras谋nda ev aletleri, bilgisayarlar, ak谋ll谋 telefonlar, elektrikli bisikletler ve skuterler gibi farkl谋 kategorilerden ürünler bulunuyor.

Bu cihazlar谋n kullan谋m谋n谋n bir sonucu olan elektronik at谋k sorununa dikkati çekmek ve elektronik at谋k yönetimini te艧vik etmek amac谋yla de臒i艧ik ülkelerden çok say谋da kurulu艧un bir araya gelerek olu艧turdu臒u Uluslararas谋 At谋k Elektrikli ve Elektronik Ekipman (WEEE) Forumu taraf谋ndan 14 Ekim, "Uluslararas谋 Elektronik At谋k Günü" olarak kabul edildi.

Birle艧mi艧 Milletler E臒itim ve Ara艧t谋rma Enstitüsü (UNITAR), Uluslararas谋 Telekomünikasyon Birli臒i (ITU) ve Fondation Carmignac ortakl谋臒谋nda haz谋rlanan 4. Küresel E-At谋k 陌zleme Raporuna göre, dünya genelinde 2010'da 34 milyar kilogram elektronik at谋k ortaya ç谋karken bu rakam 2022'de ki艧i ba艧谋na yakla艧谋k 7,8 kilogram elektronik at谋臒a denk gelen 62 milyar kilograma yükseldi. Bu miktar谋n 31 milyar kilogram谋n谋 metaller, 17 milyar kilogram谋n谋 plastikler, 14 milyar kilogram谋n谋 ise maden, cam ve kompozit gibi malzemeler olu艧turdu.

Ki艧i ba艧谋na en fazla elektronik at谋k ortaya ç谋karan k谋talar aras谋nda Avrupa 17,6 kilogramla ilk s谋rada yer al谋rken onu 16,1 kilogram ile Okyanusya, 14,1 kilogram ile Amerika k谋tas谋 takip etti.

At谋klar谋n yüzde 22,3'ü çevre dostu 艧ekilde resmi olarak toplan谋p geri dönü艧türülürken belgelendirilmi艧 resmi toplama ve geri dönü艧üm oranlar谋 k谋talar aras谋nda önemli ölçüde de臒i艧iklik gösterdi. Bu alanda Avrupa yüzde 42,8 ile ilk s谋rada yer al谋rken en dü艧ük elektronik at谋k geri dönü艧üm oran谋 yüzde 1'le Afrika k谋tas谋nda gerçekle艧ti.

Avrupa'da ki艧i ba艧谋na 7,53 kilogram, Okyanusya'da 6,66 kilogram, Amerika k谋tas谋nda 4,2 kilogram belgelenmi艧 ki艧i ba艧谋na toplama ve geri dönü艧üm miktar谋 hesapland谋.

Elektronik at谋klar 6 kategoride s谋n谋fland谋r谋l谋yor

Elektronik at谋klar谋n üretim, tüketim ve tüketim sonras谋 sürecine ili艧kin AA muhabirinin sorular谋n谋 yan谋tlayan Ondokuz May谋s Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisli臒i Bölümü Ö臒retim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Ardal谋, her y谋l kullan谋m süresi dolan milyonlarca elektronik at谋臒谋n çöp olarak de臒erlendirilmemesi gerekti臒ini vurgulad谋.

Uygun 艧ekilde at谋lmayan veya geri dönü艧türülmeyen at谋klar谋n çevre ve insan sa臒l谋臒谋 için tehdit olu艧turdu臒unu belirten Ardal谋, 艧unlar谋 kaydetti:

"Elektronik at谋klarla ilgili yönetmeli臒imiz var. Yönetmelik bu at谋klar谋 6 kategoriye bölüyor. Birinci kategoride buzdolab谋, so臒utucular, iklimlendirme cihazlar谋, ikinci kategoride çama艧谋r makineleri, bula艧谋k makineleri, f谋r谋nlar var. Üçüncü kategoride televizyon ve monitörler, dördüncü kategoride bili艧im ve telekomünikasyon, be艧inci kategoride ayd谋nlatma ekipmanlar谋, alt谋nc谋 kategoride de küçük ev aletleri yer al谋yor."

Elektronik at谋klar谋n tehlikeli ve toksik maddelerin yan谋 s谋ra do臒ru de臒erlendirildikleri takdirde de臒erli ham madde içeri臒ine de sahip olduklar谋na de臒inen Ardal谋, çe艧itli raporlarda 2030'a kadar 74 milyon ton elektronik at谋臒a ula艧谋laca臒谋 bilgisinin yer ald谋臒谋n谋 kaydetti.

Türkiye'deki elektronik at谋k miktar谋nda ciddi art谋艧 ya艧and谋臒谋na dikkati çeken Ardal谋, 艧öyle devam etti:

"Dünyadaki durum Türkiye'de de geçerli. Mevcut sistemler yetersiz oldu臒undan ço臒u elektronik at谋k çevreye at谋l谋yor ya da bilinçsiz 艧ekilde bertaraf ediliyor. 陌ngiltere'de yap谋lan son bir ara艧t谋rmaya göre, 627 milyon ton kablo çöpe at谋l谋yor veya saklan谋yor. Bu miktar, Ay'a gidip gelmeye yetecek kadar kablonun elimizde mevcut oldu臒u anlam谋na geliyor. At谋k elektrikli ve elektronik e艧yalar谋n yönetimi hakk谋ndaki mevzuatta elektronik at谋klar谋n olu艧umunun önlenmesi, yeniden kullan谋m谋, geri dönü艧ümü, geri kazan谋m谋 yoluyla bertaraf谋n谋n azalt谋lmas谋, kaynaklar谋n verimli kullan谋lmas谋, de臒erli ikinci ham maddelerin geri kazan谋lmas谋 艧eklinde olmas谋 gerekti臒i belirtilmi艧. Tüketicinin bu konuda bilinçlendirilmesi gerekiyor. Elektronik at谋klar谋n evsel at谋klarla kar谋艧t谋r谋lmamas谋 laz谋m."

Elektronik at谋臒a sahip ki艧inin, bu at谋臒谋 belediyenin belirledi臒i at谋k noktalar谋na b谋rakabilece臒i gibi e臒er a臒谋r bir at谋臒谋 varsa belediyeden bunu almas谋n谋 isteyebilece臒ini hat谋rlatan Ardal谋, vatanda艧lar谋n, Çevre, 艦ehircilik ve 陌klim De臒i艧ikli臒i Bakanl谋臒谋n谋n "ALO 181" ça臒r谋 merkezinden de destek alabilece臒ini aktard谋.

"C谋va, kloroflorokarbon gibi tehlikeli maddeleri çevreye vermi艧 oluyoruz"

Dünya nüfusunun yüzde 66's谋n谋n elektronik at谋k mevzuat谋na tabi olmas谋na ra臒men 40 milyon ton elektronik at谋臒谋n çöp sahalar谋na at谋ld谋臒谋n谋, yak谋ld谋臒谋n谋 veya standartlar d谋艧谋nda i艧lendi臒ini vurgulayan Ardal谋, "At谋klar谋n uygunsuz 艧ekilde i艧lenmesinin ya da bertaraf edilmesinin de tedarik zincirinden de臒erli ve kritik ham maddelerin büyük ölçüde kaybolmas谋na ve geli艧mekte olan ülkelere yasa d谋艧谋 at谋k sevkiyatlar谋 yoluyla ciddi sa臒l谋k, çevre ve toplum sorunlar谋na neden oldu臒unu söyleyebiliriz. Bir elektronik at谋臒谋 çöpe att谋臒谋m谋zda ya da kay谋t d谋艧谋 toplama sistemine verdi臒imizde içindeki toksik maddeler nedeniyle hem insan hem de biyoçe艧itlilik aç谋s谋ndan büyük bir problem ortaya ç谋k谋yor. C谋va, kloroflorokarbon gibi tehlikeli maddeleri çevreye vermi艧 oluyoruz." diye konu艧tu.

Türkiye'de 2019'da ortaya ç谋kan elektronik at谋k miktar谋n谋n 847 bin ton, ki艧i ba艧谋na dü艧en elektronik at谋k miktar谋n谋n ise yakla艧谋k 10 kilogram oldu臒u bilgisini veren Ardal谋, elektronik at谋k geri dönü艧üm oran谋n谋n yüzde 6, resmi kay谋tlarda toplanamayan ve at谋k yönetimi yap谋lamayan elektronik at谋klar谋n miktar谋n谋n ise 796 bin ton oldu臒unu bildirdi.

Elektronik at谋klar谋n öncelikli olarak sistematik 艧ekilde toplanmas谋, toplanan at谋klar谋n s谋n谋fland谋r谋lmas谋 ve sonras谋nda parçalara ayr谋larak geri dönü艧üm veya geri kazan谋m sürecine dahil edilmek üzere ayr谋艧t谋r谋lmas谋 gerekti臒inden bahseden Ardal谋, 艧u de臒erlendirmelerde bulundu:

"Bu kirleticiler topra臒a, suya, havaya kar谋艧acak, topra臒谋n asitlenmesine neden olacak. 陌çerdikleri tehlikeli bile艧enler nedeniyle uygun 艧ekilde yönetilmezlerse insan ve çevre sa臒l谋臒谋n谋 tehdit ediyor. Elektronik at谋klar谋n do臒aya b谋rakt谋臒谋 kirlilik çevresel sürdürülebilirlik aç谋s谋ndan ciddi bir problem olu艧turuyor. Elektronik at谋klar谋n do臒ru 艧ekilde yönetilmesi bu kirlili臒in önlenmesi aç谋s谋ndan önem ta艧谋yor çünkü bu bile艧ikler biyolojik olarak parçalanm谋yor, çevrede, toprakta, havada, suda, canl谋larda, dokuda birikme özellikleri de var."

Elektronik at谋k miktar谋n谋n azalt谋lmas谋 için endüstride süreç verimlili臒ine vurgu yap谋lmas谋, geri dönü艧üm uygulamalar谋n谋n yayg谋nla艧t谋r谋lmas谋, yeni ürün tasar谋mlar谋nda sürdürülebilir alternatifler tercih edilmesi ve tüketicinin bilinçlendirilmesi tavsiyelerinde bulunan Ardal谋, bu sayede hem enerji tasarrufu sa臒lanaca臒谋n谋 hem de at谋k miktar谋 azalt谋larak güçlü bir ekonomi kurman谋n mümkün olaca臒谋n谋 dile getirdi.